بازار؛ گروه صنعت: هر چند موضوع مهاجرت داروسازان به کشورهای دارای بستر های توسعه ای و تکنولوژیکی موضوع تازه ای نیست و خیلی از کشورها همچون هند و ترکیه نیز با آن مواجه هستند و سرمایه های انسانی شان برای یافتن فرصت های بهتر شغلی، حقوق بالاتر و دسترسی به تکنولوژی های پیشرفته به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند اما این مهاجرت در ایران کمی متفاوت تر است.
بخشی از این تفاوت در نتیجه بخش نامه ها و تصمیمات ناگهانی مسئولان این حوزه است که نتیجه آن را در کمبودهای دارویی هم به وضوح می توان دید؛ چالش هایی که حتی دانش آموخته گان جدید این حوزه را هم درگیر کرده و آن ها را به فکر سفری طولانی و شاید بدون بازگشت به کشورهای دارای بستر های فراهم تر انداخته است.
فرسودگی صنعت دارو تا آغاز مهاجرت داروسازان
محمد عبده زاده رئیس هیئت مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران با اشاره به اینکه صنعت داروسازی در مسیر فرسودگی قدم برداشته به بازار گفت: طی سال های اخیر حجم سرمایه گذاری در صنعت دارو کمتر از سرعت فرسایش آن بوده است.
وی افزود: اگر برنامه ای برای تغییر رویه فعلی و نوسازی صنعت دارو نباشد، جوانان جذب کشورهای همسایه که به شدت در حوزه دارو فعال هستند و سرمایه گذاری می کنند می شوند. بنابراین برای جلوگیری از این اتفاق باید حداقل یک برنامه پنج ساله نوسازی صنعت را در پیش بگیریم.
پیر صالحی: مهاجرت در صنعت دارو به ویژه در مجموعه های تازه تاسیس و دانش بنیان به صورت فردی آغاز شده است
مهدی پیر صالحی عضو هیئت مدیره سندیکای تولیدکنندگان مکمل های رژیمی و غذایی ایران نیز با اشاره به اینکه مهاجرت در خیلی از صنایع از مدت ها قبل آغاز شده و داروسازان به تازگی در این مسیر گام برداشته اند به بازار گفت: هرچند خیلی از مجموعه های با سابقه با تعهدی که به جامعه دارند مسیر مهاجرت را آغاز نکرده اند و همچنان به کارشان ادامه می دهند اما مهاجرت در صنعت دارو به ویژه در مجموعه های تازه تاسیس و دانش بنیان به صورت فردی آغاز شده است.
وی افزود: برخی از بستر ها و شرایط ادامه کار برای دانش بنیان ها فراهم نبوده و یا توان مالی اجرای ایده هایشان را نداشتند بنابراین برای دسترسی به شرایط بهتر مجبور به مهاجرت شدند. به طور کلی در شرایطی که حال صنعت داروی کشور چندان خوب نیست باید این را بدانیم که کشورهای همسایه بر روی صنعت داروسازی تمرکز کرده اند و به شدت در حال رشد و توسعه هستند. از طرفی آن ها منابع مالی خوبی نیز در اختیار دارند و به سادگی می توانند با بستر هایی که فراهم کرده اند جوانان نخبه ایرانی را جذب کنند.
زنگ خطر مهاجرت گروهی داروسازان به صدا درآمده
پیر صالحی در پاسخ به این سوال که آیا این نگرانی وجود دارد که صنایع قدیمی تر هم با ادامه مشکلات صنعت دارو که نمونه آن را در معرفی زنجیره دارو به دادگاه جرایم اقتصادی و یا اجرای طرح هایی همچون دارویار که نقدینگی داروسازان را به یکباره به شدت کاهش داد می بینیم به سمت مهاجرت بکشاند؟ گفت: وقتی کسی کار آفرین است و در اینجا می تواند کارخانه خوبی را تاسیس و اداره کند حتما می تواند در امارات، عمان و یا هر کشور دیگری کار خود را ادامه دهد. از طرفی در مقابل همان مشکلاتی که در صنعت دارو به آن ها اشاره شد می بینیم که کشورهای همسایه مشوق های خوبی برای صاحبان علم و سرمایه در نظر می گیرند.
