اکوایران: رهبران ایران، قطر و عربستان سعودی حمایت خود از ولادیمیر پوتین در مقابله با شورش واگنر را اعلام کردند. اما تحلیلگران می‌گویند که نگرانی‌ها همچنان باقیست.
به گزارش اکوایران، حتی قبل از اینکه ولادیمیر پوتین در روز دوشنبه سکوت خود در مورد شورش گروه واگنر را بشکند، رهبر روسیه به صورت تلفنی با رهبران ایران، قطر و سایر کشورهای دوست صحبت کرد و پذیرای ابراز حمایت‌های آنها شد. او وعده داد که ثبات به روسیه بازمی‌گردد.
به نوشته نیویورک‌تایمز، تماس کشورهایی که در جنگ اوکراین اعلام بی‌طرفی کرده یا طرف مسکو را گرفته‌اند، یک اتفاق حیاتی برای پوتین بود. به نظر می‌رسید که پیام روسیه در این گفتگوها همان پیام همیشگی آن در حوزه سیاست خارجی بود.
به گفته دیپلمات‌ها و تحلیلگران، با وجود اینکه دوستان و شرکای تجاری روسیه از شورش مسلحانه در داخل خاک یک قدرت هسته‌ای نگران شدند، بعید بود که پوتین را رها کنند. کارشناسان می‌گویند که سناریوی محتمل‌تر این است برای شرکای کرملین این است که آنها به دنبال جلوگیری از ضرر و زیان ناشی از بی‌ثباتی‌های آتی روسیه خواهند افتاد.
مایکل مک‌فال، سفیر سابق آمریکا در روسیه گفت: «از هیچ یک از این بیانیه‌های عمومی تعجب نمی‌کنم. به‌هم‌زدن اوضاع به نفع هیچ‌کس نیست. اما اگر واقعاً به دنبال ثبات هستید، پس باید نگران توانایی پوتین برای ایجاد این ثبات باشید».
مک‌فال گفت که شورش پریگوژین به اوکراین و متحدانش فرصتی تازه‌ای داد تا رهبران خارجی، از پکن تا برازیلیا را متقاعد کنند که بی‌طرفی یا حمایت از روسیه ریسک اشتباهی است. اما برای تحقق این امر، آنها باید بر مجموعه‌ای پیچیده از انگیزه‌های رهبرانی که طرف روسیه را گرفته‌اند، غلبه کنند. خواه ایدئولوژیک باشد یا استراتژیک، تجاری و یا حتی از روی حفظ جان.
چین در منگنه قرار دارد
چین که مهم‌ترین حامی پوتین است، روسیه را محوری در کمپین تضعیف جاه‌طلبی‌های جهانی ایالات متحده می‌بیند. اگرچه گزارش شده که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین از زمان شورش واگنر با پوتین صحبت نکرده است، اما روز دوشنبه، وزارت خارجه چین مجدداً بر حمایت خود از روسیه تأیید کرد و آن را «همسایه، دوست و شریک استراتژیک جامعی برای هماهنگی در دوره‌ای جدید» خواند.
این اتفاق یک روز پس از آن رخ داد که آندری رودنکو، معاون وزیر خارجه روسیه در دیداری که پیش از شورش واگنر برنامه‌ریزی شده بود، با چین گانگ، وزیر خارجه چین در پکن ملاقات کرد. طبق گزارشی که توسط رسانه‌های حکومتی چین منتشر شد، آن دو در مورد بحران اوکراین و سایر مسائل گفتگو کردند.
ایوان مدیروس، استاد مطالعات آسیایی دانشگاه جورج تاون گفت: «بدترین سناریوی شی، پوتین ضعیفی است که در جنگ شکست خورده و در نهایت برکنار شود. روسیه ضعیف‌شده چین را از متحدش در رقابت با آمریکا دریغ کرده و حتی بدتر از آن، باعث منزوی‌شدن شی در عرصه بین‌المللی و افزایش فشارهای از سوی کشورهای دموکراتیک خواهد شد».
اما حمایت عمومی از کرملین حاوی نشانه‌هایی از آزرده‌خاطری پکن از حمله روسیه به اوکراین بود که باعث شده چین در موقعیتی سخت قرار بگیرد. حتی با اینکه چین حامی اصلی دیپلماتیک و اقتصادی روسیه است، اما اعلام کرده که در این جنگ طرف کسی را نمی‌گیرد که این موضع، به روابط پکن با اروپا آسیب بدی وارد کرده است.
این مسئله باعث شد که شی در تماسی تلفنی با ولادیمیر زلنسکی و با مطرح‌کردن ابتکار صلح خود، کمی از روسیه فاصله بگیرد. این طرح شامل فرآیند صلحی است که با محکوم‌کردن استفاده از تسلیحات اتمی، خواستار احترام به حاکمیت ملی است.
جان کالور، تحلیلگر سابق اطلاعاتی آمریکا در مورد چین گفت: «اکنون می‌توان سیگنال‌های این‌چنینی بیشتری را دید».
مارتین ایندیک، کارشناس شورای روابط خارجی گفت: «آنها فکر می‌کردند که می‌توانند یک ایالات متحده غیرقابل‌اعتماد را در برابر یک روسیه قابل‌اعتماد قرار دهند. اما حالا با روسیه غیرقابل‌اعتمادتر و احتمالاً بی‌ثبات‌تری روبرو هستند».
