برداشتی دوگانه از رفاه عمومی - افق اقتصادی

اکوایران – تولید ناخالص داخلی سرانه به عنوان یکی از شاخص‌های اقتصادی مهم برای تعیین سطح رفاه عمومی استفاده می‌شود. مقایسه این شاخص بر اساس داده‌های مرکز آمار و بانک مرکزی نشان می‌دهد روند هر دو متناسب با شرایط سیاسی و اقتصادی کشور تغییر کرده‌اند. البته تفاوت در روش‌های محاسباتی باعث شده مقادیر تولید ناخالص داخلی سرانه مرکز آمار بیشتر از بانک مرکزی باشد.

تولید ناخالص داخلی چیست؟

تولید ناخالص داخلی سرانه یکی از مهم‌ترین نماگرهای سنجش عملکرد اقتصادی در سطح ملی است که تصویری کلی از توان تولیدی و میانگین درآمدی هر فرد در یک کشور ارائه می‌دهد. این شاخص، اگرچه محدودیت‌هایی در نشان دادن نابرابری‌های درون‌کشوری دارد، اما به‌عنوان ابزاری کاربردی در مقایسه اقتصادها و پایش روند رشد یا افول سطح زندگی شناخته می‌شود. بررسی این متغیر در طول زمان می‌تواند نشانه‌هایی از موفقیت یا ناکارآمدی سیاست‌های اقتصادی را آشکار سازد و مسیرهای محتمل برای بهبود وضعیت رفاه عمومی را روشن کند.

بر اساس جدیدترین داده‌های بانک مرکزی، حجم حقیقی – اثر تورم از آن گرفته شده – اقتصاد ایران در پایان سال ۱۴۰۳ به حدود ۷ هزار و ۸۴۴ هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین، داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهند حجم حقیقی اقتصاد کشور در دوره مشابه برابر با ۱۰ هزار و ۲۵ هزار میلیارد رسیده است. در محاسبات هر دو مرجع آماری سال پایه ۱۴۰۰ متصور شده، ولی تفاوت ارقام نهایی می‌تواند به دلیل روش‌های محاسباتی مختلف باشد.

تحولات تولید ناخالص داخلی به روایت مراجع آماری

اگر ارقام تولید ناخالص داخلی را بر جمعیت کشور تقسیم کنیم، می‌توان به تولید ناخالص داخلی سرانه دست یافت. روند کلی تولید ناخالص داخلی سرانه مرکز آمار و بانک مرکزی نشان می‌دهد هر دو سیر مشابهی را طی کرده و پس از یک سیر نزولی، روندی صعودی را طی کرده‌اند.

تولید ناخالص داخلی سرانه بر اساس داده‌های مرکز آمار، در سال ۹۶ معادل ۱۱۹ میلیون تومان بوده و تا سال ۹۹ سیری نزولی را طی کرده و به حدود ۱۰۴ میلیون تومان رسیده است. این روند با تغییرات سیاسی کشور مانند توافق برجام و پس از آن خروج آمریکا از برجام هماهنگ بوده است. پس از آن، روندی صعودی را طی کرده و در سال ۱۴۰۳ به ۱۱۶ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است. با توجه به اینکه تولید ناخالص داخلی سرانه در سال ۱۴۰۳ کمتر از سال ۱۳۹۶ است می‌تواند نشانگر کاهش رفاه مردم کشور باشد.

از طرفی، داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد تولید ناخالص داخلی سرانه در سال ۱۴۰۳ به بیشترین مقدار خود در چند سال گذشته رسیده است. به‌طوری که مقدار این شاخص در سال ۱۳۹۶ برابر با ۸۳ میلیون تومان بوده و پس از یک روند نزولی و سپس صعودی در سال گذشته به ۹۶ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسیده است.