مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیات های غیر مستقیم است.
چه صاحب کسب و کاری باشید چه نه، احتمالا عبارت ارزش افزوده را هنگام خریداری یک محصول بر روی کالای مورد نظر مشاهده کرده اید. در این مقاله قصد داریم در رابطه با مالیات ارزش افزوده و جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده بپردازیم. اگر شما هم جزو کسانی هستید که هنوز مالیات ارزش افزوده را به خوبی درک نکرده اید و فکر میکنید عدم ارسال آن مشکلی برای کسب و کارتان ایجاد نمیکند، پیشنهاد میکنیم حتما تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا به جزئیات جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده بپردازیم.
مفهوم مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
ارزش افزوده یا Value Added به تفاوتی گفته میشود که بین ارزش کالا یا خدمت ارائه شده با ارزش کالا یا خدمت خریداری شده وجود دارد. این قانون در کشورهای مختلف دنیا به شکل‌های متفاوت اجرا میشود. مالیات بر ارزش افزوده در دسته مالیات‌های غیرمستقیم قرار می‌گیرد که به صورت غیر مستقیم از مصرف‌کنندگان کالاها و خدمات مشمول دریافت میشود. در واقع مالیات بر ارزش افزوده نوعی از مالیات است که توسط خریداران یا مصرف‌کنندگان باید پرداخت شود.
چه مشاغلی مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند؟
در مورد مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده باید گفت که هر نوع شغل یا کسب و کاری که با تجارت در ارتباط باشد و فعالیت در زمینه خرید و فروش انجام دهد، مشمول این قانون میشود. از جمله مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صادرکنندگان کالا یا خدمات
- واردکنندگان کالا یا خدمات
- موسسات حسابرسی جامعه حسابداران رسمی کشور و حسابداران شاغل رسمی
- هتل، مهمان‌پذیر و متل
- ارائه‌دهندگان خدمات مشاوره‌ای و مدیریتی
- بهره‌برداران معادن
- کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی
- بنکداران، فروشگاه‌های بزرگ، عمده فروش‌ها، نمایندگان توزیع کالا و …
- ارائه دهندگان خدمات نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و انفورماتیک
- موسسات مهندسی
- چایخانه
- فروشگاه آهن‌آلات
- صاحبان دفتر اسناد رسمی
- صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران
- دارندگان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو
- صاحبان دفاتر خدمات جهانگردی و مسافرتی
- صاحبان سینما، تئاتر و مراکر تفریحی و ورزشی
- فروشندگان طلا و جواهر
کدام مشاغل از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند؟
در کنار مشاغلی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شوند، برخی مشاغل نیز وجود دارند که بر اساس قانون از پرداخت ارزش افزوده معاف شده‌اند. مشاغل معاف از پرداخت مالیات ارزش افزوده شامل موارد زیر است:
- خدمات چاپ و انتشار روزنامه و کتاب
- تبلیغات کالا و خدمات در روزنامه‌ها و نشریات
- خدمات درمان و توانبخشی و خدمات حمایتی
- خدمات بازار سرمایه
- خدمات حمل و نقل درون و برون شهری
- خدمات بیمه‌های عمر، زندگی، کشاورزی و درمان تکمیلی
- مشاغل مربوط به تولید محصولات فرآوری نشده کشاورزی
- مشاغل مربوط به دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل، نوغان، خوراک دام و طیور
- مشاغل مربوط به تولید مواد غذایی مانند آرد خبازی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، حبوبات و سویا، پنیر، روغن نباتی، شیر خشک نوزاد
- مشاغل مربوط به تولید کتاب، مطبوعات، چاپ و تحریر و غیره.
