سلیمان؛ جنگجوی زرهی ۲۴ساعته ارتش|گزارش تسنیم - افق اقتصادی

– اخبار سیاسی – گروه امنیتی دفاعی خبرگزاری تسنیمـ تانک اصلی میدان نبرد M60 ساخت ایالات متحده آمریکا یکی از پرتولیدترین ادوات زرهی ساخت بلوک غرب و کشور آمریکا به حساب می‌آید که به‌نوعی تبدیل به نماد قوای زرهی آمریکا در میانه و اواخر دوره جنگ سرد شده بود، تانکی بر پایه یک طراحی استاندارد و کاربری آسان که نه‌فقط در نیروهای مسلح آمریکا (شامل نیروی زمینی و سپاه تفنگداران دریایی) و بلکه در بازار صادراتی نیز موفقیتهای بسیاری را کسب کرد.این تانک آمریکایی که در ۴ مدل اصلی شامل: M60 ،M60A1 ،M60A2 ،M60A3 تولید شده است امروزه و در قرن بیست و یکم نیز در خدمت چندین کشور جهان (از جمله نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران) همچنان در وضعیت عملیاتی قرار دارد و البته بسته‌های ارتقای مختلفی هم توسط آمریکا و هم برخی دیگر از کاربران آن برای مدرن‌سازی این تانک عرضه شده است.اخیراً، نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران از یک برنامه ارتقای برای تانک M60 خود با نام «سلیمان» رونمایی کرده است که البته اولین ارتقای M60 در ایران نبود. قبل از پرداختن به موضوع تانک M60 در ایران و بحث بسته ارتقای «سلیمان» نگاهی به این تانک، تاریخچه آن و بسته‌های ارتقای انجام‌شده روی آن در جهان خواهیم داشت..الحاق تانک‌های ارتقایافته m-60 به نیروی زمینی ارتش M60؛ غول ۵۰تنی آمریکا در میدان نبرد جنگ سرددر دوره جنگ سرد و خصوصاً در سرزمین قاره اروپا از حدود سال ۱۹۵۰ میلادی الی ۱۹۹۱ میلادی همیشه ترس و احتمال وقوع شروع درگیری بین بلوک غرب به‌رهبری آمریکا و بلوک شرق به‌رهبری اتحاد جماهیر شوروی وجود داشت، میدان نبرد زمینی و حوزه تقابل تانکها همیشه یکی از مهمترین مباحث در این دوره بود، از یک طرف بلوک شرق در چندین دهه چه از نظر کمّی و تا حد زیادی از نظر کیفی برتری خردکننده‌ای به بلوک غرب در حوزه تانک‌های اصلی میدان نبرد داشت و از طرفی بلوک غرب بیشتر به‌دنبال این بود که با ترکیبی از عملیات زرهی، یگانهای ضدزره و هوایی توازن قوا در این بخش را حفظ کند.تانک M60 در حقیقت آخرین مدل از سری معروف تانک‌های ملقب به پاتن در خدمت ارتش آمریکا بعد از تانک‌های سری M46 ,M47 ,M48 بود. این سه مدل تانک به‌افتخار ژنرال معروف نیروهای زرهی آمریکا در طول جنگ جهانی دوم، جورج اس پاتن به این عنوان ملقب شدند.ژنرال جورج اس پاتناما داستان توسعه M60 را باید به‌نوعی مربوط به انقلاب مجارستان بدانیم، از یک سال قبل از وقوع حادثه مهم در مجارستان، آمریکا پروژه‌ای موسوم به T95 را برای توسعه یک تانک جدید برای جایگزینی با تانک سری M48 آغاز کرده بود و برخی از فناوری‌ها را نیز به‌روی آن آزمایش کرد، اما در سال ۱۹۵۶ میلادی رشته اعتراضات دنباله‌داری در کشور مجارستان باعث شد حکومت کمونیستی این کشور دچار مشکل شود و در نهایت ارتش شوروی سابق و سایر اعضای پیمان ورشو برای سرکوب اعتراضات با قوای کامل وارد بوداپست، پایتخت مجارستان شدند.