سرکوب به سبک اردوغان
نحوه برخورد پوتین با عواقب شورش نیز بر جایگاه وی تأثیر خواهد داشت. رجب طیب اردوغان که روز شنبه و هنگام حرکت گروه واگنر به سمت مسکو با پوتین به صورت تلفنی گفتگو کرد، در سال ۲۰۱۶ یک کودتای نظامی را خنثی کرد و با انجام پاک‌سازی‌های گسترده به آن واکنش نشان داد. اگرچه پوتین قبلاً نیز به شیوه اردوغان در روسیه سرکوب راه انداخت، روزنامه‌ها را بست و مخالفانی مانند الکسی ناوالنی را زندانی کرد، اما تاکنون از اقدامات تلافی‌جویانه علیه واگنر پرهیز کرده است.
اسرائیل خدا و خرما را با هم می‌خواهد
برای برخی کشورها مانند اسرائیل، محاسبات بسیار پیچیده است. اسرائیل که به عنوان متحد آمریکا برای حمایت از اوکراین تحت فشار قرار دارد، به دلیل حضور نظامی روسیه در سوریه از دشمنی با پوتین اجتناب می‌کند. حملات اسرائیل به مواضع ایران و نیروهای نیابتی تهران در سوریه، به رضایت مسکو بستگی دارد.
اما مشغول‌بودن روسیه در جنگ اوکراین باعث شده که این کشور کمتر بر سوریه تمرکز کند که به گفته تحلیلگران، نگرانی‌های بنیامین نتانیاهو در مورد حمایت از اوکراین را کاهش داده است.
ایندیک، سفیر سابق آمریکا در اسرائیل گفت که در جریان شورش واگنر، گزارش‌هایی در مورد احتمال سفر نتانیاهو به کیف منتشر شد.
حمایت تمام‌قد ایران
در حمایت تهران از مسکو که به واسطه نفت، فروش تسلیحات و انزوای جهانی به روسیه گره خورده است، ابهام بسیار کمتری وجود داشت. بر اساس گزارش کرملین از تماس ابراهیم رئیسی با پوتین، رئیس‌جمهور ایران حمایت کامل خود از مسکو را ابراز کرد. همچنین ایران اعلام کرد که احمدرضا رادان، رئیس پلیس این کشور به دعوت مقامات روس برای گسترش همکاری‌های امنیتی از جمله مبارزه با جرایم سازمان‌یافته به مسکو سفر خواهد کرد.
به گفته ایندیک، از برخی جهات، ضعیف‌شدن پوتین به نفع ایران است؛ زیرا وابستگی او به ایرانی‌ها را بیشتر خواهد کرد. همچنین در سوریه نیز دست تهران بازتر خواهد شد.
با این حال، حتی در تهران نیز برخی در پی شورش پریگوژین خواستار ارزیابی مجدد روابط با روسیه بودند. الهه کولایی، نماینده سابق مجلس که کارشناس روسیه در دانشگاه تهران است، گفت: «داستان واگنر هشداری برای ایران بود. ایران به جای تکیه بر شرق، باید برای تقویت روابط خود با غرب تلاش کند».
وسط‌بازی دهلی‌نو
برای برخی کشورها، مانند هند، بازسنجی روابط با روسیه پیامدهای اقتصادی بزرگی دارد. هند که از زمان آغاز جنگ اوکراین، اعلام بی‌طرفی کرده است، یکی از بزرگ‌ترین خریداران نفت روسیه بوده و از سقف قیمتی که ایالات متحده و متحدانش بر صادرات نفت روسیه وضع کرده‌اند، سود می‌برد.
در سفر اخیر نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند به واشنگتن، نشانه کمی از کنارگذاشتن این سیاست دیده شد. دیپلمات‌ها گفتند که بایدن که مشتاق است هند را در رقابت ژئوپلیتیکی با چین به آمریکا نزدیک کند، مودی را بیش از حد در مورد اوکراین تحت فشار قرار نداد.
پارادوکس پوتین
برای برخی دیگر از کشورها، مسئله اعتبار روسیه فعلاً مطرح نیست، بلکه موضوع مهم‌تر تأثیری است که گروه واگنر در آینده بر جهان خواهد داشت.
به عنوان مثال، در مالی، مزدوران واگنر علیه شبه‌نظامیان ضد‌دولتی درگیرند. با خروج نیروهای حافظ صلح فرانسه و سازمان ملل متحد، این مزدوران برای حفظ دولت اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. مقامات مالی هنوز در مورد بحران روسیه اظهار نظر نکرده که نشان از سردرگمی آنها است. وابستگی مالی به روسیه زمانی مشخص شد که این کشور یکی از هفت کشور، از جمله بلاروس و کره شمالی بود که به قطعنامه سازمان ملل متحد مبنی بر خروج نیروهای روسیه از اوکراین رأی منفی داد.
مک‌فال گفت: «پوتین دچار یک پارادوکس بزرگ شده است. حضور بااهمیت واگنر در برخی کشورها به پوتین اجازه می‌دهد که نفوذ خود در سراسر جهان را اعمال کند. اگر پوتین واگنر را از دست بدهد، قابلیت اعمال نفوذش نیز از بین خواهد رفت».
