بازار؛ گروه صنعت: داروهای بیماران دیابتی در ۲ گروه خوراکی و تزریقی قرار دارد و به طور تقریبی می توان ادعا کرد تمام خانواده های دارویی مورد نیاز برای این گروه از بیماران در کشور موجود است. حتی این موجودیت به نحوی است که ممکن است در هر خانواده دارویی چندین دارو وجود داشته باشد. بنابراین اگر همه داروها در کشور موجود نباشد اما به تعداد قابل قبول و رفع کننده نیاز مردم دسترسی داریم.
داروهایی که بخشی از آن ها در داخل کشور تولید و بخشی دیگر از طریق واردات تامین می شوند. بنابراین از نظر دسترسی به دارو مشکل خاصی برای بیماران دیابتی وجود ندارد و فقط وقتی صحبت از هزینه های درمان و دارو به میان می آید دچار مشکل می شوند.
البته قیمت داروهای مرتبط با بیماران دیابتی به گفته امیرکامران نیکوسخن مدیرعامل انجمن دیابت ایران در ایران نسبت به سایر کشورها خیلی ارزان تر است اما بسیاری از مردم توان مالی تامین همین داروهای ارزان تر را هم ندارند. از این رو نیاز است سقف حمایتی بیمه ها افزایش یابد.
۱.۵ میلیون تومان هزینه تامین سه ماهه داروی بیماران دیابتی
مدیرعامل انجمن دیابت در گفت و گو با خبرنگار بازار تاکید کرد: هرچند بیمه ها تا حدی هزینه درمان بیماران دیابتی را تقبل کرده اند و می پردازند اما همچنان همین هزینه ها هم برای اقشار کم بضاعت خیلی گران تمام می شود و هزینه داروهای جدید برای یک فرد دیابتی به طور متوسط ۱.۵ میلیون تومان برای هر سه ماه است.
نیکوسخن: گاهی که یک انسولین خاص در بازار موجود نیست، دکتر داروخانه نسبت به توزیع مشابه آن اقدام می کند اما دارو اثرات متفاوتی دارد و بر روی قند خون فرد دیابتی تاثیر گذار است
نیکوسخن با اشاره به اینکه قیمت دارو در ایران نسبت به خیلی از نقاط دنیا ارزان تر است افزود: همچنان همین رقم گفته شده برای خیلی از بیماران دیابتی گران است و نمی توانند از پس آن بر بیایند.
وی با اشاره به اینکه داروهای تزریقی شامل انسولین ها و هورمون های روده می شود افزود: در حوزه تامین انسولین چندان مشکلی وجود ندارد و شاید مشکل اصلی فقط نحوه توزیع انسولین ها باشد.
به گفته این پزشک شرکت های مختلفی در کشور حضور دارند که نسبت به تامین خارجی و تولید داخلی دارو به عنوان انسولین های بایو سمیلار اقدام می کنند و همانطور که گفته شد شاید مشکل اصلی در توزیع انسولین ها باشد؛ چرا که بسیاری از انسولین ها مشابه هم هستند اما عین هم نیستند.
بنابراین گاهی که یک انسولین خاص در بازار موجود نیست، دکتر داروخانه نسبت به توزیع مشابه آن اقدام می کند اما دارو اثرات متفاوتی دارد و بر روی قند خون فرد دیابتی تاثیر گذار است و به افزایش یا کاهش سطح قند خون منجر می شود. با این تفاسیر باید همه انواع انسولین در کشور فراهم و حق انتخاب برای بیمار وجود داشته باشد.
وی با بیان مطالب فوق تاکید کرد: قدری در حوزه توزیع مشکل وجود دارد و می بینیم که در یک برهه زمانی یک انسولین خاص در بازار موجود است و بعد یکی دیگر جای آن می آید و مرتبط فرد دیابتی باید داروی خود را تغییر دهد. بنابراین این موضوع است که مشکل عمده ای برای ما ایجاد کرده است.
جای خالی نوارهای تست قند خون در بسته درمان بیماران دیابتی
نیکوسخن با اشاره به اینکه وجود عدیده ای از مشکلات در حوزه داروهای تزریقی هورمونی روده گفت: شرکت هایی که نسبت به تامین دارو از خارج کشور اقدام به واردات می کردند اکنون واردات نمی کنند اما مشابه داخلی آن تولید می شود و از این خانواده بسته های جدید هم به زودی توسط شرکت های دارویی تامین می شود که بعضی از آن ها که قبلا تزریقی بوده اند و حالا نسخه خوراکی هم دارند.