در این میان و در درگیری بین معترضین و ارتش شوروی یک دستگاه تانک T-54A به‌عنوان پیشرفته‌ترین تانک عملیاتی ارتش شوروی به دست معترضان افتاد و معترضین نیز با این تانک وارد حیاط سفارت انگلستان در شهر بوداپست شدند.وابسته نظامی انگلیس در سفارت موفق شد به‌سرعت به بررسی تانک بپردازد و در نهایت اطلاعات به‌دست‌آمده نشان داد که توپ‌های تانکهای غربی در آن زمان توان نفوذ به برجک این تانک جدید را ندارند و در عین حال توپ ۱۰۰میلی‌متری این تانک نیز یک تهدید واقعی برای زره تانکهای غربی به حساب می‌آید.تانک T54 منهدم‌شده در جریان درگیری‌های شهری در بوداپسترسیدن این اطلاعات به کشورهای عضو پیمان ناتو باعث شد توسعه فناوری‌ها و تانکهای جدید سرعت بگیرد. در این میان انگلیسی‌ها ساخت و تولید انبوه توپهای ۱۰۵میلی‌متری خان‌دار مدل L7 را سرعت بخشیدند و عمده تانکهای کشورهای غربی مثل سنچورین انگلیسی، لئوپارد۱ آلمان غربی و M60 آمریکایی و حتی مدل‌های اولیه تانک آبرامز نیز به همین توپ یا مدلهای ساخته‌شده تحت لیسانس آن مجهز شوند.طراحی تانک M60 توسط گروه مهندسی نظامی شرکت کرایسلر آمریکا انجام شد و تولید آن نیز توسط دو کارخانه تانک‌سازی شرکت کرایسلر در دلاوِر آمریکا و یک تأسیسات تانک‌سازی در شهر دیترویت آمریکا انجام شد. تولید تانکهای M60 از سال ۱۹۵۹ میلادی آغاز شد و تا سال ۱۹۸۳ میلادی نیز ادامه داشت و در این مدت به‌طورکلی از تمام مدل‌های این تانک و زیرمجموعه‌های آن که در نقش‌های دیگری به‌کار می‌روند ۱۵ هزار دستگاه برای نیروهای مسلح ایالات متحده و مشتری‌های خارجی ساخته شد.بر اساس اطلاعات منتشرشده در رسانه‌های غربی، تعداد ۴۶۰ دستگاه تانک مدل M60A1 تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی توسط آمریکا به ایران تحویل شده است.مدل M60A1 در حدود ۵۲ تن وزن، ۶.۹۴ متر طول دارد و عرض آن ۳.۶۳ متر و ارتفاع آن ۳.۲۷ متر است. تانک M60 در مدل اولیه و مدل‌های A1 و A3 از توپ مدل M68 بهره می‌برد، این توپ خان‌دار ۱۰۵میلی‌متری در حقیقت یک مدل بر اساس مدل L7 انگلیسی البته با برخی از تغییرات است.تانک M60A1 ارتش آمریکا در سال‌های میانی دهه ۱۹۷۰ میلادیدر مدل M60A2 شاهد استفاده از یک توپ و پرتابگر موشکی ۱۵۲میلی‌متری با طول کم بودیم، البته این مدل از توپ و پرتابگر در آن زمان خیلی مورد استقبال قرار نگرفت و در مدل A3 دوباره توپ ۱۰۵میلی‌متری به خدمت بازگشت.تانک M60A2در مدل A3، که در دهه ۱۹۸۰ میلادی وارد خدمت شد آمریکایی‌ها بیشتر به‌روی بحث کنترل آتش و استفاده از سیستم‌های دیجیتالی تأکید داشتند، در حقیقت تانک M60A3 یکی از اولین تانک‌های آمریکایی بود که به سیستم کنترل آتش کامپیوتری مجهز شده بود.