بانک مرکزی خیال بانک‌ها را راحت کرد - افق اقتصادی

به گزارش اکوایران، آمارها و داده‌های بانک مرکزی حاکی از آن است که این نهاد همچنان با بیش از ۹۰ درصد درخواست نقدینگی بانک‌ها موافقت می‌کند. امری که از زمان شروع جنگ ایران و اسرائیل آغاز شده بود. در این بین میزان قبولی درخواست‌ها به حدی بوده که بانک‌ها در بازار قاعده‌مند یا شبانه مشارکت نکرده و حتی نرخ بهره در بازار بین بانکی نیز کاهش یافته که بیانگر عدم نیاز بانک‌ها به حضور در این بازارها است.

از طرف دیگر در مدت مشابه در سال گذشته میزان درخواست بانک‌ها و موافقت بانک مرکزی در حوالی ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بوده است. این‌ها درحالی است که در سال جاری این محدوده به بیشتر از ۳۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده که رشد آن حتی از تورم سالانه هم بالاتر است. این امر نشان از نقش زیاد شوک‌های سیاسی و جنگ ایران و اسرائیل در تقاضای نقدینگی بانک‌ها است.

با توجه به رکورد درخواست بانک‌ها و موافقت بانک مرکزی در ۲۵ خرداد  و ۳۰ تیرماه و اینکه مانده عملیات سیاست پولی یکی از اجزای منابع پایه‌پولی است می‌توان گفت ریخت و پاش بانک مرکزی در این بازار منجر به افزایش نقدینگی و تورم در آینده خواهد شد.

موافقت بیش از ۹۰ درصدی بانک مرکزی با درخواست بانک‌ها

شروع جنگ ایران و اسرائیل در ۲۳ خرداد سال جاری و در دوران پس از آتش‌بس موجب شد تا بانک‌ها با تنگنای نقدینگی شدیدی مواجه شوند. به طوری که این امر منجر به رکورد سفارشات بانک‌ها در بازار باز شد. به بیان دقیق‌تر در ۲۵ خرداد ۱۴۰۴ میزان درخواست بانک‌ها از بانک مرکزی در بازار باز معادل ۴۰۲.۷۹ هزار میلیارد تومان بود.

از طرف دیگر در روزهای بعد از آتش‌بس نیز درصد موافقت بانک مرکزی با سفارشات ارسالی بانک‌ها بالاتر از ۹۹ درصد بوده و حتی به ۱۰۰ درصد نیز رسید. به طور مثال در هفته گذشته که هم‌زمان با ۳۰ تیرماه ۱۴۰۴ است، بانک مرکزی با تمام ۳۵۵.۴۷ هزار میلیارد تومان درخواست بانک‌ها موافقت کرد.

براساس گزارش سکاندار پولی کشور در بازار باز ۶ مرداد ۱۴۰۴ ، ارزش سفارشات ارسال شده بانک‌ها معادل ۳۷۰.۵۴ هزار میلیارد تومان اعلام شده که از این مبلغ بانک مرکزی با ۳۳۹ هزار میلیارد تومان از درخواست‌ها موافقت کرده است. نسبت قبولی به کل سفارشات برابر با ۹۱.۵ درصد برآورد شده که بیانگر ادامه سیاست بانک مرکزی در موافقت حداکثری با درخواست بانک‌ها است.

در گزارش عملیات سیاست پولی ۶ مرداد امسال، میزان ۳۵۷.۰۴ هزار میلیارد تومان از درخواست بانک‌ها سررسید شده و ۳۳۹ هزار میلیارد تومان از سفارشات هنوز در وضعیت باز باقی مانده‌اند.

در بازار قاعده‌مند یا شبانه نیز تنها یک بانک آن هم در روز آخر مشارکت کرده و میزان اعتبارگیری ۴۸۰ هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین در روزهای قبل‌تر نیز هیچ بانکی در بازار شبانه مشارکت نداشته درحالی که در بازار باز بانک مرکزی با تمام درخواست‌ها بانک‌ها موافقت نکرده است. احتمالا با توجه به کاهش نرخ بهره بین بانکی، بانک‌ها اقدام به استقراض بین بانکی کرده‌اند.

مختصری در مورد سیاست پولی بانک مرکزی

بانک مرکزی در ایران مانند تمام کشورهای جهان برای کنترل تورم یا تحریک تقاضا در اقتصاد از ابزارهای پولی و بانکی استفاده می‌کند. این نهاد که سیاستگذار پولی کشور محسوب می‌شود می‌تواند برای تحریک تقاضا و پاسخ به کمبود منابع مالی بانک‌ها، منابعی را در ازای گرو گرفتن اوراق بهادار (با نام ریپو اوراق یا توافق بازخرید نیز شناخته می‌شود) در اختیار بانک‌های متقاضی قرار دهد. معکوس این عملیات نیز قابل تصور است که در برخی مقاطع در ایران به اجرا درآمده است که طی آن بانک مرکزی اقدام به فروش موقت اوراق بهادار خود به شبکه بانکی می‌کند (ریپو معکوس) و در ازای آن از بانک‌ها، منابع مالی استقراض می‌کند.

می‌توان گفت توافق بازخرید اولین راه تامین مالی منابع بانکی در کشور است. معمولا گفته می‌شود برای تامین منابع مورد نیاز ، بانک‌ها سه راه پیش‌روی خود دارند. اولین راه ، بازار باز است. در این بازار بانک‌ها با نرخ ۲۳ درصد و سررسید مشخص ( معمولا ۷ روز ) اقدام به استقراض از بانک مرکزی می‌کنند. اگر بانک‌ها نتوانند در این بازار منابع خود را تامین کنند به سراغ بازار قاعده‌مند یا همان شبانه می‌روند. در این بازار نرخ استقراض ۲۴ درصد است و مهلت بازپرداخت بانک‌ها به بانک مرکزی برابر با ۲۴ تا ۴۸ ساعت است. از طرف دیگر بانک‌ها می‌توانند در بازار بین بانکی به تامین منابع خود بپردازند که سقف نرخ بهره این بازار نیز از طرف بانک مرکزی برابر با ۲۴ درصد تعیین شده است. در واقع دالان نرخ بین بانکی در این بازار بین ۲۳ تا ۲۴ درصد اعلام شده است.