چرا لجستیک برای زنجیره تامین حیاتی است؟

زنجیره تامین شامل تمامی فعالیت‌های مرتبط با جریان و مبادله کالاها و خدمات، از مرحله ماده خام تا مرحله محصول نهایی است. مدیریت زنجیره تامین (SCM) ایجاد هماهنگی در تولید، موجودی، مکان‌یابی و حمل‌و‌نقل بین شرکت‌کنندگان در یک زنجیره تامین است که برای دستیابی به بهترین ترکیب پاسخ‌گویی و کارایی برای موفقیت در بازار صورت می‌گیرد.

لجستیک نیز در لغت به معنی مدت زمانی است که برای مهیا کردن منابع، مورد‌نیاز می‌باشد. مدیریت لجستیک بخشی از مدیریت زنجیره تامین است که مفهوم زمان و مکان را به آن می‌افزاید و وظیفه اصلی آن برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل جریان مستقیم و معکوس مواد، کالا و اطلاعات مرتبط و ذخیره‌سازی کارآمد و اثر بخش آن‌ها میان نقطه مبدا و نقطه مصرف به منظور برآورد الزامات مشتری است. در این مطلب قصد داریم نشان دهیم که چرا لجستیک برای زنجیره تامین حیاتی است و چگونه با استفاده از سیستم‌های نرم‌افزاری می‌توان لجستیک و زنجیره تامین را یکپارچه کرد.

لجستیک چیست؟

در خصوص این‌که لجستیک چیست، باید بگوییم که به مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی گفته می‌شود که به منظور حمل، انتقال، ذخیره‌‌سازی و توزیع کالاها و خدمات از مبدا تا مقصد انجام می‌شوند. لجستیک شامل بخش‌های مختلفی همچون حمل‌و‌نقل، انبارداری، جابه‌جایی مواد، بسته‌بندی، مدیریت موجودی، مدیریت تقاضا، مدیریت اطلاعات و مدیریت کیفیت است.

هدف اصلی لجستیک این است که کالاها و خدمات را در زمان و مکان مورد‌نظر مشتریان و با کمترین هزینه و بهترین کیفیت تحویل دهد. لجستیک یکی از عوامل مؤثر در رقابت‌‌پذیری و سود‌آوری شرکت‌ها است؛ چرا که می‌تواند هزینه‌های تولید و عرضه را کاهش داده و در عین حال سرعت و دقت تحویل را افزایش دهد، همچنین رضایت مشتریان را بالا ببرد و ارزش افزوده را ایجاد کند.

تعریف زنجیره تامین

زنجیره تامین به شبکه‌ای از سازمان‌ها، فعالیت‌ها، منابع و اطلاعات گفته می‌شود که درگیر تولید و تحویل کالاها و خدمات از تامین‌‌کنندگان تا مصرف‌کنندگان هستند. همچنین زنجیره تامین شامل سه بخش اصلی عرضه، تولید و توزیع است.

بخش عرضه شامل تامین مواد اولیه، قطعات و خدمات از تامین‌کنندگان مختلف است. بخش تولید شامل تبدیل مواد اولیه به محصولات نهایی با استفاده از فرآیندهایی همچون تراشکاری، جوشکاری، مونتاژ و بسته‌‌بندی است. 

بخش توزیع شامل حمل‌و‌نقل و تحویل محصولات نهایی به مشتریان نهایی یا میانی با استفاده از وسایل نقلیه، انبارها، مراکز توزیع و فروشگاه‌ها است.

هدف اصلی زنجیره تامین نیز این است که با ایجاد هماهنگی و همکاری بین تمامی اعضای آن، بتواند نیازها و تقاضاهای مشتریان را به بهترین شکل ممکن برآورده کند. در عین حال باید اشاره کنیم که داشتن یک درخت محصول مناسب نیز برای اطمینان از هماهنگی زنجیره تامین در اولین قدم برای هر تولید‌کننده‌ای الزامی است.

