به گزارش اکوایران، مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی سال ۱۴۰۱ را اعلام کرد. بر این اساس، رشد اقتصادی سال ۱۴۰۱، با نفت ۴.۸ درصد و بدون نفت ۴.۵ درصد بوده که بیانگر افزایش تولید و صادرات نفت و نقش قابل توجه آن بر رشد اقتصادی سال ۱۴۰۱ بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۱، میزان استخراج نفت و گاز طبیعی، به قیمت‌های ثابت سال ۹۰ برابر با ۱۱۲ هزار و ۸۰۶ میلیارد تومان بوده که تقریبا ۱۳.۹ درصد از کل کیک اقتصادی ایران در سال گذشته را شامل می‌شود.

بر اساس این داده‌ها، سرانه درآمد حقیقی نفتی مردم، قابل محاسبه است. طبق بررسی‌های آماری، سهم هر ایرانی از درآمدهای نفتی در سال ۱۴۰۱ تقریبا ۱ میلیون و ۳۳۲ هزار تومان به ثبت رسیده که تقریبا ۶ درصد نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. ‌در واقع، سرانه درآمد حقیقی نفتی در سال‌های اخیر روندی افزایشی در پیش گرفته است، اما هنوز بازه این شاخص در چهار سال گذشته، در کمترین سطح ۱۷ سال منتهی به ۱۴۰۱ قرار دارد. به طور مثال، سرانه درآمد نفتی ایرانیان در سال ۱۴۰۱ حدودا ۳۴ درصد پایین‌تر از سال‌های پس از برجام برآورد شده است.

درآمد نفتی همواره در اقتصاد ایران نوسان زیادی را تجربه کرده است؛ از این رو سهم هر ایرانی از پول نفت نیز تغییرات چشمگیری را تجربه کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ۱۷ سال گذشته، بیشترین درآمد سرانه نفتی ایرانیان در سال ۸۶ رقم خورده است. مطابق آمارها سهم هر ایرانی از درآمد نفتی در سال ۱۳۸۶ به قیمت‌های ثابت سال پایه ۱۳۹۰ و با روش محاسبه مرکز آمار، دو میلیون و ۵۳۰ هزار تومان بوده است؛ یعنی تقریبا دو برابر این سهم در سال ۱۴۰۱.

مقایسه آمار سال ۱۳۸۵ با داده‌های ثبت‌شده در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد در عرض ۱۷ سال به طور متوسط هر سال ۳.۹ درصد (تقریبا نزدیک به ۴ درصد) از درآمد واقعی سرانه بخش نفت (به قیمت‌های پایه ۱۳۹۰) کاسته شده است.

این افزایش عمدتا به دلیل افزایش قیمت جهانی نفت در نیمه دوم دهه ۱۳۸۰ بوده است. بالاترین درآمد نفتی تاریخ ایران نیز در این دوره به وقوع پیوست. با آغاز تحریم‌های دهه ۹۰ و با کاهش استخراج نفت و گاز طبیعی، از سهم هر ایرانی از درآمد نفتی نیز کاسته شد؛ بطوریکه در سال ۱۳۹۱ سرانه درآمد نفتی ایرانیان نسبت به سال ۹۰، به میزان ۲۸ درصد کاهش یافت. این روند نزولی تا سال ۹۴ نیز ادامه یافت. با توافق برجام در سال ۹۴، اثرات این توافق در سال ۹۵ در اقتصاد کشور نمایان شد و درآمد سرانه نفتی ایرانیان نیز در سال ۹۵ به حدود دو میلیون و ۲۴ هزار بشکه در روز رسید.

این رونق نفتی اما ادامه‌دار نبود و در ابتدای سال ۹۷ ترامپ از برجام خارج شد. با خروج ترام‍پ از برجام و اعمال سیاست فشار حداکثری، تنها در عرض یک سال سهم هر ایرانی از پول نفت ۳۶ درصد کاهش یافت و به یک میلیون و ۱۰۹ هزار تومان رسید. پس از سال ۱۳۹۸ هرچند سرانه درآمد حقیقی نفتی مردم دوباره روندی افزایشی به خود گرفت، اما هنوز در کمترین سطحِ ۱۷ سال گذشته قرار دارد.

نفت

سهم نفت از تولید ناخالص داخلی

صنعت نفت یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر رشد اقتصادی است. نفت در رشد اقتصادی به اندازه‌ای اهمیت دارد که رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت اعلام می‌شود، در حالیکه این موضوع برای دیگر صنایع موجود در کشور وجود ندارد.

نگاهی به آمارها نشان می‌دهد اگرچه سهم نفت در رشد اقتصاد کل کشور در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ بالاترین سطح را در بازه شش سال گذشته ثبت کرده، اما بررسی ۱۷ سال اخیر حاکی از آن است که سهم این بخش از کل اقتصاد به قیمت‌های سال پایه ۹۰ به طور قابل توجهی کاهش یافته است.

مطابق گزارش مرکز آمار، در سال ۱۴۰۱ نفت و گاز سهمی ۱۳.۹ درصدی در تولید ناخالص داخلی کشور داشته است؛ در حالیکه این سهم در سال ۱۳۸۵ حدود ۲۹ درصد بوده و به مرور از این سهم کاسته شده است. اکنون چهار سال است که سهم مذکور در بازه ۱۲ تا ۱۳ درصدی قرار داشته و کمترین میزان را از ابتدای سال ۱۳۸۶ تا کنون رقم زده است.

نفت