تانک M60A3روی برجک اصلی تانک M60 یک برجک کوچک مخصوص فرمانده تانک دیده می‌شود که با کد M19 شناخته می‌شود، این برجک به تیربار سنگین و همچنین جایگاه دید برای فرمانده مجهز است.در حوزه پیشران، تمام تانکهای M60 از پیشران دیزل توربوشارژ و هواخنک مدل Continental AVDS-1790-2 استفاده می‌کنند، این موتور قدرتی در حدود ۷۵۰ اسب بخار را در اختیار تانک قرار می‌دهد.تانک M60 از اوایل دهه ۱۹۶۰ میلادی وارد خدمت شد و به‌سرعت نیز متحدان آمریکا در نقاط مختلف دنیا به خرید آن اقدام کردند. کنار ایران در دوره شاهنشاهی از دیگر کاربران این تانک می‌توان به رژیم صهیونیستی، ترکیه، عربستان، ایتالیا، مصر، تایوان، برزیل، تایلند، مراکش، اسپانیا و عمان اشاره کرد.سابقه رزمی M60تانک M60 اولین بار در جریان کمک‌های فوری آمریکا به رژیم صهیونیستی در جریان جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ میلادی وارد میدان جنگ شد، در همان زمان و در مقابل تیم‌های ضدزره مصر و سوریه مشخص شد که زره تانک M60 در برابر تهدیدات ضدزره خصوصاً بر اساس بحث خرج گود دچار مشکل است.تانک M60A1 در اختیار رزمندگان ایرانی در سالهای دفاع مقدستانک M60A1 سپاه تفنگداران دریایی آمریکا ـ سال ۱۹۹۱ ـ عملیات طوفان صحرااز دیگر میدانهایی که M60 در آن حضور داشته است، می‌توان به جنگ ۸ساله ایران و عراق، عملیات طوفان صحرا در سال ۱۹۹۱ میلادی، درگیری‌های ترکیه با کردها در داخل این کشور و شمال سوریه، تجاوز رژیم صهیونیستی به لبنان در دهه ۱۹۸۰ میلادی، تهاجم عربستان سعودی به یمن یا درگیری‌ها در منطقه صحرای غربی در مراکش اشاره کرد.آماده‌کردن M60 برای نبردهای جدیددر اواخر دوره جنگ سرد و پس از آن با توجه به معرفی شدن نسل جدید تانکها مثل لئوپارد۲، آبرامز و چلنجر، برخی از کاربران M60 که از نظر بودجه دچار محدودیتهایی بودند یا با پایان جنگ سرد تهدیدات سابق را حس نمی‌کردند به‌سمت ارتقای تانکهای M60 خود رفتند تا با هزینه‌ای کمتر تانکی با مشخصات به‌روز داشته باشند.در سالهایی که گذشته، بسته‌های ارتقای مختلفی توسط آمریکا، رژیم صهیونیستی، ایتالیا و ترکیه به‌عنوان اصلی‌ترین بسته‌های ارتقا برای تانکهای M60 ارائه شده که برخی از آنها به‌صورت انبوه به‌روی ناوگان برخی از کاربران این تانک اعمال شده است.در خود آمریکا برای نمونه می‌توان به بسته ارتقای سوپر M60 اشاره کرد که در آن از زره نسل جدید چابهام و موتورهایی به‌قدرت ۱۲۰۰ اسب بخار استفاده شده است ولی توپ اصلی تانک همان توپ ۱۰۵میلی‌متری باقی مانده است.سوپر M60طرح ارتقای دیگر از آمریکا M60-2000 است که در آن به‌صورت کلی برجک تانک M60 حذف شده و برجک تانک M1 آبرامز مسلح به توپ ۱۲۰میلی‌متری به‌روی تانک نصب شده است.M60-2000از دیگر طرح‌های آمریکایی برای ارتقای تانک M60 می‌توان به پروژه SLEP از شرکت ریتهون اشاره کرد که بیشتر حول محور نصب سیستم کنترل آتش جدید و تعویض توپ ۱۰۵میلی‌متری با توپ ۱۲۰میلی‌متری قرار دارد.