نقش لجستیک در زنجیره تامین

لجستیک یکی از بخش‌های مهم و حیاتی زنجیره تامین است؛ چرا که بر جریان کالاها و خدمات در طول زنجیره تامین، تاثیر مستقیم دارد. لجستیک می‌تواند به بهبود عملکرد زنجیره تامین در موارد زیر کمک کند:

• کاهش هزینه‌ها: لجستیک می‌تواند با انتخاب بهترین روش حمل‌و‌نقل، بهینه‌‌سازی مسیرها، کاهش موجودی‌ها و افزایش بهره‌‌وری، هزینه‌های مربوط به جابه‌جایی را کاهش دهد.
• افزایش کیفیت: لجستیک می‌تواند با کنترل کیفیت کالاها و خدمات در طول زنجیره تامین، کاهش خرابی‌ها، اشتباهات و تاخیرها، افزایش رضایت مشتریان و اعتماد به نام تجاری را به همراه داشته باشد.
• افزایش انعطاف‌‌پذیری: لجستیک می‌تواند با انطباق با تغییرات در تقاضا، بازار، محیط و رقبا؛ قابلیت پاسخگویی و تطبیق‌پذیری زنجیره تامین را افزایش دهد. 
• افزایش همکاری: لجستیک می‌تواند با ایجاد ارتباط و اشتراک اطلاعات بین تمامی اعضای زنجیره تامین، از جمله تامین‌‌کنندگان، تولید‌کنندگان، توزیع‌‌کنندگان و مشتریان؛ هماهنگی و همدلی را تقویت کند.

یکپارچگی لجستیک و زنجیره تامین با استفاده از سیستم‌های نرم‌افزاری

یکی از راه‌های افزایش کارایی و کارآمدی لجستیک و زنجیره تامین، استفاده از سیستم‌های نرم‌افزاری است که می‌توانند فرآیندها، اطلاعات و منابع را در طول زنجیره تامین مدیریت و یکپارچه کنند. برخی از این سیستم‌ها عبارت‌اند از:

• سیستم مدیریت انبار (WMS): این سیستم به مدیریت فعالیت‌های مربوط به انبارداری همچون دریافت، جابه‌جایی، ذخیره‌سازی، بارگیری و بارگذاری کالاها کمک می‌کند. این سیستم می‌تواند با استفاده از تکنولوژی‌هایی نظیر بارکد، RFID و IoT، دقت و سرعت عملیات انبار را افزایش دهد.
• سیستم مدیریت حمل‌و‌نقل (TMS): این سیستم به مدیریت فعالیت‌های مربوط به حمل و نقل کالاها از مبدا تا مقصد کمک می‌کند و می‌تواند با استفاده از تحلیل داده‌ها، بهینه‌سازی مسیرها، انتخاب بهترین وسیله‌نقلیه، مدیریت هزینه‌ها و ردیابی کالاها را انجام دهد.
• سیستم برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP): این سیستم به مدیریت منابع مالی، انسانی، مادی و اطلاعاتی یک سازمان کمک می‌کند و می‌تواند با ادغام داده‌های مربوط به تولید، موجودی، مالی، حسابداری، فروش، خرید و مشتریان، یک دید کلی و یکنواخت از عملکرد سازمان را ارائه دهد.
• سیستم مدیریت روابط مشتری (CRM): این سیستم به مدیریت روابط با مشتریان کمک می‌کند و می‌تواند با استفاده از جمع‌‌آوری، ذخیره‌سازی و تحلیل داده‌های مربوط به مشتریان، نیازها، رفتارها و ارزش‌های آن‌ها را شناسایی کرده و بر‌اساس آن‌ها استراتژی‌های بازاریابی، فروش و خدمات پس از فروش را طراحی و اجرا کند.

کلام آخر 

لجستیک یکی از بخش‌های مهم و حیاتی زنجیره تامین است که بر جریان کالاها و خدمات در طول زنجیره تامین تاثیر مستقیم دارد و می‌تواند با کاهش هزینه‌ها، افزایش کیفیت، افزایش انعطاف‌پذیری و افزایش همکاری؛ عملکرد زنجیره تامین را بهبود بخشد. همچنین، با استفاده از سیستم‌های نرم‌افزاری می‌توان لجستیک و زنجیره تامین را مدیریت و یکپارچه کرد. بنابراین، می‌توان گفت که لجستیک برای زنجیره تامین حیاتی است و نقش مهمی در رقابت‌‌پذیری و سود‌آوری شرکت‌ها دارد.