نیکوسخن: اضافه شدن نوارهای تست قند خون به بسته درمانی بیماران دیابتی از سال ۱۳۹۹ مورد تایید وزارت بهداشت و از بهمن ۱۴۰۰ نیز مورد تایید شورای عالی بیمه قرار گرفته و از آن تاریخ منتظر کمیسیون پزشکی مجلس برای اجرا است
وی افزود: شرکت های دارویی داخلی به ما قول داده اند تا اردیبهشت سال دیگر مشابه آن داروها هم در کشور تولید کنند. البته عمده مشکلات بیماران دیابتی بحث دارو نیست بلکه نوارهای تست قند خون است؛ به طوری که یک بیمار دیابتی به طور مرتبط نیاز به چک قند خون دارد و سال ها این مشکل را داشتیم که راهنمایی برای بیماران وجود نداشت که هر فرد دیابتی بسته به شرایط بیماری و نوع درمان نیاز دارد در روز چند بار قند خون خود را چک کند؟
مدیرعامل انجمن دیابت ایران با اشاره به اینکه این خود کنترل روزانه توسط ۲ انجمن دیابت ایران و دیابت گابریک نوشته شده است ادامه داد: اضافه شدن نوارهای تست قند خون به بسته درمانی بیماران دیابتی از سال ۱۳۹۹ مورد تایید وزارت بهداشت و از بهمن ۱۴۰۰ نیز مورد تایید شورای عالی بیمه قرار گرفته و از آن تاریخ منتظر کمیسیون پزشکی مجلس برای اجرا است.
وی تاکید کرد: متاسفانه به رغم گذشت ۱.۵ سال که منتظر کمیسیون پزشکی مجلس بودیم این اتفاق نیفتاده و دوستان ما در مجلس اصلا به این مساله توجه نمی کنند. این مساله از نیازهای اساسی افراد دیابتی است؛ چرا که اگر بیماران دیابتی بهترین انسولین هم در دسترس داشته باشند اما نتوانند قند خون خود را کنترل کنند به طور حتم دچار مشکل خواهند شد.
نیکوسخن افزود: خیلی از نوارهای دستگاه گران شده و بیمه ها آن ها را نمی پردازند و متاسفانه خیلی از جاها حتی دیابتی ها نمی توانند تعداد نواری که نیاز دارند را تهیه کنند.
کمبودی در حوزه داروهای بیماران دیابتی نداریم
علاوه بر افزایش سرسام آور هزینه دارو به ویژه داروهای بیماران دیابتی، گاهی اوقات شنیده می شود که برخی از انواع انسولین ها به ویژه از نوع قلمی در بعضی از داروخانه ها به صورت معدود توزیع می شوند و گاهی هم برخی از داروخانه ها تمایل چندانی به موجودی آن ها ندارند. اتفاقی که به گفته بعضی از آن ها در نتیجه هزینه های زیاد نگهداری داروی انسولین در مقابل حاشیه سود ناچیز آن افتاده است.
آرش محبوبی رئیس انجمن داروسازان تهران با اشاره به اینکه در دوره ای انسولین بخاطر تفاوت قیمت نرخ ارزی که وجود داشت قاچاق معکوس می شد به بازار گفت: مقداری انسولین از کشور خارج می شد و در کشورهای اطراف مورد مصرف قرار می گرفت. همین مساله موجب شده بود که بحث توزیع انسولین به سمت انتخاب داروخانه های خاص و منتخب پیش برود.
محبوبی: نکته ای که برخی اوقات باعث تفاوت نظر بین مصرف کنندگان می شود همین است که سازمان نگاه می کند این فرآورده دارویی در بازار با آن اسم علمی حضور دارد یا نه؟ می بیند موجود است اما مصرف کننده در آن لحظه دنبال یک برند خاص است
وی افزود: در کنار این مساله یک کاهش مارجین سود بخاطر قیمت بالای انسولین داشتیم که همه این ها را کنار هم بگذاریم تعداد مراکز عرضه کننده این فرآورده تزریقی کاهش یافت و همین موضوع ممکن است باعث شود که این حس ایجاد شود که دسترسی محدود شده است. این درحالی است که از این جهت کمبودی وجود ندارد و داروخانه های کمی هستن که داوطلب توزیع هستند یا برای توزیع منتخب شده اند.
محبوبی با اشاره به اینکه یک بحث دیگری که باعث می شود مردم احساس کنند در انسولین های تزریقی کمبود وجود دارد بحث برندها است افزود: در بحث انسولین چندین نوع برند مختلف را برای تزریق داریم که خیلی از این ها معادل هم هستند اما بیمار به مصرف یک برند و شرکت خاصی عادت می کند و بعد از مدتی هم می خواهد همان برند را مورد استفاده قرار دهد.
وی ادامه داد: در ادامه تولیدکنندگان داخلی هم داریم که وارد بازار تولید انسولین شده اند و هر چند حرکت مردم به سمت استفاده از فرآورده های داخلی انتظار می رفت اما متاسفانه به دلیل محبوبیت برندهای خارجی این اتفاق نیفتاد و بعضی از این داروها حتی مورد استفاده قرار نگرفت.
این داروساز تاکید کرد: نکته ای که وجود دارد و برخی اوقات باعث تفاوت نظر بین مصرف کنندگان می شود همین است که سازمان نگاه می کند این فرآورده دارویی در بازار با آن اسم علمی حضور دارد یا نه؟ می بیند موجود است اما مصرف کننده در آن لحظه دنبال یک برند خاص است و می خواهد به هر نحوی آن برند خاص را دریافت کند و مصرف کند. بنابراین گاهی این اتفاق رخ نمی دهد و این شبهه ایجاد می شود که دارو دچار کمبود شده است اما در صورتی که از نظر علمی و دسترسی بیمار کمبودی وجود ندارد. البته زمان هایی هم شاهد بودیم که واقعا کمبود بوده اما الان در بازده زمانی کمبود نیستیم.
