بازار؛ گروه صنعت: هر چند گفته می شود کمبودهای دارویی به حداقل رسیده و در این باره نیز سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو تاکید کرده که ۹۹ درصد نیاز دارویی کشور از داخل تامین می شود و فقط یک درصد وارداتی است که تسهیل تامین آن با حمایت های بانک مرکزی انجام خواهد شد اما طی روزهای اخیر مخاطبان بازار از ادامه کمبود ها گلایه کردند.
در یکی از پیام هایی مخاطبان فرستاده اند گفته اند «لطفا به مسئولان مربوطه بگویید داروی اتوسوکسیماید ۲۵۰ میلی گرم که برای بیماری صرع به کار می رود نایاب شده و متاسفانه این دارو وارداتی است که به دلیل اینکه بانک مرکزی ارز در اختیار واردکنندگان نداده دچار کمبود شدید شده است.»
بر این اساس برای بررسی وضعیت تامین این دارو به سامانه یکپارچه دارویاب مراجعه کردیم تا ببینیم وضعیت این دارو در چه شرایطی قرار دارد و چه مجموعه هایی آن را تامین می کردند؟ سه شرکت داروسازی الحاوی (تولیدکننده ایرانی)، شفایاب گستر (وارد کننده از آلمان) و اهران تجارت (واردکننده از آلمان) این دارو را تامین می کردند. اما چه اتفاقی افتاده است که داروی مذکور که بیشتر برای کودکان مبتلا به صرع مورد استفاده قرار می گیرد دچار کمبود شده است؟ موضوعی که فعالان صنعت دارو در بخش داروخانه، انجمن داروسازان و اتحادیه واردکنندگان دارو درباره آن پاسخ می دهند.
پای قیمت گذاری دستوری نهادهای نا مرتبط در میان است
همانطور که مشاهده شد نام شرکت داروسازی الحاوی نیز در بین شرکت های تامین کننده داروی اتوسوکسیماید به عنوان تنها تولید کننده کشور دیده می شود؛ شرکتی که مدیرعامل آن در تاریخ ۲۴ مردادماه بعد از ۵۵ سال فعالیت اعلام تعطیلی کرد؛ دلیل آن نیز اتهام «۲۲۰ میلیارد» تومان گران فروشی و جریمه هزار و ۱۰۰ میلیارد تومانی از سوی سازمان تعزیرات حکومتی مطرح شده است.
در این رابطه کسری امین لو فعال صنعت دارو با اشاره به اینکه مشکلات شرکت داروسازی الحاوی تاثیر چندانی بر روی کمبود داروی اتوسوکسیماید نداشته است به بازار گفت: با این حال مدت زیادی است که قرص اتوسوکسیماید در بازار دارویی کشور دچار کمبود شده است؛ در این رابطه چند روز پیش نیز سازمان غذا و دارو طی اطلاعیه ای اعلام کرد شرکت هایی که تمایل دارند می توانند به صورت دو فوریتی نسبت به واردات این دارو اقدام کنند.
امین لو: داروی اتوسوکسیماید مدت زیادی است که دچار کمبود شده و نه تنها قرص ها که وارداتی هستند بلکه شربت آن که از طریق تولید داخلی تامین می شد هم در بازار موجود نیست
وی با اشاره به اینکه واردات این دارو چندین ماه زمان می برد افزود: تا واردکنندگان پروسه ثبت سفارش و خرید را طی کنند و دارو به گمرک بیاید و ترخیص شود و به مرحله توزیع برسد حداقل چهار تا پنج ماه زمان نیاز است. این نیز در شرایطی است که وارد کننده ای نسبت به واردات این دارو اظهار تمایل کند؛ چرا که علاوه بر تولید دارو، واردکنندگان هم با مشکلاتی همچون تامین ارز و قیمت گذاری دستوری مواجه هستند.
امین لو با اشاره به اینکه داروی اتوسوکسیماید مدت زیادی است که دچار کمبود شده ادامه داد: نه تنها قرص ها که وارداتی هستند بلکه شربت آن که از طریق تولید داخلی تامین می شد هم در بازار موجود نبود و به نظر نمی رسد الان هم جایی این دارو را موجود داشته باشد.
