خبرگزاری فارس- سمنان: «بحران جمعیت» امروز دغدغه‌ای جدی در ایران محسوب می‌شود؛ تا آنجا که مسأله «پیری جمعیت»، «جوانی جمعیت»، «ازدواج» و «فرزندآوری» به‌وضوح جای خود را در سخنرانی‌ها، نشست‌ها، گفته‌ها و حتی تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌های قوای سه‌گانه و در رأس آنها، رهبر معظم انقلاب باز کرده است.
مسأله اما به معنای واقعی کلمه، «مهم» است؛ وقتی علی محمدزاده، رئیس اندیشکده سلامت جمعیت و خانواده از کاهش ۳۵ درصدی فرزندآوری در ایران طی هفت سال گذشته خبر می‌دهد، یعنی اوضاع خراب‌تر از آن‌چیزی است که تصور می‌شود.
آمارها نشان می‌دهد که ایران ما تا ۳۰ سال آینده یکی از پیرترین کشورهای جهان می‌شود و این خطری جدی بیخ گوش میهن اسلامی‌مان خواهد بود و امروز زنگ‌ها به صدا درآمده تا شاید در این حوزه چاره‌ای اندیشیده شود.
اوضاع ازدواج‌ها و جوانی جمعیت البته در همه جای کشورمان از یک نمودار مشخص پیروی نمی‌کند؛ برخی استان‌ها اندکی شرایط بهتر دارند و شماری دیگر نظیر «استان سمنان» در وضع بحرانی‌تری به‌سر می‌برند.
وضع استان سمنان در حوزه جمعیت خاص‌تر از آنی است که فکرش را هم کنید؛ سیدمحمدرضا هاشمی، استاندار سمنان «پیری جمعیت» را چالش بزرگ این استان می‌داند و می‌گوید «وضع استان سمنان در زمینه جمعیت، قرمز و بحرانی است» (اینجا بیشتر بخوانید).
مسأله آنقدر مهم است که حجت‌الاسلام‌والمسلمین مرتضی مطیعی، نماینده ولی‌فقیه در استان سمنان هم دست به توییت می‌شود و در همین باره می‌نویسد: «زنگ خطر بحران جمعیت مدت‌هاست در کشور و به‌طور خاص در استان سمنان به صدا درآمده است» (اینجا بیشتر بخوانید)؛ اما چرا مسأله جمعیت در استان سمنان به «بحران» و «چالش» تبدیل شده است؟
? کمترین نرخ ازدواج در کشور به استان سمنان تعلق دارد
چرا می‌گوییم: «بحرانی تهدیدآمیز»؟
گرچه کشورهای مختلفی در اقصی نقاط جهان درگیر «بحران جمعیت» هستند؛ اما تلاش کرده‌اند تا با اتخاذ سیاست‌ها و تغییر رویکردهایشان، اوضاع را تا جایی که می‌توانند بهبود بخشند.
بر اساس گزاره‌های رسمی، یک‌ششم جمعیت دنیا در سال ۲۰۵۰ بالای ۶۵ سال سن خواهند داشت و این آینده خوشی نخواهد بود؛ اما وضع ایران گویا وخیم‌تر است!
مسؤولان اعلام می‌کنند که نرخ جمعیت سالخورده ایران نسبت به میانگین جهانی رشد بیشتری داشته و این تهدید جدی برای دورنمای کشورمان محسوب می‌شود؛ اما این تهدید برای استان سمنان چقدر جدی است؟
رضا عبدالله‌زاده، معاون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس ابتدا می‌گوید: در سال ۱۴۲۵ پنجره جمعیتی به روی ایران بسته می‌شود و بعد از اوضاع خاص استان سمنان حکایت می‌کند.
اوضاع ازدواج‌ها و جوانی جمعیت در همه جای کشورمان از یک نمودار مشخص پیروی نمی‌کند؛ برخی استان‌ها اندکی شرایط بهتر دارند و شماری دیگر نظیر «استان سمنان» در وضع بحرانی‌تری به‌سر می‌برند
وی توضیح می‌دهد که ساختار جمعیتی یک کشور، جامعه و شهر عمدتاً به چهار دسته یا مرحله تقسیم می‌شود. نخستین مرحله ساختار جمعیتی، کودکی است که جمعیت زیر ۱۵ سال را شامل می‌شود.