حاشیه سود پایین انسولین و دامن زدن به مشکلات بیماران دیابتی
رئیس انجمن داروسازان بیان داشت: حاشیه سود داروخانه ها در حوزه انسولین بسیار آسیب رسان است و در عمل داروخانه هایی که انسولین توزیع می کنند با حاشیه سود بسیار کمی این کار را انجام می دهند و بعضا این رقم حتی پاسخگوی مالیات و شرایط نگهداری این فرآورده ها هم نیست. فرآورده های یخچالی که هزینه نگهداری بالایی را به داروخانه ها تحمیل می کنند.
محبوبی: امیدواریم تمهیداتی از طرف سازمان غذا و دارو اندیشیده شود و بازبینی ای بر روی اقلام یخچالی از جمله انسولین داشته باشد تا مارجین آن قابل قبول شود و همه داروخانه ها تمایل به عرضه آن را پیدا کنند
وی افزود: امیدواریم تمهیداتی از طرف سازمان غذا و دارو اندیشیده شود و بازبینی ای بر روی اقلام یخچالی از جمله انسولین داشته باشد تا مارجین آن قابل قبول شود و همه داروخانه ها تمایل به عرضه آن را پیدا کنند. البته تمام داروخانه هایی که تعهد می دهند و در لیست داروخانه های منتخب قرار می گیرند نسبت به عرضه انسولین اقدام می کنند و اینجور نیست که داروساز بخاطر مارجین کم دارو، دست از عرضه آن بکشد.
این داروساز تاکید کرد: همکاران ما این فداکاری را می کنند و دارو را عرضه می کنند اما ممکن است ضرر و زیان کنند. چرا که فردی که فارغ التحصیل داروسازی است سوگند خورده مردم را از دارو محروم نکند و به ضرر خودش هم شده باشد این کار را انجام می دهد.
وی گفت: ممکن است برخی از داروخانه ها منتخب نباشند و دارو در اختیارشان نباشد. منتخب شدن هم به یکسری از شرایط و امتیازات نیاز دارد که یخچال، دیتالایر و غیره را داشته باشند و در این لیست قرار بگیرند. بنابراین کسانی که در این لیست قرار گرفته اند هم همگی شان داروخانه های خوش سابقه هستند و از این جهت مشکلی نیست. مارجین هم از این جهت مطرح می شود که همکاران ما در این حوزه متضرر می شوند.
کیفیت بالای داروهای ایرانی
محبوبی در پاسخ به این سوال که تولید داروی انسولین در کشور در چه جایگاهی است بیان داشت: نه تنها در مورد انسولین بلکه در مورد تمامی داروهایی که در سطح ملی توزیع می شود یک بحث کنترل کیفیت و استانداردهای بین المللی را داریم؛ یعنی هر فرآورده دارویی که استفاده می کنید و از سازمان غذا و دارو مجوز می گیرد و یک سری آزمون های کیفی یبن المللی مطابق اتحادیه اروپا، آمریکا یا ژاپن را پاس کرده است.
رئیس انجمن داروسازان تهران با اشاره به اینکه داروهای ایرانی استانداردهای بین المللی کشورهای رده اول را دارند افزود: تمام محصولاتی که در بازار هستند از حداقل کیفیت قابل قبول برخوردار هستند اما اینکه بخواهیم بگوییم همه هم کیفیت هستند و همه مثل هم هستند چنین چیزی وجود ندارد.
وی افزود: بنابراین واقعیت این است که همه مثل هم نیستند و برخی ممکن است کیفیت بالاتری داشته باشند. اما در مجموع داروها حداقل کیفیت را برای ورود به بازار را دارند. همین هم باعث می شود محصولات ایرانی در استانداردهای بین المللی حتی جنبه صادراتی داشته باشد و اگر غیر از این بود هیچ وقت زمینه صادرات برای آن ها فراهم نمی شد.
با این تفاسیر تامین داروی بیماران دیابتی با چالش عمده ای مواجه نیست و اگر فقط قدری شرایط برای داروسازان بهبود یابد این کمبودهای گاه و بیگاه انسولین های قلمی نیز کاهش می یابد. اما نکته ای که حائز اهمیت است همین داروهای با کیفیت و ارزان تر از سایر کشورها نیز برای اغلب بیماران ایرانی گران تمام می شود.
از این رو افزایش سطح پوشش بیمه ای و اضافه شدن نوارهای تست قند خون به بیمه ها می تواند بخش مهمی از مشکلات بیماران را کاهش دهد و از هزینه های ثانویه برای دولت ها نیز بکاهد. هزینه هایی که در نتیجه عدم توانایی بیماران برای درمان به دولت ها تحمیل می شود و در بسته درمان بیماران دیابتی گنجانده شده و همچنان در انتظار تصویب کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی است.