این داروساز تاکید کرد: نه واردات در اختیار سازمان غذا و دارو است که بخواهد به آن ورود کند و نه اینکه ادامه مشکلاتی همچون کمبود منابع ارزی، ادامه قیمت گذاری دستوری و حاشیه پایین سود اجازه تولید داخلی را می دهند. بنابراین مجموع همین مسائل باعث شده شرکت هایی که رغبت به تولید داشتند تولید نکنند و واردکنندگان نیز با توجه به کمبود ارز و نبود حاشیه سود و زیان دهی نتوانند اقدام به واردات کنند.
امین با اشاره به اینکه کمبود برخی از داروهای صرع مساله جدیدی نیست و در روند تامین خیلی از داروهای دیگر همین مشکلات وجود دارد افزود: متاسفانه عملیات قیمت گذاری دستوری دارو با ورود نهادهای دیگر از دست سازمان غذا و دارو خارج شده و نمایندگان مجلس هم به جای بهبود شرایط با تصمیمات شان در برنامه هفتم توسعه به مشکلات دامن می زنند. بنابراین آن ها وقتی کمبودها پیش می آید نتیجه تمام مسائل را به گردن سازمان غذا و دارو می اندازند و انگشت اتهام شان را به سمت وزارت بهداشت نشانه می روند در صورتی که قیمت گذاری خارج از سازمان باعث این اتفاقات شده است.
کمبود خطرناک داروهای صرع
حسن کربکندی عضو داروساز هیئت مدیره نظام پزشکی اصفهان نیز با اشاره به اینکه در مورد کلیه داروهای صرع اکنون دچار مشکل تامین هستیم و فقط به همین یک قلم دارو محدود نمی شود به بازار گفت: تامین اتوسوکسیماید در شرایط حادتری قرار دارد اما تامین داروهای دیگر هم تقریبا در همین وضعیت است.
کربکندی: در حوزه واردات دارو نیز دچار مشکلاتی هستیم که به نظر می رسد علت اصلی آن بودجه ۶۹ همتی امسال برای دارو است و به نظر می رسد در نیمه دوم یا آبان ماه کمبودهای دارویی شدت بیشتری یابد
وی افزود: برخی از داروهای تولیدی به خاطر اینکه به موقع تامین ارز نشده، نقدینگی نداشته اند یا نتوانستند وام دریافت کنند نیز دچار کمبود شده اند و این موضوع فقط به همین یک قلم دارو و حتی گروه داروهای صرع محدود نمی شود و مشکلات دارویی گسترده تر است.
کربکندی ادامه داد: در حوزه واردات دارو نیز دچار مشکلاتی هستیم که به نظر می رسد علت اصلی آن بودجه ۶۹ همتی امسال برای دارو است و به نظر می رسد در نیمه دوم یا آبان ماه کمبودهای دارویی شدت بیشتری یابد. بنابراین اگر تامین دارو از طریق واردات هم انجام نشود شرایط جدی تر می شود.
این داروساز با اشاره به اینکه کمبودهای دارویی در برخی از بیماری ها خطرناک است بیان داشت: اگر بیماران مبتلا به صرع که دارو مصرف نکنند نتوانند داروی مورد نیاز خود را در زمان مشخص مصرف کنند بیماری شان با شدت بیشتری نسبت به قبل از درمان بر می گردد.
وی افزود: از طرفی کمبودهای دارویی را داریم و از طرف دیگر مصرف داروهای مغز و اعصاب طی سنوات گذشته افزایش یافته است. همچنین برخی از داروها نیز همچون داروی سدیم والپروات کاربردهای دیگری پیدا کرده و در ردیف داروهای روانپزشکی هم مورد استفاده قرار می گیرند. بنابراین نیاز به چنین داروهایی افزایش یافته است. این داروها در سنین خردسالی و بزرگ سالی مورد استفاده قرار می گیرد و گاهی اوقات نبود چنین داروهایی حتی می تواند کشنده باشد.