معاون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان سه مرحله دیگر ساختار جمعیتی را جوانی، میان‌سالی و سالمندی عنوان می‌کند و می‌گوید: مرحله جوانی رده سنی ۱۵ تا ۲۹ سال، مرحله میان‌سالی رده سنی ۳۰ تا ۶۴ سال و مرحله سالمندی رده سنی بالای ۶۵ سال را شامل می‌شود.
عبدالله‌زاده با بیان اینکه سنین فعالیت در ساختار جمعیتی معمولاً مرحله جوانی تا میان‌سالی یعنی جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال را دربرمی‌گیرد، گفت: این مرحله، سنی است که افراد می‌توانند در فعالیت‌های اقتصادی شرکت کنند و باعث رشد اقتصادی در جامعه شوند و استان سمنان در این بخش، وضع خاصی دارد.
? این تصویر از یک خطر جدی خبر می‌دهد: «بحران از دست دادن نیروی جوان»!
«پنجره جمعیتی» رو به بسته شدن می‌رود
در تصویر و نمودار بالا مشاهده می‌‌کنید که اوضاع جمعیت جوان در استان سمنان و همچنین جمعیت در حال ورود به سن جوانی چگونه رو به افول گذاشته است.
کارشناسان ما را دائماً بیم می‌دهند که «پنجره جمعیتی به‌زودی به روی ایران بسته خواهد شد» و استان سمنان شاید زودتر از خیلی جاهای دیگر این تجربه تلخ را با پوست و گوشتش لمس کند؛ اما «پنجره جمعیتی» یعنی چه و چرا برای امروز ایران مهم و برای آینده کشورمان مهم‌تر شده است؟
منابع رسمی در تعریف «پنجره جمعیتی» آورده‌اند که هرگاه در جامعه، حداقل ۷۰ درصد از جمعیت در بازه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال یعنی سنین فعالیت و کار باشند، اصطلاحاً آن جامعه در فرصت پنجره جمعیتی تعریف می‌شود.
استاندار سمنان «پیری جمعیت» را چالش بزرگ این استان می‌داند
پنجره جمعیتی، فرصتی طلایی برای اصلاح ساختارهای جمعیتی و همچنین رشد و پیشرفت علمی و اقتصادی است که اگر مغتنم شمرده نشود، نه‌تنها تهدید خواهد بود، بلکه بعد از عبور از پنجره جمعیتی، امکان مدیریت و ترمیم ساختارهای جمعیت و تحقق رشد و توسعه بسیار پایین و قریب به ناممکن می‌شود!
زمانی که افراد گروه سنی کمتر از ۱۵ سال در یک کشور کم شوند و جمعیت بالای ۶۵ سال آن افزایش می‌یابد، پنجره جمعیتی به سمت بسته شدن می‌رود.
کشور ما تا حدود سال ۱۴۱۵ شمسی در فرصت پنجره جمعیتی است؛ فرصتی که در آن می‌توان تعداد تولیدکنندگان را نسبت به مصرف‌کنندگان افزایش داد. وضعیتی که به‌طور طبیعی برای افزایش تولید سرانه مناسب است.
? این ویدئو را حتماً ببینید:
فرصتی که کم‌کم از دست می‌دهیم!
عبدالله‌زاده، معاون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان توضیحات بیشتری درباره شرایط خاص استان سمنان در زمینه «پنجره جمعیتی» دارد.
وی با اشاره به اینکه پنجره جمعیتی را اغلب با مبنای اقتصادی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهند، می‌گوید: تقریباً از دهه ۷۰ تا ۸۰ یا بین سال‌های ۷۵ تا ۸۵ سهم جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور روند صعودی به خود گرفته است؛ یعنی نسبت بیشتری به جمعیت کل را به خود اختصاص می‌دهد.
وی اظهار کرد: از سال ۱۳۸۵ پنجره جمعیتی باز می‌شود و این زمانی اتفاق می‌افتد که دوسوم جمعیت یا تقریباً ۷۰ درصد جمعیت جامعه در سنین ۱۵ تا ۶۴ ساله قرار گرفته‌اند؛ یعنی «سن فعالیت» و یک‌سوم و کمتر از ۳۰ درصد جمعیت شامل رده سنی زیر ۱۵ سال و بالای ۶۵ سال جمعیتی هستند که در سن فعالیت قرار ندارند.
