جای خالی شرکت‌های بزرگ نفت و گاز جهان در ایران - افق اقتصادی

علی فتحعلی‌زاده رئیس پژوهش و فناوری معاونت توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران و استاد دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌وگو با اکوایران می‌گوید: عامل اصلی در خصوص این ناترازی به عدم سرمایه‌گذاری‌های لازم در این حوزه به سالیان گذشته بازمی‌گردد، چرا که در ۵، ۱۰ و حتی ۲۰ سال گذشته سرمایه‌گذاری‌های لازم در بخش‌های بالادستی نفت و گاز به‌ویژه گاز انجام نشده است.

به گفته فتحعلی‌زاده اگر قرار باشد بخش بالادستی نفت و گاز کشور توسعه پیدا کند، ۴ تا ۵ سال زمان می‌برد که صرف این زمان شامل بخش‌های مختلف از حفاری تا ساخت پالایشگاه خواهد شد.  

او نخستین راه برای حل ناترازی‌های انرژی در بخش نفت و گاز و به‌ویژه گاز را جذب سرمایه‌های‌ لازم می‌داند و درخصوص راهکار جذب سرمایه‌ هم می‌گوید: در حال حاضر یکی از راه‌های موثر این است که از شرکت‌ها و سازمان‌هایی استفاده کنیم که بیشترین تاثیر را از ناترازی پذیرفتند؛ همچون فولادی‌ها و پتروشیمی‌ها. باید از ظرفیت این شرکت‌ها استفاده کنیم چرا که زنجیره تامین این شرکت‌ها تحت تاثیر این ناترازی بوده است.

فتحعلی‌زاده بخشی از دلیل این عدم سرمایه‌گذاری را متوجه ریسک‌های موجود می‌داند و در ادامه یادآوری می کند که قسمت بالادست نفت و گاز کشور با توجه به قراردادهایی که در کشور وجود دارد، جذابیت کافی را برای سرمایه‌گذار نداشته است. در کنار این عوامل چالش‌های حضور سرمایه‌گذاران بزرگ بین‌المللی هم در این خصوص نقش داشته است.

موضوع بازدارندگی اقتصادی که به توانایی یک کشور برای جلوگیری از اقدامات مخرب یا تهاجمی از سوی سایر کشورها با استفاده از ابزارهای اقتصادی اشاره دارد هم توضیح می‌دهد که در اینجا می‌توان از اصطلاح جدیدتری یاد کرد و آن هم پدافند اقتصادی، است.

به اعتقاد فتحعلی‌زاده، اگر ما به طور مثال کشور یک خط لوله به اروپا یا پاکستان و غیره داشت و تامین سوخت سایر کشورها با تهدید کشور ما به خطر می‌افتاد، سایر کشورها مانع از اقدامات علیه ایران می‌شدند، چون منافع آنها به آرامش و برقراری ثبات در ایران گره خورده بود.

او توضیح می‌دهد که حتی حضور شرکت‌های بزرگ در کشور می‌توانست پدافند اقتصادی باشد، چرا که در دنیا یکی از لابی‌کننده‌های بزرگ همین شرکت‌های بزرگ نفت و گاز هستند، آنها افرادی را در اختیار دارند تا مذاکراتی را برای به خطر نیفتادن منافع آنها انجام دهند.

به گفته فتحعلی‌زاده، پدافند اقتصادی واژه‌ای است که باید جا بیفتد و به این پرسش پاسخ داده شود که چرا ما از این عامل استفاده نمی‌کنیم.