به گزارش خبرگزاری فارس از مشهد، نمایش های دینی و آیینی از آن دست حوزه هایی است که افراد با انگیزه های خاصی سراغ آن می روند. انگیزه هایی که فراتر از اثری صرف برای سرگرمی و یا گذراندن وقت است. در این نوع آثار افراد با محتوایی مواجه می شوند که علاوه بر جذابیت شاخصه های دیگری را نیز داراست. امروزه تئاتر، نیازی جدی به حرفه ای بودن این نوع از نمایش ها به لحاظ فرمی دارد. موردی که آن را در چند سال گذشته به شکلی اساسی در میان تئاترهای آیینی مشهد می بینیم.
نمایش «آهوان» از نمونه تئاترهای حرفه ای و آیینی است که از ۱۰ تیر روی صحنه تئاتر مشهد رفته است. این نمایش به کارگردانی محمد جهانپا و نویسندگی مهدی سیم ریز در سال جاری تهیه شده و نمایشنامه آن روایتگر حوادث اوائل قرن سوم هجری و دعوت مأمون عباسی از حضرت رضا (ع) برای قبول ولایتعهدی است. در این نمایش موضوع دلایل پذیرش این عنوان از سوی امام هشتم (ع) مورد بررسی قرار می‌گیرد.
این نمایش در شانزدهمین جشنواره ملی تئاتر رضوی در هشت بخش کاندیدا شده بود و در نهایت موفق به کسب رتبه‌های برگزیده در شش بخش؛ «طراحی صحنه»، «طراحی گریم»، «طراحی نور»، «بازیگری مرد»، «نمایشنامه‌نویسی» و «کارگردانی» این دوره جشنواره در تبریز شد.
بعد از اجرای نمایش با کارگردان این اثر به گفت و گو نشستیم و از دغدغه ها و انگیزه اش برای ساخت این تئاتر شنیدیم.
«آهوان» ادای دِینی به ساحت حضرت رضا (ع) است
محمد جهانپا، کارگردان نمایش «آهوان» در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در مشهد گفت: این تئاتر برای من یک ادای دِین بود. از گذشته علاقه زیادی داشتم در جغرافیای حرم کار کنم. نمایش «عاشقستان» که در سال ۱۳۸۶ کار کردم، همچنین اولین پرده نقالی امام رضا (ع) برای نقل رضوی به خاطر وجود همین علاقه و دغدغه بود. به نظر من هر فعالیتی که در ساحت حضرت رضا (ع) انجام دهیم مثل این می ماند که کاری نکرده ایم.
جهانپا در مورد موضوع این نمایش افزود: ما در تئاتر «آهوان» یک نگاه متفاوت به داستان امام رضا (ع) داریم و برای همین است که شخصیت دعبل خزاعی را انتخاب کردیم. در این نمایش ما وجود فیزیکی حضرت رضا (ع) را نمی بینیم ولی در تمام هشت صحنه ای که پیش روی دیدگان تماشاگر است انگار رنگ و وجودی از حضرت درک و از نگاه دعبل مظلومیت حضرت ثامن الحجج (ع) رسانده می شود. این تئاتر سفر یک قهرمان برای دیدن یار را نمایش می دهد. دعبل در مقام مهاجری که به دنبال حضرت رضا (ع) می رود تا قصیده «مدارس آیات» را برای حضرت بخواند.
وی ادامه داد: نمایش «آهوان» یک ماه زمان برد. نمایشنامه را به کمک مهدی سیم ریز نوشتیم و در حدود ۲۰ جلسه تمرین کردیم و بعد از آن هم برای جشنواره ملی رضوی آماده شد و در آنجا جایزه های زیادی گرفت.
امام رضا (ع) متعلق به جریان خاصی نیست
وی افزود: ما در شب های اجرا برای اطلاع رسانی این تئاتر کمک می خواهیم. در دوره ای که شاید کسی اقبال به تولید نمایش دینی نکند ما این کار را انجام دادیم. به نظر من امام رضا (ع) مربوط به جریان یا گروه خاصی نیست بلکه متعلق به همه است. همسایگی ایشان افتخار ماست. خارج از فضای سردی که امروزه در دیدن اینگونه نمایش ها موجود است قلبا دلم می خواهد افراد با هر رنگ و تفکری بیایند و این نمایش را ببینند. هدف ما این است که کرامات و سیره حضرت رضا (ع) را نشان دهیم. جمعی از بهترین بازیگران تئاتر مشهد در این نمایش نقش پردازی می کنند. استاد محمد تقی نژاد که جزو نسل طلایی تئاتر مشهد است تا علیرضا روان دل که از حرفه ای های نمایش هستند.
افراد مشغول در این کار، دعوت شده اند
این کارگردان تئاتر ادامه داد: افراد مشغول در این کار، از نمایش های کوچک شروع کردند و حالا در صحنه های مختلف نقش پردازی می کنند، دکور می چینند و به طور حرفه ای مشغول هستند. اگر بعد از همین تئاتر به لباس بچه ها دست بزنید خیس آب است چون همگی با عشق کار می کنند. صحبتی که ما پشت صحنه با بچه ها داریم این است که ما برای اجرا دعوت شده ایم. به اعتقاد من هر کس در این سفره آمده، دعوت شده است. این بزرگترین افتخار ماست.