وضع استان سمنان در زمینه جمعیت، قرمز و بحرانی است!
عبدالله‌زاده با اشاره به سرشماری انجام‌شده در استان سمنان تا سال ۱۳۹۵ و رده‌های سنی که بر اساس این سرشماری استخراج شده، گفت: مرکز آمار ایران در کشور تا سال ۱۴۰۰ برآورد جمعیت را به تفکیک رده سنی انجام داده است.
وی با اشاره به برآوردهای انجام‌شده از حیث جمعیت از سال ۱۴۲۰ تا ۱۴۲۵ با استفاده از یک واحد بزرگ ۱۰ هزار نفری گفت: تقریباً با ضریب اطمینان ۹۵ درصد، می‌توانیم این برآورد را داشته باشیم و بگوییم که از سال ۱۴۲۵ سهم ۷۰ درصدی جمعیت را از رده سنی ۱۵ تا ۶۴ سال از دست می‌دهیم.
معاون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان گفت: وقتی این سهم کمتر از ۷۰ درصد شود، یعنی پنجره جمعیتی در حال بسته شدن است؛ به عبارت بهتر، جمعیتی که برای سن فعالیت به آن احتیاج داریم، سال به سال شروع به کم شدن می‌کند و در شاخص‌های اقتصادی ما بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
? رشد سالانه جمعیت در استان سمنان باید با شیب تندتری رخ دهد
آمارهای ازدواج و باروری؛ همچنان پایین!
طبیعی است که پایه رشد جمعیت، «ازدواج» است و امروز کشورمان در آمارهای ازدواج اوضاع خوبی ندارد؛ مسأله اما در این بخش هم در استان سمنان جدی‌تر از نقاط دیگر کشور است.
اخیراً به‌طور رسمی اعلام شد که استان سمنان با میزان عمومی ازدواج ۵.۳ درصدی پایین‌ترین رتبه ازدواج را در میان استان‌های کشور دارد.
عباس قندالی، مدیرکل ثبت احوال استان سمنان هم میانگین سن ازدواج بانوان را در استان سمنان ۲۴.۲۷ سال و آقایان را ۲۸ سال اعلام می‌کند و می‌گوید: در شاخص ولادت، استان سمنان در رتبه ۲۷ کشور قرار دارد و در ازدواج در جایگاه ۳۱ است.
مدیرکل ثبت احوال استان سمنان به کاهش ۲ درصدی ولادت در استان سمنان در سال ۱۴۰۰ اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: استان سمنان در پنج سال گذشته با کاهش ولادت مواجه بوده است.
جمعیتی که برای سن فعالیت به آن احتیاج داریم، سال به سال شروع به کم شدن می‌کند
نگرانی‌ها از وضع پنجره جمعیتی استان سمنان همچنان ادامه دارد و کمترین نرخ فرزندآوری همچنان به استان سمنان تعلق یافته است.
نمودارها از کاهش جمعیت جوان و میل کردن جمعیت استان سمنان به‌سوی پیری حکایت دارد؛ از سوی دیگر، بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، میزان باروری کل استان در این سال برابر با ۲.۸۵ بوده است و در سال گذشته، با روند کاهشی به ۲.۳۹ رسیده است که رتبه مناسبی نیست.
پنجره جمعیتی دوره زمانی نسبتاً کوتاهی از تحولات جمعیتی یک کشور است که در آن نسبت جمعیت سنین فعال به حداکثر خود می‌رسد و نوعی ساختار مطلوب برای شتاب بخشیدن به رشد اقتصادی مهیا می‌شود.
? استان سمنان پایین‌ترین رتبه ازدواج را در میان استان‌های کشور دارد!
همچنان وقت هست …
چاله‌ای که در آن افتاده‌ایم و کارشناسان اسمش را «چاله جمعیتی» گذاشته‌اند، هنوز آنقدر عمیق نشده که نتوان از آن بیرون آمد؛ فقط کمی برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری درست می‌خواهد.
کامران قدس، رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان عقیده دارد: وضع جمعیت کشور هشداردهنده شده و در چاله جمعیتی قرار داریم و تا ۱۰ سال آینده با توجه به نرخ باروری ۱.۶ درصدی با مشکلات جدی مواجه می‌شویم.
