در شرایطی که بحران کم‌آبی به یکی از چالش‌های جدی کشور تبدیل شده، نگاه‌ها بیش از پیش به الگوی کشت محصولات کشاورزی دوخته شده است. آخرین آمارها نشان می‌دهد که در بسیاری از استان‌ها، نوع محصول انتخاب‌شده با اقلیم و میزان بارندگی منطقه همخوان نیست؛ مسئله‌ای که فشار زیادی بر منابع آب وارد می‌کند.
کدام استان‌ها متناسب با شرایط آب‌وهوایی خود محصول می‌کارند و کدام همچنان محصولات پرمصرف آب را در مناطق کم‌آب می‌کارند؟ پاسخ این پرسش را می‌توان با بررسی توزیع جغرافیایی گندم، برنج و هندوانه پیدا کرد.
گندم با سهمی نزدیک به ۶۵ درصد از مساحت زراعی کشور، مهم‌ترین محصول کشاورزی ایران است. استان‌هایی مانند بوشهر، خوزستان و گلستان بیشترین تمرکز را بر این محصول دارند. هرچند گندم اغلب به روش دیم کشت می‌شود، اما مصرف آب بالای آن باعث شده حتی در مناطق کم‌بارش هم منابع آبی تحت فشار قرار گیرند.
برنج عمدتاً در استان‌های پربارش مازندران و گیلان کشت می‌شود و بیش از ۸۰ درصد اراضی برنج کشور را در خود جای داده است.
اما بیشترین تناقض در الگوی کشت هندوانه دیده می‌شود. با وجود نیاز کمتر آن به آب نسبت به گندم و برنج، این محصول در مناطق گرم و خشک شرق و جنوب شرق کشور — از خراسان رضوی و کرمان تا سیستان‌وبلوچستان و هرمزگان — به‌طور گسترده کاشته می‌شود و وابسته به آبیاری آبی است.
تداوم این الگوهای ناهماهنگ، خطر تشدید بحران آب و کاهش بهره‌وری کشاورزی را افزایش می‌دهد. تغییر سیاست‌های کشت بر اساس مزیت اقلیمی هر منطقه و ترویج محصولات کم‌آب‌بر می‌تواند گامی جدی برای حفظ منابع آبی و امنیت غذایی کشور باشد.
