اکوایران: بانک مرکزی اعلام کرده است که بخش زیادی از ذخایر خود را به طلا تبدیل کرده است، در حالی که واردات طلا سه برابر سطح سال گذشته بوده است.
به گزارش اکوایران، الجزیره نوشت: ایران در ماه‌های اخیر چندین تُن طلا وارد کرده است. این در حالی است که تهران خود را برای مواجهه با فشارهای بیشتر تحت سیاست «فشار حداکثری» ایالات متحده آماده می‌کند.
ایران بیش از یک دهه است که طلا را به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری امن در برابر بحران‌های اقتصادی مداوم که ناشی از تحریم‌ها علیه برنامه هسته‌ای و نفوذ منطقه‌ای آن است، انتخاب کرده است. اما دولت مسعود پزشکیان، در مواجهه با فشارهای دولت دونالد ترامپ سطح این واردات را به میزان بی‌سابقه‌ای افزایش داده است.
بر اساس گزارش اداره گمرک ایران، تا پایان دی ماه، حداقل ۸۱ تُن شمش طلا وارد شده است.
این میزان از نظر ارزش بیش از ۳۰۰ درصد و از نظر وزن ۲۳۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است.
در اواخر فوریه، فرود عسگری، رئیس گمرک، اعلام کرد که واردات طلایی که از محل صادرات کالا به دست آمده، از ۱۰۰ تن فراتر رفته است، اما جزئیات بیشتری ارائه نداد.
این رقم نشان‌دهنده افزایش بیش از سه‌برابری در مقایسه با ۳۰ تن واردات سال گذشته است.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ایران، در دسامبر گذشته گفت۲۰ درصد از ذخایر ارزی کشور به طلا تبدیل شده است و این که ایران یکی از بالاترین نسبت‌های طلا به ذخایر ارزی را در جهان دارد.
محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران، ماه گذشته اعلام کرد که تراز تجاری کشور امسال نیز منفی است، اما بخش عمده‌ای از این عدم تعادل به دلیل افزایش واردات طلا بوده است.
مقامات ایرانی تاکنون اعلام نکرده‌اند که طلا از چه کشورهایی وارد شده یا ایران در ازای آن چه کالاهایی صادر کرده است.
برخی گزارش‌ها مدعی شده‌اند که ایران بخشی از طلای خود را از روسیه و در ازای پهپادهای ارسالی ادعایی دریافت کرده است. با این حال، مقامات ایرانی تاکنون این ادعا را تأیید نکرده‌اند و تأکید دارند که چند ماه پیش از آغاز جنگ اوکراین، فقط تعدادی پهپاد به روسیه صادر کرده‌اند.
افزایش تمایل عمومی به خرید طلا
تمرکز بر طلا تنها به دولت ایران محدود نمی‌شود. مردم ایران نیز سال‌هاست برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان در برابر سقوط ارزش ریال، اقدام به خرید ارزهای خارجی و انواع محصولات طلا، به‌ویژه سکه‌های ضرب‌شده توسط بانک مرکزی کرده‌اند.
به ادعای الجزیره، در ماه‌های اخیر، مقامات ایرانی به شدت مردم را به خرید طلا تشویق کرده‌اند. تبلیغات گسترده‌ای برای ده‌ها سرویس و اپلیکیشن جدید منتشر شده است که به مردم پیشنهاد می‌دهند با مبالغی کمتر از یک دلار، پس‌انداز خود را به طلا تبدیل کنند.
خریداران طلا در سال جاری سود قابل توجهی کسب کرده‌اند، چراکه ارزش طلا – که هم به دلیل تقاضای جهانی و هم به دلیل تحولات داخلی افزایش یافته – رشد بیشتری نسبت به تورم ۳۵ درصدی ایران داشته است.
بانک مرکزی نیز اخیراً طرح‌های پیش‌فروش سکه طلا را با موعد تحویل تا شش ماه آینده آغاز کرده است. برخی از این سکه‌ها حتی با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی آن‌ها در بازار جهانی فروخته شده‌اند.
تأخیر در انتشار اوراق مبتنی بر طلا
بانک مرکزی قصد داشت پیش از پایان سال جاری (۲۹ اسفند) اوراق جدید مبتنی بر طلا منتشر کند، اما این طرح را به سال آینده موکول کرده است.
بانک مرکزی ایران هنوز شرایط انتشار اوراق بهادار با پشتوانه طلا را اعلام نکرده است و تنها دلیل تأخیر در اجرای این طرح را «شرایط اقتصادی پایان سال و وضعیت بازار بورس» عنوان کرده است.