بسته ارتقای SLEPبسته ارتقای فونیکس از کشور اردن شامل ارتقای قدرت موتور، نصب توپ ۱۲۰میلی‌متری و نصب زره‌های واکنشی از دیگر طرح‌های ارائه‌شده برای مدرن‌سازی تانک M60 بوده است.M60 فونیکسایتالیایی‌ها هم توسط شرکت لئوناردو یک بسته ارتقا شامل ارتقای موتور، نصب توپ ۱۲۰ میلی متری بدون خان، نصب یک تیربار ۱۲.۷ میلی متری با کنترل از راه دور، نصب سیستم کنترل آتش جدید و نصب زره جدید را برای این تانک ارائه دادند.ارتقای تانک M60 توسط شرکت ایتالیایی لئوناردواما وقتی در خصوص ارتقاهای تولیدانبوه‌شده برای تانکهای M60 صحبت می‌کنیم باید سراغ رژیم صهیونیستی و ترکیه برویم. اسرائیلی‌ها به عنوان یکی از کاربران بزرگ سری M48 و M60، یک برنامه گسترده برای ارتقای این تانک تحت عنوان “ماگاچ ” اجرا کردند. ارتقاهای ماگاچ تا ماگاچ ۵ مربوط به تانک‌های M60 بوده و ماگاچ‌های سری ۶ و ۷ مربوط به تانکهای سری M60 بود. ارتقاهای انجام‌شده به‌روی سری M60 تحت پروژه ماگاچ شامل افزایش قدرت، تغییر سیستم کنترل آتش و نصب زره‌های واکنشی اضافی بوده است.تانک ماگاچ۷سیاما اسرائیلی‌ها برای بازار بزرگ ناوگان M60 نیروی زمینی ارتش ترکیه پروژه Sabra را تعریف کردند که یکی از بزرگترین پروژه‌های ارتقای M60 در دنیا بود و البته در ادامه ترکیه را نیز وارد بحث استفاده از توان بومی و توسعه بیشتر بر روی تانک‌های M60 کرد.تانک‌های M60 ارتش ترکیه ـ ارتقایافته به استاندارد Sabraدر پروژه Sabra تعداد ۴۵۰ دستگاه تانک M60 ارتش ترکیه ارتقا پیدا کردند. مهمترین بخشهای این ارتقا شامل نصب یک توپ ۱۲۰ میلی متری بدون خان ساخت صنایع نظامی رژیم صهیونیستی، نصب یک موتور دیزل ساخت آلمان به قدرت هزار اسب بخار، سیستم انتقال قدرت جدید، سامانه کنترل آتش جدید ساخت رژیم صهیونیستی و یک بسته زره کامپوزیتی و واکنشی برای این تانک نصب شد.اما ترک‌ها در کنار تانک‌های M60 از جمله کاربران بزرگ تانک‌های سری لئوپارد ۲ آ ۴ نیز هستند. در جریان درگیری‌ها در شمال سوریه واحدهای زرهی ترکیه در مقابل نیروهای کرد و در برخی از درگیری‌ها با گروهک داعش آسیب‌های سنگینی در برابر موشک‌های ضد زره هدایت شونده متحمل شد و همین مسئله باعث شد که ترکها برنامه‌های ارتقای بیشتر زرهی را در دست اجرا قرار بدهند.در زمان حاضر M60 های نسل جدید ارتش ترکیه با عنوان M60TM شناخته می‌شوند. بخش عمده کار مدرن‌سازی در استاندارد جدید به‌عهده شرکت ترکیه‌ای Aselsan است. در این استاندارد یک سیستم کنترل آتش جدید ساخت این شرکت به‌نام Volkan-M روی تانک نصب شده است. همچنین یک سیستم دریافت و اشتراک گذاری اطلاعات رزمی دیجیتالی، به همراه سیستم دفاع فعال از نوع برخورد سخت مدل PULAT به همراه یک سکوی نظارت مستقل مجهز به دوربین‌های روزانه، حرارتی و مسافت سنج لیزری، بسته جدید زره کامپوزیتی و سیستم کنترل از راه دور برای مسلسل سنگین روی برجک برای این تانک نصب شده است.