- مشاغل مربوط به فروش لوازم دندانپزشکی، تحهیزات و لوازم پزشکی و غیره
- فروشندگان فرش دستباف، نانوایان، میوه‌فروشان، میادین میوه و تره‌بار، فروشندگان مرغ و ماهی، گوشت گاو و گوسفند
آشنایی با مراحل مالیات ارزش افزوده
در خصوص قانون مالیات بر ارزش افزوده در ایران باید گفت که این قانون از مهر ماه سال ۱۳۸۷ در کشور اجرایی شد. پس از اجرای این قانون فهرست فعالان اقتصادی و مشاغلی که مشمول این مالیات می‌شوند هر سال و در چند مرحله اعلام شده است. هر یک از مراحل معرفی فهرست مشاغل و فعالان اقتصادی مشمول را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:
| مرحله | تاریخ | مشمولین |
| اول | مهر ماه ۱۳۸۷ | · کلیه صادرکنندگان
· کلیه واردکنندگان · کلیه فعالان اقتصادی با مجموع فروش ۳ میلیارد ریال یا بیشتر در سال ۱۳۸۶ · کلیه فعالان اقتصادی با مجموع فروش ۱ میلیارد و ۲۵۰ میلیون ریال یا بیشتر در ۵ ماهه اول سال ۱۳۸۷ |
| دوم | مهر ماه ۱۳۸۸ | · کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی دارای جواز تأسیس یا پروانه بهره‌برداری از وزارت مربوطه
· بهره‌برداران معادن · ارائه‌دهندگان خدمات حسابرسی، حسابداری و دفترداری و همچنین شرکت خدمات حسابداری و مالیاتی · حسابداران رسمی شاغل و موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران · ارائه دهندگان خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای · ارائه دهندگان انواع خدمات انفورماتیک و رایانه‌ای · متل‌ها و هتل‌های سه ستاره و بالاتر · بنکداران، عمده فروش‌ها، فروشگاه‌های بزرگ، واسطه‌های مالی، نمایندگان توزیع کالاهای داخلی و وارداتی و صاحبان انبارها · نمایندگان موسسه‌های تجاری و صنعتی، اعم از داخلی و خارجی · مؤسسات حمل و نقل موتوری و باربری دارای مجوز از مراجع ذیربط، زمینی، دریایی و هوایی باربری (به استثناء واحدهای حمل و نقل مسافر) · مؤسسات مهندسی و مهندسی مشاور · مؤسسات تبلیغاتی و بازاریابی |
| سوم | فروردین ماه ۱۳۸۹ | · کلیه فعالان اقتصادی با مجموع فروش ۳۰۰ میلیون تومان و بیشتر در سال‌های ۸۷ و ۸۸، که مشمول دو گروه قبلی نبوده‌اند |
| چهارم | مهر ماه ۱۳۸۹ | · صاحبان کارگاه های صنعتی (اعم از صنفی و غیر صنفی دارای حداقل برق سه فاز ۵۰ آمپر)
· فروشندگان طلا و جواهر · فروشندگان آهن‌آلات · صاحبان تالارهای پذیرائی ورستوران‌ها · صاحبان متل و هتل‌های یک و دو ستاره و هتل آپارتمان · صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو و بنگاه‌های معاملات املاک · صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو · چاپخانه‌داران · صاحبان دفاتر اسناد رسمی · صاحبان مراکز ارتباطات رایانه‌ای، دفاتر خدمات ارتباطی (دفتـر خـدمات مشـترکین تلفـن همـراه و آژانـس هـای پستی) و دفاتر خدمات دولت الکترونیک (پلیس۱۰+) و دفاتر خدمات الکترونیک شهر · صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی · صاحبان سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی |
| پنجم | مهر ماه ۱۳۹۰ | · کلیه مشاغل با مجموع فروش ۱۰۰ میلیون تومان و بیشتر در سال‌های ۸۷ تا ۸۹ (در صورت مشمول نبودن در گروه‌های قبلی)
· کلیه مشاغل که بعد از سال ۹۰ راه‌اندازی و تأسیس شده‌اند با این شرط که مجموع فروش ۱۰۰ میلیون تومان یا بیشتر داشته باشند. |
| ششم | فروردین ماه ۱۳۹۴ | · چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری و سفره‌خانه‌های سنتی