وی افزود: بنابراین اگر به رفع مشکلات تولید داخلی فکر نکنیم به این مرحله هم خواهیم رسید که داروسازان نه به صورت انفرادی بلکه گروهی مهاجرت کنند. هرچند صنعت بیوتک که از دهه هشتاد شروع به کار کرد توانست جلوی مهاجرت داروسازان و جوانان را بگیرد و برای شمار زیادی فرصت اشتغال و شکوفا کردن استعداد هایشان را فراهم کرد. اما امروز این نگرانی وجود دارد که همانطور که الان مهاجرت افراد شروع شده و تک به تک در حال رفتن هستند شرکت ها هم مهاجرت کنند.
ضرورت تزریق روح امید به جامعه
محمدرضا کشاورز عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران نیز با اشاره به اینکه باید روح امید را به جامعه تزریق کرد تا بتوانیم نخبه های کشور را حفظ کنیم به بازار گفت: خوشبختانه با تمام مشکلاتی که بر سر این صنعت سنگینی می کند اما هنوز هم ظرفیت برای کسانی که دارای ایده در تولید، صنعت، پخش و حتی سیستم های مدیریتی هستند وجود دارد.
کشاورز: باید فضا را به نحوی تغییر دهیم تا امید به آینده برای همه جوانان در تمام رشته ها و نه تنها داروسازی بهتر شود
وی با اشاره به اینکه حضور داروسازان جوان در لایه های مدیریتی نشان دهنده پایه گذاری های هوشمندانه نسل های قبل تر داروسازان است افزود: در صنعت دارو همواره سعی بر این بوده که جایگاهی مناسب برای جوانان در نظر گرفته شود تا هم از تجربیات گذشته ها بهره مند شوند و هم قدیمی تر ها بتوانند از علم روز آن ها بهره ببرند.
کشاورز تاکید کرد: هرچند هنوز شرایط برای داروسازان به مرحله بحران نرسیده اما نباید از این موضوع غافل شویم و به عوارض خروج نخبگان بی توجه باشیم. از همین حالا باید کاری کنیم که مملکت خودمان با ظرفیت هایی که دارد آنقدر جذاب باشد که هیچ کدام از همکاران تمایلی به مهاجرت نداشته باشد و اگر هم برای دوره ای تحقیقاتی یا فرصت مطالعاتی رفتند، پیشرفت و توسعه مملکت خودشان را در اولویت قرار دهند.
عضو هیئت مدیره انجمن داروسازان تهران افزود: خیلی از جوانان رفتند و دوره هایی دیدند و برگشتند و فعالیت های صنعتی شان را در ایران توسعه می دهند. اما در نهایت بحث جلوگیری از مهاجرت هم درست است و باید فضا را به نحوی تغییر دهیم تا امید به آینده برای همه جوانان در تمام رشته ها و نه تنها داروسازی بیشتر شود.
جایگزینی دشوار سرمایه های انسانی
کشاورز طی درخواستی از مسئولان بیان کرد: زیرساخت ها و ظرفیت های مملکت بسیار غنی است و از سرمایه های انسانی خیلی خوبی برخوردار هستیم. بنابراین باید شرایط به نحوی باشد که امکانات و فرصت ها در اختیار جوانان قرار بگیرد و ورود شان به فعالیت ها تسهیل شود تا بتوانند فعالیت و اثر خودشان را به خوبی نشان دهند؛ تنها در این صورت است که می توان جلوی مهاجرت آن ها را گرفت.
به طور کلی برای جلوگیری از مهاجرت داروسازان، باید فرصت های شغلی و حقوق مناسب برای آن ها در کشور فراهم شود. همچنین، باید از طریق سرمایه گذاری در صنعت داروسازی و توسعه تکنولوژی های پیشرفته، برای آن ها فرصت های شغلی و رشد حرفه ای فراهم شود. به این ترتیب، می توان از خروج سرمایه انسانی از کشور جلوگیری کرد و به توسعه نه تنها صنعت داروسازی و بهبود سطح خدمات در کشور کمک کرد.
شایان ذکر است بی توجهی به مهاجرت افراد متخصص اغلب می تواند زیانی چند برابر حقوق سالانه آن ها به کشور وارد کند. به طوری که مطالعات نشان داده که هزینه های مربوط به آموزش و آمادگی جایگزین یک داروساز، تا چندین برابر حقوق سالانه او در کشور مبدا می تواند باشد. به علاوه، از دیدگاه اقتصادی، از دست دادن سرمایه انسانی با تخصص و تجربه، به کاهش رشد و توسعه اقتصادی کشور مبدا منجر می شود. بنابراین، این مساله به شدت زیان بار است و باید برای جلوگیری از آن، تلاش شود.