تولیدکنندگان داروهای کمیاب را از چرخه تولید خارج نکنید
عضو داروساز هیئت مدیره نظام پزشکی اصفهان با اشاره به اینکه داروی اتوسوکسیماید در حملات صرع کوچک و بیشتر برای اطفال مورد استفاده قرار می گیرد بیان داشت: این دارو مدت زیادی است که در داروخانه های عمومی و خصوصی توزیع نمی شود؛ چرا که داروهایی که دچار کمبود می شوند به دست داروخانه های دولتی، حلال احمر و بعد داروخانه های منتخب می رسد. داروخانه های منتخب نیز چرخشی هستند دوباره تغییر می کنند، بنابراین این داروها فقط در داروخانه های خاص توزیع می شوند و در همان ها هم متاسفانه اشخاص با مشکل برای تامین مواجه می شوند.
کربکندی افزود: برای تامین چنین داروهایی در درجه اول سازمان برنامه و بودجه باید نسبت به تامین اعتبار دارو اقدام کند و منابع مالی را در اختیار وزارت خانه قرار دهد تا آن ها هم در حالت اورژانس نسبت به واردات دارو اقدام کنند و مشکلات گمرکی را هم برطرف کند. اما در میان مدت که تامین این داروها استمرار داشته باشد باید ببینند مشکل کجاست که تولیدکنندگان داخلی تولید نمی کنند و آن گلوگاه ها را برطرف کنند.
وی به تعطیلی الحاوی اشاره کرد و گفت: زمانی سازمان غذا و دارو می تواند نسبت به خارج کردن یک کارخانه از تولید اقدام کند که تولیدات کلیدی نداشته باشد نه اینکه کارخانه الحاوی با تعداد زیادی کارمند بلاتکلیف باشد و تولیدات آن نیز در بازار دچار کمبود شوند.
داروهای کمیاب سر از فضای مجازی درآوردند
کربکندی با اشاره به سایر کمبودهای دارویی در کشور بیان داشت: علاوه بر داروهایی که گفته شد در قطره های چشمی به خصوص قطره های چشمی که برای فشار داخل چشم استفاده می شوند از جمله قطره چشم لاتانوپروست نیز دچار کمبود هستیم. همچنین در مورد یک سری از داروها که به تازگی مصرف شان زیاد شده مثل واکسن گارداسیل و سایر واکسن های ضد بیماری های منتقله جنسی کمبودهایی بروز یافته است.
کربکندی: داروهای کمیاب در کانال های تلگرامی و فضای مجازی به فروش می روند؛ یعنی حتی همین داروی صرع در کانال های تلگرامی اکنون موجود است
وی افزود: در مورد داروهای نقرس نیز کمبودهایی مشاهده می شود و به طور کلی بسیاری از داروهای تخصصی به داروخانه های معمولی توزیع نمی شوند و در داروخانه های دولتی به فروش می رسند. آن ها هم جوابگوی نیاز نیستند یا شاهد این هستیم که داروهای مذکور در کانال های تلگرامی و فضای مجازی به فروش می روند؛ یعنی حتی همین داروی صرع در کانال های تلگرامی اکنون موجود است.
این داروساز تاکید کرد: جالب اینجاست که چنین داروهایی در داروخانه های دولتی توزیع می شوند و جالب تر اینکه توزیع کنندگان غیرقانونی دارو اطلاعات خود اعم شماره تماس و حساب بانکی را در اختیار متقاضیان قرار می دهند و قابل تعقیب از طرف غذا و دارو و پلیس فتا هستند اما همچنان به کار خود آزادانه ادامه می دهند.
وی افزود: هرچند برخی داروهای کمیاب را با نسخه های سفارشی دریافت می کنند اما متاسفانه به نظر می رسد نشتی از داروخانه های دولتی وجود داشته باشد.
به دنبال ادعای این داروساز، سری به کانال های تلگرامی زدیم تا ببینیم داروی اتوسوکسیماید که چندین ماه است دچار کمبود شده و نه تولید کننده داخلی و نه واردکننده رغبتی به تامین آن دارند در این فضا موجود است یا خیر؟ در کمال تعجب با جستجوی اندکی تامین کنندگان بسیاری، این دارو و سایر داروهای کمیاب را با تضمین نگهداری اصولی موجود دارند و در بازار آزاد و غیر قانونی به فروش می رسانند.
