در شکل‌گیری ناترازی شبکه بانکی عوامل متعددی از جمله بنگاهداری بانک‌ها نقش دارد؛ ناترازی که بانک‌ها برای خروج از آن تا پایان شهریور فرصت خواهند داشت.
اقتصاد ایران را می‌توان یکی از اقتصاد‌های بانک محور دنیا معرفی کرد. اقتصادی که این نهاد‌های پولی نفوذ بالایی در سازوکار‌های مختلف آن داشته و اثر زیادی در هدایت اقتصاد دارند. بانک‌ها به‌دلیل دسترسی مناسب به منابع پولی، نقش موثری در هدایت اعتبارات دارند که این ویژگی یک شمشیر دولبه برای بانک‌ها است.
این ویژگی این نهاد‌های پولی هم می‌توانند نقش موثری در رشد اقتصادی داشته باشند و هم می‌توانند موجب تخریب اقتصاد شوند. بنگاه داری بانک‌ها یکی از اصلی‌ترین محل‌های تقابل بانک‌ها و منتقدان نظام بانکی کنونی است. بسیاری بر این عقیده اند که بنگاه‌های زیرمجموعه بانک‌ها به سبب نفوذ در بانک‌ها، بیش از دیگر بازیگران اقتصادی به منابع پولی دسترسی داشته و همین موضوع موجب می‌شود تا در رقابت با دیگر شرکت‌ها موفق‌تر ظاهر شوند. هرچند این موضوع تا حدودی صحیح است، اما پشت پرده آن دلایلی وجود دارد که بانک‌ها را به ناچار به سمت بنگاه داری سوق می‌دهد. علاوه بر این موضوع، برخی ایرادات مرتبط با سیستم‌های نظارتی نیز موجب می‌شود که تخلفاتی در این حوزه اتفاق افتد، ولی نمونه‌های موفقی از بنگاه داری در این بین وجود دارد. به‌طور کلی می‌توان گفت محدودیت‌های بانک‌ها در بازار پول و همچنین ضعف قوانین و زیرساخت‌ها در سنجش رتبه اعتباری افراد جامعه موجب شده که بانک‌ها برای کنترل ریسک خود ناچار به ورود به دیگر بازار‌ها شوند؛ بنابراین ریشه تمایل به بنگاهداری ناشی از عوامل خارجی است.
روز گذشته از جدیدترین طرح دیوارنگاره میدان ولیعصر (عج) رونمایی شد؛ طرحی که در مرکز آن یک جمله نقش بسته بود. شعار این طرح برگرفته از سخنان رهبر معظم انقلاب در شهریور سال ۹۷ است که فرموده‌اند: «بانک‌ها غلط می‌کنند با پول مردم برای خودشان امکانات درست کنند و بنگاهداری کنند.»
بنگاهداری بانک‌ها
بنگاه داری بانک‌ها که به عقیده برخی از کارشناسان علاوه بر آسیب به چرخه اقتصادی کشور، عاملی هم بر شکل گیری ناترازی شبکه بانکی است؛ موضوعی که غیبی پور کارشناس اقتصادی ضمن تاکید بر آن گفت: در شکل گیری ناترازی شبکه بانکی عوامل متعددی نقش دارند که یکی از این عوامل بنگاهداری برخی از این بانک‌های ناترازی است.
او گفت: پدیده بنگاهداری بانک‌ها در کشور هم ریشه در چند عامل دارد که برخی از آن‌ها ارادی و مواردی غیر ارادی است.
غیبی پور ادامه داد: منابع آزاد و شناور بانک‌ها باید در اختیار تولید قرار گیرد، اما زمانی که این منابع منجمد و به سمت بنگاه داری‌های بانک‌ها رود حاصل آن سبب به وجود آمدن برخی از مشکلات اقتصادی برای بخش‌های مختلف و حتی خود بانک‌ها خواهد داشت. در کل بنگاهداری بانک‌ها سبب می‌شود منابع به سمت سرمایه‌گذاری، تولید و اشتغال نرود و علاوه بر شکل گیری ناترازی حتی می‌تواند آن را تشدید کند؛ ناترازی شبکه بانکی که می‌تواند قلب اقتصاد کشور را دچار مشکل کند.
پیش از این نیز دیگر کارشناس اقتصادی، شقاقی به باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود: در نظام بانکی کشور با یک سه گانه ناممکن مواجه هستیم.
او در ادامه می‌گوید: در سه گانه ناممکن نظام بانکی، بانک‌ها از دولت مجوز خلق پول و جذب سپرده‌های مردم را دارند در ضلع دیگر مثلث نرخ بهره حقیقی در اقتصاد ایران منفی است و در ضلع سوم به بانک‌ها اجازه بنگاهداری داده شده ماحصل این سه گانه ناممکن این شده که اول بانک‌ها به دلیل فضای نرخ حقیقی منفی تمایلی به تسهیلات دهی به بخش خصوصی ندارند و خلق پول و جذب سپرده‌های مردم عمدتا به سمت بنگاه‌های زیر مجموعه خود بانک‌ها رفته است و نکته آخر هم به سبب این بانک‌ها تخصص بنگاهداری ندارند عمدتا این قسمت هم به منابع منجمد و بلوکه شده تبدیل شده و در نهایت خروجی این موارد به ناترازی شبکه بانکی ختم شده است.
تحمیل تورم به اقتصاد با ناترازی شبکه بانکی
شقاقی در ادامه اظهار کرد: مفهوم ناترازی هم این است که اکنون شبکه بانکی ما دارایی‌های زیاد دارد، اما این دارایی‌ها سیالیت ندارد.
او افزود: وقتی بانک‌ها به سبب این سه گانه ناممکن درگیر ناترازی شده اند مجبور می‌شوند برای پوشش این ناترازی خود یا از بانک مرکزی اضافه برداشت داشته باشند یا به خلق پول مضاعف ادامه دهند که نتیجه هر دو این کار رشد نقدینگی و تحمیل تورم در اقتصاد است.
بنا به گفته کارشناسان یکی از عوامل موثر بر تورم همین ناترازی بانک‌هاست، بر همین اساس بانک مرکزی سیاست رفع ناترازی بانک‌ها را در دستور کار خود قرار داده است. در همین راستا هم محمد رضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی در اردیبهشت ماه امسال اعلام کرده بود که بانک‌های ناتراز تا پایان شهریور فرصت دارند تا از این وضعیت (ناترازی) خارج شوند و در غیر این صورت باید منتظر عواقب آن باشند.
عدم امکان مهار تورم در بلندمدت مدت با تداوم ناترازی شبکه بانکی
او همچنین درخصوص دیگر علل ناترازی بانک‌ها هم گفته بود: با توجه به اینکه ۸۸ درصد تامین مالی کشور توسط بانک‌ها انجام می‌شود، بنابراین دولت یکی از دلایل مهم ناترازی بانک‌هاست.
فرزین کفایت سرمایه و اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی را دیگر علت ناترازی بانک‌ها می‌داند و معتقد است چنانچه ناترازی بانک‌ها مرتفع نشود و اجازه خلق پول و رشد نقدینگی داده شود امکان مهار تورم در بلندمدت وجود نخواهد داشت.
حالا طبق اتمام حجت بانک مرکزی، بانک‌های ناتراز تا پایان شهریور ماه فرصت دارند تا مشکل ناترازی را که تاثیر نامطلوبی در شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله تورم دارد برطرف کنند در غیر این صورت بنابر گفته رئیس کل بانک مرکزی باید منتظر عواقب اقدامات خود باشند.