تانک M60TM ارتش ترکیهدر زمان حاضر جدیدترین ارتقا در دست تولید انبوه برای تانک M60، پروژه‌ای است که در کشور تایوان آغاز شده است. در راستای پروژه مدرن سازی تانکهای M60A3 ارتش تایوان، شرکت آمریکایی RENK تولید انبوه موتورهای سری AVDS-1790 با قدرت ۱۲۰۰ اسب بخار را آغاز کرده است. این سری از موتورها جایگزین موتورهای اصلی تانک خواهد شد. در بخش دیگر این مدرن سازی توپ‌های ۱۰۵ میلی متری خان دار این تانک با توپ‌های بدون خان ۱۲۰ میلی متری نیز جایگزین می‌شود. در زمان حاضر تایوانی‌ها به‌دنبال ارتقای ۴۰ دستگاه تانک M60 به استاندارد جدید هستند.تایوانی‌ها در کنار بحث مدرن سازی تانک‌های M60 خود بیش از ۱۰۰ دستگاه تانک آبرامز را نیز به آمریکا سفارش داده‌اند که به زودی تحویل این تانک‌ها به این کشور آغاز می‌شود.ایران و تانک‌های M60 همان طور که در بالاتر نیز به آن اشاره شد، ایران در دوره پهلوی دوم هم از مشتری‌های تانک M60 بود و به‌روایتی ۴۶۰ دستگاه از این تانک را از آمریکا خریداری کرد. در دوره پهلوی دوم و در یک دهه پایانی آن برنامه ایران بیشتر به‌سمت انگلستان در حوزه زرهی بود که به خرید انبوه تانک‌های چیفتن منجر شد و البته مشکلات متعدد این تانک در حوزه پیشران و زره باعث شد ما با انگلستان پروژه‌ای موسوم به “شیر ایران” را آغاز کنیم. این پروژه با وقوع انقلاب اسلامی متوقف شد و با شروع جنگ تحمیلی نزاجا با ترکیبی از تانک‌های چیفتن، M60 و M48 و M48 وارد میدان رزم علیه عراق شد.تانک M60 در جریان رژه ارتش قبل از پیروزی انقلاب مجهز به دوربین فروسرخ AN/VSS-1(V)1ذکر این مسئله هم البته خالی از لطف نیست که در دوره قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، تانکهای M60 تحویلی ایران با یک سیستم دوربین فروسرخ موسوم به مدل AN/VSS-1(V)1 به‌همراه سیستم‌ها و دوربین‌های دید در شب مخصوص فرمانده به ایران تحویل شده بود. این سامانه به‌نوعی نسل اول دوربین‌های دید در شب به حساب می‌آمدند که البته بعد از دوران دفاع مقدس منسوخ به حساب آمدند و از خدمت خارج شدند.اسناد تصویری که بعد از سقوط صدام از جلسات سازمان تروریستی مجاهدین خلق در دیدار با افسران اطلاعات بعثی منتشر شد نشان می‌داد که برآورد به‌دست‌آمده توسط منافقین از گزارشات نزاجا نشان می‌داده است که خدمه زرهی ایران از M60 به‌نسبت چیفتن بسیار راضی‌تر بودند.تانک M60 در مقایسه با چیفتن از نظر سادگی عملیات و تعمیر و نگهداری و همچنین چابکی بهتر برای پرسنل نزاجا گزینه‌ای مناسب‌تر بود.