· اغذیه فروشی‌های زنجیره‌ای با مالکیت واحد و یا نام و نشان و عنوان تجاری واحد فارغ از مساحت محل کسـب و کار و نوع مجوز؛ |
| هفتم | مهر ماه ۱۳۹۵ | · کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر میزان فروش در صورت مشمول نبودن در گروه‌های قبلی
· کلیه اشخاص حقوقی که پس از تاریخ این فراخوان نسبت به تاسیس، ثبت و انجام فعالیت اقتصادی اقدام می‌کنند، با هر میزان فروش مشمول این مالیات بر ارزش افزوده هستند |
| هشتم | فروردین ماه ۱۳۹۹ | · کلیه جایگاه‌داران سوخت (فرآورده‌های نفت و گاز) با هر حجم از فروش و درآمد در صورت مشمول نبودن در گروه‌های قبلی
· کلیه اشخاصی که پس از تاریخ این فراخوان نسبت به ایجاد، تاسیس یا ثبت و آغاز فعالیت جایگاه سوخت اقدام می‌کنند، با هر میزان فروش مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند. |
| نهم | تیر ماه ۱۴۰۲ | · تهیه و ارائه انواع غذا به صورت بیرون بر (آشپزخانه‌ها و کیترینگ‌ها) اعم از صنعتی یا خانگی
· کافی‌شا‌پ‌ها |
| دهم | دی ماه ۱۴۰۲ | · فروشندگان حیوانات خانگی و حیوانات وحشی
· کلیه مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های دامپزشکی · کلیه ارائه‌دهندگان هرگونه خدمات به حیوانات · فروشندگان انواع غذا، لوازم و تجهیزات از جمله پت‌شاپ‌ها و فروشگاه‌های لوازم حیوانات خانگی · فروشندگان انواع ادوات موسیقی · فروشندگان لوازم آرایشی، تجهیزات بهداشتی، عطر و ادکلن · ارائه‌دهندگان انواع خدمات ماساژ · آتلیه‌های عکس و فیلم · خدمات مربوط به برگزاری سمینار، همایش و جشنواره، گردهمایی و انواع مراسم · فروشندگان انواع عینک آفتابی و لنزهای تماسی · فروشندگان انواع ضایعات فلزی · فروشندگان کاکائو، نسکافه، قهوه، پودر و خمیر حاصل از آن‌ها · فروشندگان انواع لوازم و تجهیزات حفاظتی از قبیل دزدگیر |
برای ثبت نام اولیه مالیات بر ارزش افزوده چه مدارکی لازم است؟
در مورد مالیات بر ارزش افزوده باید به این موضوع اشاره کرد که کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس گروه‌های اعلام شده تا به امروز مشمول این قانون می‌شوند، باید نسبت به ثبت اظهارنامه مالیاتی اقدام نمایند. اشخاص برای این کار به مدارک زیر نیاز دارند:
- کد اقتصادی
- کد پستی محل فعالیت
- کد پستی و آدرس پیمانکار
- تصویر مدارک شناسایی کلیه اعضاء در شرکت‌ها
- آگهی تأسیس مربوط به شرکت و آخرین تغییرات آن
- گواهی صلاحیت یا نام شرکت در سایت رتبه‌بندی
- وکالتنامه معتبر
نحوه صدور گواهینامه ثبت نام مالیات ارزش افزوده چگونه است؟
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که فعالیت اقتصادی یا کسب و کار آن‌ها مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده باشد، پس از ارائه مدارک باید گواهینامه مربوطه را از سازمان امور مالیاتی دریافت کنند. برای این کار اشخاص باید مراحل زیر را انجام دهند:
- مراجعه به نشانی اینترنتی ir (سامانه مالیات بر ارزش افزوده)
- ثبت نام اولیه در سامانه مالیات بر ارزش افزوده
- ثبت نام در سامان مؤدیان سازمان امور مالیاتی
- درخواست رسمی جهت صدور گواهینامه ثبت نام
- ارائه اظهارنامه عملکرد مربوط به دوره مشمولیت
پس از این مراحل صحت و اعتبار اطلاعات ارائه شده توسط کارشناسان سازمان امور مالیاتی مورد بررسی قرار گرفته و در صورت تأیید، گواهینامه صادر و از طریق پست برای اشخاص ارسال میشود.