مدیریت ضعیف در سازمان غذا و دارو
حسن شکوهی عضو اتحادیه واردکنندگان دارو نیز در خصوص کمبودهای دارویی به ویژه داروی صرع مورد توجه مخاطبان بازار گفت: متاسفانه مشکلات قیمت گذاری گریبان واردکنندگان را هم گرفته و قیمت ها متناسب با سرمایه ای واردکننده می گذارد نیست. بنابراین نه تولیدکننده و نه واردکننده تمایلی به تامین برخی از داروها ندارند.
شکوهی: اگر کمبودی هم ایجاد شده و دارویی وارد نشده یا واردکنندگان مجوز دریافت نکرده اند، یا ارز اختصاص نیافته و یا قیمت مناسب برای دارو در نظر گرفته نشده است که همگی به وزارت بهداشت بر می گردد
وی افزود: اگر مسئولان به وارد کننده مجوز واردات بدهند از زیر سنگ هم شده محصول را می آورد و هر چقدر هم تحریم باشد پول آن را حواله می کند. بنابراین اگر کمبودی هم ایجاد شده و دارویی وارد نشده یا واردکنندگان مجوز دریافت نکرده اند، یا ارز اختصاص نیافته و یا قیمت مناسب برای دارو در نظر گرفته نشده است که همگی به وزارت بهداشت بر می گردد.
شکوهی ادامه داد: همیشه می گوییم مدیریت در حوزه وزارت بهداشت مدیریت ضعیف و غیر کارآمدی است؛ نه برنامه دارند و نه می توانند پیش بینی کنند. هر چند برنامه ریزی بر اساس آمار سال های گذشته سخت نیست و می توان با تولید داخل یا واردات برنامه ریزی کرد اما این کارها را نمی کنند.
وی تاکید کرد: اینکه می گوییم وزارت بهداشت باید از حوزه کمیتی خارج شود و به حوزه کیفی و نظارت سلامت و کیفیت محصولات بر گردد به همین دلیل است. برای اینکه وزارت بهداشت سازمانی دارد که جوابگو نیست و می خواهد بر کیفیت نظارت داشته باشد و مجوز واردات و تولید دهد، علاوه بر این حتی در تعداد واردات هم دخالت می کند که نتیجه آن همین شرایط امروز و کمبودها می شود.
شکوهی بیان داشت: البته تمام تقصیرات بر گردن وزارت بهداشت نیست و مسائل دیگری هم در حوزه کمبودهای مقطعی مثل تمام فعالیت های اقتصادی دیگر سایه می اندازد. اما متاسفانه عمده ضعف و مشکلات در برنامه ریزی و تامین است؛ به طوری که به تولید کننده قیمت متناسب با هزینه های تولید نمی دهند و به وارد کننده هم مجوز، ارز و غیره را به موقع نمی دهند و اتفاق جدیدی هم نیست.
این عضو اتحادیه واردکنندگان دارو افزود: همیشه می گویند سعی می کنند مشکلات را سریع تر برطرف کنند اما منابع ارزی نیست و منابعی که برای دارو قابل استفاده است خاص است و نمی توان هر ارزی را به حوزه دارو برد. همچنین درست است که دارو تحریم نیست اما عوارض تحریم به دارو هم سرایت می کند و وقتی نتوانی پول جابه جا کنی یا برای انجام آن ۱۰ درصد بیشتر پرداخت کنی این مسائل پیش می آید و تامین هم به موقع انجام نمی شود. حالا اگر برنامه ریزی خودمان هم مناسب نباشد می شود همین که کمبودهای دارویی رخ می دهد.
با این تفاسیر که قیمت گذاری دستوری و تخصیص منابع ارزی منجر به کمبودهایی در بازار دارویی کشور شده باید ضمن تسریع در رفع محدودیت ها، جلوی عرضه داروهای خاص به قیمت گزاف در فضای مجازی هم بالاخره گرفته شود.