جهانپا افزود: مخاطب برای تماشای نمایش های آیینی و دینی عادت به دیدن رایگان دارد. ولی ما باید یاد بگیریم که برای اهل بیت (ع) و دیدن سیره امام رضا (ع) خرج کنیم و الا نمی شود همیشه با فضای پشتیبانی نهادهای مختلف ادامه داد.
کارگردان تئاتر «آهوان» گفت: ما در نوشتن نمایشنامه از کتاب عیون اخبار الرضا (ع) شیخ صدوق استفاده کردیم. حتی ما در داستان دعبل خزاعی داریم که ۱۵ سال بعد از خواندن شعرش در محضر حضرت (ع)، جنی می آید و از او می خواهد که آن شعر را برایش بخواهد و ما از همین موضوع الهام گرفتیم و در صحنه ای فضا را دراماتیک تر کردیم.
استفاده از هنر برای بیان مفاهیم دینی
بعد از این نمایش گفت و گویی با محمد جواد استادی پژوهشگر هنر داشتیم. وی در رابطه با تولید نمایش های دینی گفت: باید بتوانیم مفاهیم متعالی زیارت، شخصیت حضرت رضا (ع) و ابعادی وجودی ایشان و آموزه هایی که حول محور زیارت است را برای اقشار مختلف مردم که تشنه این معارف هستند بدون در نظر گرفتن هیچ دسته بندی خاصی با زبان هنر منتقل بکنیم.
وی ادامه داد: لازم است در صدد دست یافتن به شیوه ای باشیم که بر اساس آن همانطور که در صدها سال گذشته مفاهیم دینی به زبان هنرعرضه شده ما نیز در حال حاضر به مدلی برای عرضه این قبیل مفاهیم برسیم. آن معماری ارزشمندی که امروزه در حرم مطهر رضوی می بینیم و در فرمایش مقام معظم رهبری از آن به عنوان گنجینه هنری بزرگ یاد می شود همان مفاهیم بلند دینی است که به مدد هنرمندان به فرم تبدیل شده و هنگام ورود به حرم، کیفیت زیارت را ارتقا می بخشد. امروزه نیز در دوران معاصر ما باید بتوانیم از هنرهایی مثل نمایش استفاده کنیم تا مفاهیم متعالی را در اختیار مردم قرار دهیم.
مشهد باید قطب تولید نمایش های دینی باشد
استادی افزود: چه خوب است که در بحث اطلاع رسانی از کمک نهادها و دستگاه های مختلف برای این جنس از نمایش ها که رویکرد دینی دارد استفاده شود. به اعتقاد من در مشهد با محوریت زیارت و وجود حضرت رضا (ع) باید شاهد این باشیم که این شهر قطب تولید نمایش های دینی شده است. نمایش های دینی باید از اینجا به اقصی نقاط کشور و حتی در عرصه بین الملل گسترش پیدا کند.
وی خاطرنشان کرد: جامعه یک نیازهایی دارد و این نیازها باید برطرف شود. بخشی که به فرهنگ برمی گردد را مصرف فرهنگی جامعه می نامیم که بسیار مهم و تاثیرگذار بر زیست عمومی است. اگر ما بتوانیم نیازها را مدیریت کنیم که چطور برطرف شود سبک زندگی را شکل می دهیم. ما برای رفع نیازهایمان هزینه می کنیم و یک گروهی وقت می گذارند تا نمایشی را تولید کنند و این ها صرفا با پشتیبانی های دولتی به جایی نمی رسد و باید کمک کنیم که اقتصاد هنر و زندگی هنرمندان تامین شود. آثار باید به محصولی تبدیل شود که قابلیت ها و استانداردهایی حرفه داشته باشد تا مخاطب آن ها را در سبد مصرفی خود انتخاب کرده و برایش هزینه بپردازد.
لزوم ارتقای فرمی آثار آیینی
استادی با تاکید بر اهمیت ارتقای فرمی آثار دینی افزود: باید تولید آثار دینی از نظر فرم و شکل به سطحی برسد که در سبد مصرف مردم قرار بگیرد. امروز با وجود تیمی از هنرمندان که صاحب اعتقاد و فکر هستند دارد اثر حرفه ای شکل می گیرد. اگر عوامل اجرائی تئاتر «آهوان» را نگاهی بیندازیم می بینیم از بهترین ها هستند. اصلا نیازی به تبلیغ نمایش به شکل رایگان نیست چرا که این موضوع اساسا خودش ضد تبلیغ است.
عوائد «آهوان» راهی ساخت نمایشی دیگر می شود
این پژوهشگر هنر گفت: حمایت به شکل های مختلف در همه جای دنیا وجود دارد. اما به این معنی نیست که نمایشی بخواهد به شکل رایگان عرضه شود. تولید نمایش پرهزینه است و هزینه ای که از این کار به دست می آید خرج نمایش بعدی می شود. عوائد نمایش آهوان نیز به همین شکل است و برای تئاتر دیگری هزینه خواهد شد.
پایان پیام/ ۷۰۰۹۸