بعد از پایان جنگ تحمیلی و با توجه به تحریم‌های تسلیحاتی از طرف غرب، جمهوری اسلامی ایران در مرحله اول بازسازی توان رزم خود بحث خرید گسترده تانک‌های T72 از شوروی سابق و فدراسیون روسیه را در دستور کار قرار داد که امروز هم همچنان بخش عمده قوای زرهی کشور را این تانک تشکیل می‌دهد، ولی M60 به‌دلیل داشتن برخی از نکات مثبت که در بالا به آن اشاره شد مشخصاً هنوز گزینه محبوب نزاجا بوده است.پروژه «سلیمان» که طرح ارتقای تانک M60 است و توسط مجموعه شهید زرهرن نزاجا انجام شده است، البته اولین تلاش برای ارتقای M60 در ایران نیست.تانک M60 ارتقایافته تحت پروژه صمصامدر سالهای آخر دهه ۸۰ شمسی در مجموعه جهاد خودکفایی نزاجا، پروژه‌ای موسوم به «صمصام» برای ارتقای تانک M60 انجام شد. این پروژه شامل مواردی همچون نصب زره واکنشگر، سیستم هشدار قفل لیزری، نصب اخلالگر فروسرخ و سیستم کنترل آتش Kat-72 (نمونه تولید داخل از سیستم کنترل آتش EFCS-3 اسلوونی) را در بر می‌گیرد، البته این استاندارد به‌صورت گسترده در نزاجا مورد استفاده قرار نگرفت.سلیمان؛ تلاش جدید برای مدرن‌سازی M60 ایرانیاما در نهایت به پروژه سلیمان برای ارتقای تانک اصلی میدان نبرد M60A1 در خدمت نزاجا می‌رسیم. این پروژه ارتقا که توسط مرکز تعمیرات و بهینه سازی شهید زرهرن نزاجا به انجام رسیده است را می‌توان یکی از سنگین‌ترین پروژه‌های بروزرسانی زرهی در کشور در کنار پروژه تانک کرار (محصول وزارت دفاع ) به حساب آورد.تانک M60 ارتقایافته تحت پروژه سلیمان در مجموعه شهید زرهرن نزاجادر جریان صحبت‌های امیر سلیمانی، مسئول مرکز شهید زرهرن نزاجا با فرمانده کل ارتش در خصوص وضعیت تانک قبل از ارتقا متوجه می‌شویم که این تانک فاقد توانایی رزم شبانه بوده و در وضعیت نبرد روزانه نیز فاقد دقت کافی بوده که مشخصا نشانه عدم وجود سیستم مدرن کنترل آتش است.در ارتقای سلیمان شاهد این مسئله هستیم که سیستم نظارت مخصوص برای تانک و سیستم کنترل آتش آن در نظر گرفته شده که با توجه به عدسی‌های به کار رفته در آن احتمالا با ترکیبی از سیستم دید روزانه، دید حرارتی (برای شب و شرایط بد جوی) و مسافت سنج لیزری و آنتن هواشناسی رو به رو هستیم که اطلاعات بدست آمده از آنها به کامپیوتر کنترل آتش منتقل و به تانک کمک می‌کند چه در وضعیت ثابت و چه متحرک به سمت اهداف چه ثابت و چه متحرک با دقت بالا در شب و روز شلیک کند. دقت کنید که بر اساس اطلاعات موجود تا قبل از این تانک مورد نظر حتی توان شلیک در حال حرکت را نیز نداشته است.استفاده از آنتن هواشناسی به تانک کمک می‌کند تا پارامترهایی مثل سرعت باد و رطوبت محیطی را اندازه گیری می کند برای دقت هر چه بیشتر شلیک، خصوصا در فواصل بالا امری لازم است.