جریمه عدم پرداخت مالیات بر ارزش افزوده چقدر است؟
طبق گفته وبسایت پرشین حساب؛
” هر مودی از زمانی که بر اساس شرایط هر مرحله از فراخوان‌ها، مشمول ثبت نام در نظام ارزش افزوده شناخته شده باشد، موظف به انجام تکالیف ارزش افزوده از تاریخ همان فراخوان است؛ حتی اگر با شرایط فراخوان‌های مراحل بعدی نیز منطبق باشد. در صورت عدم انجام تکالیف از فراخوان اولیه، مشمول جرایم مالیات بر ارزش افزوده خواهد شد.” جریمه‌های در نظر گرفته شده به شرح زیر است:
- عدم ثبت نام مؤدی در مهلت مقرر: ۷۵% مالیات تعلق گرفته
- عدم ارائه صورتحساب کالا یا خدمات: ۱ برابر مالیات تعلق گرفته
- عدم ارائه مبلغ صحیح فروش کالا و خدمات: ۱ برابر مابه‌التفاوت مالیات تعلق گرفته
- عدم تطابق صورتحساب اعلامی با اطلاعات مندرج در اظهارنامه: ۲۵% مالیات تعلق گرفته
- عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی: ۵۰% مالیات تعلق گرفته
- عدم ارائه مدارک و اسناد قانونی: ۲۵% مالیات تعلق گرفته
یکی از روش هایی که بتوانید از خطر پرداخت جرایم سنگین مالیات بر ارزش افزوده در امان بمانید برون سپاری این خدمات به یک شرکت خدمات مالیاتی و حسابداری است. با استفاده از خدمات این مجموعه علاوع بر این که سیستم مالی شما نظامند میشود، بلکه از خطر پرداخت جرایم مالیاتی بابت عدم انجام صحیح تکالیف مالیاتی نیز در امان میمانید.
نرخ مالیات بر ارزش افزوده چقدر است؟
در سال ۱۴۰۳ نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای کالاها و خدماتی که مشمول این قانون می‌شوند، ۱۰ درصد در نظر گرفته شده است. با این حال برخی از کالاها و خدمات مانند کالاهای اساسی مانند گندم، گوشت و قند و شکر وجود دارد که نرخ مالیات برای واردات آن‌ها ۱ درصد در نظر گرفته شده است.
این نرخ برای واردات واکسن و داروهای کمیاب ۳ درصد تعیین شده ست. برای کالاهای خاص مانند دخانیات و نوشیدنی‌های گازدار که برای سلامت افراد مضر هستند این نرخ بیشتر از حد معمول در نظر گرفته میشود؛ به عنوان مثال نرخ مالیات بر ارزش افزوده برای سیگارهای داخلی ۲۵% و برای سیگارهای واردانی ۴۰% تعیین شده است.
جمع‌بندی
قانون مالیات بر ارزش افزوده یکی از قوانین مالیاتی مهم به حساب می‌آید که درصد زیادی از مشاغل و کسب و کارهای مختلف به واسطه فعالیت‌های خود مشمول این قانون می‌شوند. به همین دلیل کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی به عنوان صاحبان کسب و کارها و مشاغل مختلف باید نسبت به این قانون از آگاهی کافی برخوردار بوده و در موعد مقرر اظهارنامه و مستندات را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند تا مشمول جریمه‌های مربوط به عدم پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نشوند.
درود وقت بخیر مالیات بر ارزش واقعا کمر شکنه و به همه چیزم تعلق میگیره.