سعید کسائیان، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی سمنان هم تصریح می‌کند: با وجود ازدواج ۷۰ درصد خانم‌ها در سن باروری، نرخ فرزندآوری باید ۲.۵ درصد باشد؛ اما رشد جمعیتی کشور در مقایسه با دهه ۶۰ کاهش پنج برابری دارد؛ اما آیا هنوز هم فرصت هست؟
نگرانی‌ها از وضع پنجره جمعیتی استان سمنان همچنان ادامه دارد و کمترین نرخ فرزندآوری به سمنان تعلق یافته است
علی دادگری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود هم به فارس می‌گوید: از آنجا که کشور ما در پنجره فرصت جمعیتی برای رشد و تعالی اقتصادی قرار دارد و با توجه به اینکه این پنجره جمعیتی در فاصله زمانی حدود ۳۰ سال (از سال ۱۳۸۵ تا ۱۴۱۵) برای ما باز بوده، لازم است تا در سال‌های باقی‌مانده از این فرصت جمعیتی، برای به تأخیر انداختن گذار به مرحله جمعیت سالمندی نهایت بهره‌برداری اتفاق بیفتد.
وی گفت: تجربه کشورهای دیگر به ما نشان می‌دهد با توجه به مسأله جمعیت جوان، فرصت ایجادشده برای رشد و تعالی اقتصادی از فاصله ۳۰ سال به حدود ۱۳۰ سال افزایش یابد؛ آن‌چنان که در مورد کشور فرانسه رخ داد و به آنها فرصت داد تا این مرحله گذار جمعیتی را طی کنند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شاهرود عقیده دارد: از دیدگاه پزشکی سلامت برای آحاد مردم و سوق دادن جامعه به سمت جوانی جمعیت دارای اهمیت است.
? رسیدن به هدف جوانی جمعیت به برنامه‌های عملی و دوری از شعارزدگی نیاز دارد
شعار ندهیم و خطر را جدی بگیریم!
کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی استان سمنان عقیده دارند که افزایش سن ازدواج، تک‌فرزندی، سقط‌جنین، ناباروری زوجین و باروری دیررس ازجمله چالش‌های پیش رو برای استفاده از فرصت پنجره جمعیتی است؛ چالش‌هایی که رفع آنها باید یکی از اولویت‌های مهم در دولت مردمی آیت‌الله رئیسی باشد.
پنجره جمعیتی، مدیریت سرمایه انسانی و رشد اقتصادی پایدار در گام دوم انقلاب اسلامی نیز مورد تأکید قرار گرفته است و اهمیت بسیاری دارد؛ اما تا امروز بیشتر به سخنران و شعار و برنامه‌هایی ختم شده است که مردم را برای ازدواج و فرزندآوری راغب نمی‌سازد.
خطر پیری جمعیت در کشور ما و استان سمنان خطری واقعاً جدی است و پیامدهای این تهدید بزرگ را در سال‌های آینده به چشم خواهیم دید.
پرسش اساسی این است که وقتی همه به این موضوع مهم باور داریم، چرا زمینه‌های اصلی ایجاد فضای مطلوب برای رفع این خطر بزرگ و قرار گرفتن در مسیر مناسب جوانی جمعیت کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد؟
رفع دغدغه‌های اقتصادی خانواده‌ها، عمل به قول‌ها و وعده‌ها، تبیین موضوع و توضیح اهمیت ماجرا با زبان ساده و به دور ا افراط و تفریط، دور شدن از فضای تهدید و ارعاب و توجه به ابعاد آموزش فرهنگی جمعیت در کشور در کنار استفاده از مدیرانی در رأس کار که حال و حوصله، ذهنی قوی و پویا و ایمانی راسخ به موضوع جوانی جمعیت داشته باشند،امروز باید در دستور کار قرار گیرد.
اگر شرایط جز این باشد، همه حرف‌ها در حد همان شعارهای زیبا و شیک باقی خواهد ماند و هر کدام از ما حتی اگر بخواهیم، هم نمی‌توانیم سهممان را از جوانی ایران و استان سمنان ادا کنیم.
? روند رشد جمعیت در ایران نگران‌کننده است
گوشه‌ای از دغدغه‌های مکرر رهبر معظم انقلاب درباره آینده جمعیتی ایران را اینجا بخوانید: (لینک)
? زنگ خطر پیری برای آینده ایران؛ حتماً ببینید:
پایان پیام/۲۲۴۹/م/