اجزای ارتقای پروژه سلیمانفلش قرمز: سیستم اپتیک فرماندهی برای سامانه کنترل آتش / فلش مشکی: آنتن هواشناسی برای سیستم کنترل آتش / فلش طوسی: سامانه کنترل از راه دور مجهز به تیربار سنگین M2 / فلش سبز: سنسور هشداردهنده قفل لیزری / فلش زرد: سنسورهای سیستم دفاع فعال Shtora-1 / فلش بنفش: پرتابگرهای نارنجک دودزا / دایره قهوه‌ای: زره‌های واکنشی انفجاریقطعا نصب سیستم مدرن کنترل آتش را می‌توان مهمترین بخش ارتقای پروژه سلیمان به حساب آورد چرا که تانک‌های M60 مجهز به این ارتقا را تبدیل به وسیله‌ای مناسب برای جنگ در کلیه ساعات شبانه روز می‌کند.در بخش دیگر یک اتفاق جالب رخ داده و آن هم نصب ترکیبی از سیستم‌های هشدار دهنده قفل لیزری بر روی تانک در کنار سیستم دفاع فعال Shtora-1 است.سیستم‌های هشدار دهنده قفل لیزری در صورت تابیده شدن اشعه لیزر برای سیستم‌های مسافت سنج لیزری دشمن یا سیستم‌های هدایت لیزری مهمات به سرعت به خدمه هشدار داده و سمت تابیده شدن لیزر را مشخص می‌کنند.در این شرایط خدمه می‌توانند هم نارنجک‌های دودزای روی برجک را فعال کرده و پشت ابری از دود پنهان شوند و قفل لیزری را بشکنند و هم می توانند به سرعت حرکت کرده و با مانور دادن از فضای تهدید و دید دشمن خارج شوند.اما سیستم دفاع فعال Shtora-1 ساخت شوروی سابق و روسیه در حقیقت یک سیستم دفاع فعال از نوع برخورد نرم است که وظیفه آن ایجاد اخلال بر روی سیستم هدایت موشک‌های هدایت شونده ضدزره در خط دید مثل سری تاو و کنکورس است.این موشک‌ها در زمان پرواز به سمت هدف باید توسط کاربر تا لحظه برخورد کنترل شوند که این سامانه با ارسال امواج اخلالگر و کورکننده در این فرآینده اخلال ایجاد کرده و باعث سقوط موشک می‌شود.در بحث حفاظتی، همچنین روی بدنه تانک شاهد استفاده از لایه‌های زره‌های واکنشی انفجاری هستیم. این زره‌ها هم بر اساس مکانیزم انفجاری و نیروی واکنشی آنها بعد از برخورد یک پرتابه فعال شده و نیروی انفجار حاصل از آن باعث دفع پرتابه و عدم نفوذ آن به بدنه تانک می‌شود. به نظر می‌رسد لایه که به صورت یک پوشش بر روی برجک تانک نیز نصب شده در حقیقت پوششی است که در زیر آن بلوک‌های زره‌های واکنشی نصب شده و در نتیجه می‌توان گفت بخش خوبی از تانک از نظر حفاظتی دچار افزایش سطح حفاظت شده است.از دیگر ارتقاهای جالب انجام‌شده حذف برجک فرماندهی روی برجک اصلی و اضافه کردن یک قبضه تیربار سنگین M2 به همراه سیستم کنترل کننده مستقل است. تیربار M2 یکی از قدیمی‌ترین سلاح‌های همچنان موجود مانده در خدمت در جهان است که در ابتدا در سال ۱۹۳۳ میلادی وارد خدمت ارتش آمریکا شده و هنوز هم تیربار اصلی سنگین ارتش آمریکا در کالیبر ۹۹*۱۲.۷ میلی متری به حساب آمده و در کشورهای عضو پیمان ناتو و متحدان غرب هم همچنان تیربار اصلی در این کالیبر حساب می‌آید.مسلسل سنگین M2 با سیستم کنترل از راه دور روی تانک سلیماندقت بالا و دوام عالی و همچنین آسانی کارکرد باعث شده تا در تمام این سالها این مسلسل در خدمت باقی بماند و حالا نیز با اضافه شده سیستم‌های کنترل از راه دور، دقت بالای این تیربار چندین برابر افزایش پیدا کرده است.