شاخص کل بورس تهران (TEDPIX) در دی‌ماه به بالاترین سطح تاریخی خود رسید، اما از آن زمان تاکنون با نوسانات شدیدی مواجه بوده است، به‌ویژه در شرایطی که تهدیدات آمریکا و اسرائیل برای حمله علیه ایران افزایش یافته و بحران‌های اقتصادی کشور تشدید شده است.
دلیل هجوم به سمت طلا؟
پس از قطع دسترسی ایران به سیستم پرداخت جهانی و محدودیت‌های شدید در دسترسی به ارزهای خارجی، مقامات ایرانی بیش از پیش به طلا به عنوان راهی برای کاهش وابستگی به دلار آمریکا و نگهداری دارایی‌های با ارزش ذاتی روی آورده‌اند.
گمان می‌رود که بخش عمده‌ای از طلای وارداتی ایران از طریق فرودگاه بین‌المللی امام خمینی تهران منتقل شده باشد تا چالش‌های لجستیکی مرتبط با حمل حجم بالای طلا کاهش یابد.
دولت همچنین در تلاش است که تولید داخلی طلا را در سال‌های آینده گسترش دهد، اگرچه سرمایه‌گذاری‌های ضعیف در اکتشاف و استخراج تاکنون مانع پیشرفت این بخش شده است.
اما با وجود مزایای کوتاه‌مدت این استراتژی در یک اقتصاد تحت فشار، اتکای بیش از حد به طلا محدودیت‌های جدی در کنترل افزایش بی‌رویه قیمت‌ها دارد.
مهدی حق‌بالی، کارشناس اقتصادی و تحلیلگر بازار، در گفت‌وگو با الجزیره گفت که فروش سکه‌های طلا توسط بانک مرکزی احتمالاً تأثیر چندانی بر کنترل تورم و نوسانات اقتصادی نخواهد داشت.
وی توضیح داد که رشد بیش از حد نقدینگی – که یکی از دلایل اصلی تورم مزمن در ایران است – به تنهایی عامل کاهش ارزش ریال در ماه‌های اخیر نبوده است، بلکه این موضوع ارتباط نزدیکی با تنش‌های ژئوپلیتیکی دارد.
او گفت: «بانک مرکزی با فروش سکه‌های طلا در واقع تلاش می‌کند این پیام را به بازار برساند که به ذخایر عظیم دارایی‌های خارجی خود اطمینان دارد – چه به صورت ارز و چه به صورت طلا.»
حق‌بالی گفت که «حتی اگر هدف بانک مرکزی از فروش سکه‌ها ارسال پیام اطمینان به بازار باشد، این سیاست محکوم به شکست است. کارت‌های بانک مرکزی و دولت برای عموم آشکار است. بازار از کسری بودجه عظیم دولت و چالش‌های تجاری پیش‌روی کشور تحت سیاست‌های دولت جدید آمریکا به‌خوبی آگاه است. بنابراین، صرف‌نظر از میزان طلایی که بانک مرکزی به فروش می‌رساند، این اقدام قادر به تغییر نگرش عمومی نخواهد بود و تقریباً هیچ تأثیری بر قیمت‌ها نخواهد داشت.»
وی تأکید کرد که تنها اصلاحات اساسی در شرایط کلان اقتصادی و سیاسی می‌تواند تأثیر معناداری بر قیمت‌ها داشته باشد و فروش طلا «تقریباً هدر دادن انرژی و منابع است.»
طلای گمشده؟
حجم بالای طلای وارداتی و کمبود شفافیت در شرایط تحریم، منجر به افزایش اتهامات درباره فساد مالی شده است.
یاشار سلطانی، روزنامه‌نگار مستقل ایرانی، هفته گذشته ادعا کرده که بیش از ۶۱ تن طلا «مفقود» شده و به بازار عرضه نشده است. وی همچنین به فروش سکه‌های طلا با قیمت‌های بالاتر از ارزش واقعی آن‌ها اشاره کرد، موضوعی که اتهامات قدیمی علیه دولت‌های متوالی مبنی بر دستکاری نرخ‌ها برای کسب سودهای کوتاه‌مدت را تقویت می‌کند.
در واکنش به این اتهامات، بانک مرکزی با انتشار بیانیه‌ای کوتاه آن‌ها را رد کرد، اما توضیح بیشتری ارائه نداد و تنها اعلام کرد که از طریق قوه قضائیه اقدام قانونی علیه این روزنامه‌نگار را پیگیری خواهد کرد.
در همین حال، رسانه‌های دولتی نیز به دفاع از استراتژی طلا پرداختند. خبرگزاری ایرنا استدلال کرد که «فروش بخشی از ذخایر طلای بانک مرکزی در شرایط تحریم منطقی است، زیرا نقدینگی فوری ایجاد می‌کند.»