سیستم نصب شده برای این تیربار خود به صورت مستقل دارای دوربین‌های روزانه، حرارتی و مسافت سنج لیزری است و میتواند با اهدافی مثل نیروهای پیاده و برخی از سنگرهای جمعی یا زره پوش‌های سبک به راحتی تا فاصله بیش از یک کیلومتر درگیر شود و البته ذکر این نکته مهم است که خدمه لازم نیست برای کار با این تیربار از داخل تانک خارج شوند و درصد حفاظت از آنها شدیدا افزایش پیدا می‌کند.گلوله‌های ۱۲.۷ میلی متری از سطح بالای مرگباری چه در برابر انسان و چه اهداف سبک زرهی و حتی اهداف کم سرعت هوایی برخوردار است. نکته جالب در خصوص تیربار M2 در دوران جنگ ویتنام، این تیربار که بر روی آن یک دوربین عادی نصب شده بود توانست یک نیروی ویتنامی را از فاصله ۲۲۵۰ متری هدف قرار بدهد. قطعا با اضافه شدن سیستم‌های مستقل کنترل آتش و هدف گیری این تیربار هم می‌تواند فواصل بسیار دور از تانک را پوشش دهد.به صورت کلی و در جمع بندی نهایی با توجه به شواهد تصویری موجود میتوان گفت پروژه سلیمان توانسته است در بخشهایی مثل حفاظت مستقیم (زره واکنش گر)، مقابله هوشمند با طیفی از تهدیدات ضد زره (هشدار دهنده لیزری + نارنجک انداز دود زا و دفاع فعال)، افزایش دقت تیراندازی، شلیک در حرکت و توان رزم شبانه (سیستم کنترل آتش) و همچنین ایجاد قابلیت درگیری مستقل و از راه دور با تهدیدات سبک (تیربار M2 کنترل از راه دور ) تانک M60 را به صورت کامل دچار یک تحول و ارتقای بسیار بزرگ کند.یک ابتکار جالب دیگر که در پروژه سلیمان انجام شده نصب یک نشان به شکل عدد ۸ در دو طرف تانک است. این نشانه در حقیقت یک سیستم تشخیص دوست از دشمن است که سالهای زیادی است در نیروهای مختلف نظامی و خصوصا زرهی و مکانیزه جهان رواج دارد.هر ارتش و یگان رزمی سعی می‌کند ادوات خود را با یک حرف، عدد یا نشان مشخصی علامت گذاری کند تا در میدان جنگ در جریان درگیری، در جایی که ممکن است در جریان یک واکنش سریع نیروی خودی از تشخیص دوست از دشمن دچار مشکل شود با گشتن به دنبال این اعداد، حروف یا نشان ها اقدام به شناسایی واحد خودی کنند.امیدوار هستیم با توجه به انجام به این سطح از کارهای مهم و قابل توجه در مرکز شهید زرهرن نزاجا، سرمایه گذاری های لازم برای ادامه توسعه تانک M60 با الگوگیری از کارهای انجام شده در سایر جهان نیز صورت بگیرد.بحث‌هایی مثل تعویض موتور و رساندن قدرت آن به ۱۰۰۰ الی ۱۲۰۰ اسب بخار، تعویض لوله توپ از ۱۰۵ به ۱۲۰ میلی متری و تغییر سیستم دفاع فعال از نوع برخورد نرم به برخورد سخت می‌تواند M60 یا همان سلیمان را بدل به تانکی کاملا مدرن کند که می‌تواند همچنان در میدانهای نبرد قرن ۲۱ برای ایران سرباز و جنگجویی مطمئن باشد.انتهای پیام/