تجارت ایران به قبل از ناصرالدین‌ شاه برگشت - افق اقتصادی

مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، گزارشی مرتبط به صادرات ایران در سال ۱۴۰۲ منتشر کرده که شامل آمارهایی منفی و از دید برخی تحلیلگران بازار صادرات و واردات، نگران کننده است.

در بخشی از این گزارش اشاره شده که یکی از مهمترین چالشهای تجارت خارجی ایران در دو دهه اخیر، کاهش شدید تنوع در شرکای تجاری بوده است. درحالی که در سال ۱۳۸۳ حدود ۸۰ درصد صادرات ایران به ۲۱ کشور انجام می شد، این رقم در سال ۱۴۰۲ ،تنها به ۷ کشور کاهش یافته است. این درحالی است که در همین بازه زمانی، الگوی جهانی به سمت افزایش تعداد کشورهای تجاری پیشرفته که چنین تمرکز شدیدی باعث افزایش آسیب پذیری اقتصاد ایران در برابر تحریمها و نوسانات بازارهای هدف شده است.

روش تجارت بر پایه پول نقد در جهان منسوخ شده است

مسعود دانشمند گفت: «این که گفته شده عمده صادرات ما در سال ۱۴۰۲ به ۷ کشور بوده، گزاره اشتباهی نیست. چین، روسیه، افغانستان و عراق و تعدادی کشوری دیگر از جمله پاکستان و ترکیه از جمله همین کشورها محسوب می شوند. این یک حقیقت است که تراز بازرگانی ما منفی شده است، یعنی صادرات ما بدون در نظر گرفتن نفت، کمتر از واردات ما شده است.

دلیل این وضعیت نیز واضح است. اول این که ما با تحریم دست و پنجه نرم می کنیم. دوم این که، با FATF مشکل داریم و نکته سوم این که نظام بانکی ما هیچ ارتباطی با جهان ندارد و بنابراین طبیعیست که صادرات ما کاهش پیدا کرده و تنوع بازارهای ما از بین برود. همچنین بازارهای ما بسیار محدود شده و در شرایطی که هر بازار، کشش خاص خود را دارد، ما مدام در حال کاهش حجم بازارمان بوده ایم.

سهم اقتصاد ما از اقتصاد جهانی، مجموعا در سال ۱۴۰۲، عددی کمتر از ۳ دهم درصد بود. این عدد به معنای واقعی کلمه فاجعه است. همه این ها نشان می دهد برنامه ریزی های ما از ابتدا اشتباه بوده است. امروز دیگر کسی پولهای خود را در کیف سامسونت نمیریزد که از ما خرید کند. حتی هیچکس داخل یک کشور هم اینطور معامله نمی کند. برای مثال اگر شخصی بخواهد از هامبورگ به مونیخ تجارتی انجام دهد به شیوه ای که ما در سطح بین الملل کار می کنیم، کار نمی کند و منسوخ شده است. »

وی افزود: «ما می خواهیم همه امور را از طریق پرداخت نقدی انجام دهیم در حالی که جهان به سمت بانکداری الکترونیک حرکت کرده است. تجارت نقدی محدودیت های زیادی دارد. تا پول نقد در جیبتان نداشته باشید نمی تواند اجناس مورد نیاز را خریداری کنید. اما اگر بخواهید با کمک نظام بانکی اعتباری خرید کنید، پول نقد نیازی ندارید و می توانید از طریق خطوط اعتباری کار خود را انجام دهید. بنابراین طیف اقدامی که از طریق اعتبار خود(نه از طریق پول نقد) انجام می دهید بسیار گسترده تر خواهد بود. تحولاتی که در زمینه تجارت طی سالهای اخیر رخ داده، بسیار گسترده است.

سالها پیش، تاجر، از طریق پول نقد خرید می کرد، از دوره ناصرالدین شاه به بعد کم کم مبادلات تغییر حالت داد تا رسیدیم به این روشهای فعلی. نتیجه این شده که اکنون ما فقط با پول نقد تجارت می کنیم اما جهان تحولاتی گسترده را تجربه کرده است. حتی افغانستانی ها و عراقی ها با کمک اعتبار خود خرید می کنند. همین شده که ما بازار هدف نداریم و سطح تجارتمان نیز بسیار محدود شده است. تاکید می کنم آمارهای مرکز پژوهش ها درست است چون تنوع بازار نداریم و سهم ما در بازار تجارت جهانی نیز به شدت کاهش پیدا کرده است.»

دولت باید به بخش خصوصی فضا و فرصت دهد

این عضو اتاق بازرگانی در ادامه گفت: «ما باید طی سالهای گذشته تدابیری برای حل این وضعیت می اندیشیدیم. مثلا شرکت هایی تجاری در کشورهای مختلف احداث می کردیم تا بتوانند کالاها را به کشورهای هدف بفروشند و بعد بتوانند به شکل اعتباری با تجار داخلی مبادله کنند. ما هیچ یک از این اقدامات را انجام ندادیم فقط گفتیم تحریم شده ایم و زانوی غم بغل کردیم. ما هیچ تدبیری برای این که بخواهیم تجارتمان را از تحریم نجات دهیم استفاده نکردیم و فقط آنانی که کاسبان تحریم بودند و اجناس را به سود خود ارزان می خریدند از این وضعیت سود بردند. دولت ها هیچ حمایتی از بخش خصوصی نکردند.»

وی افزود: «برخی کالاها از جمله گندم، روغن، شکر و امثالهم وجود دارند که تحریم نیستند. اما ما به دلیل مسئله FATF و نداشتن سیستم بانکی نمی توانیم این کالاها را مستقیما از مبداء بخریم. اگر ما برای مثال شرکتی را در دوبی داشتیم که از آنجا برای ما شکر بخرد و از آنجا به ما بفروشد و از این مبداء تبادل کنیم، می توانستیم با ضرر کمتری تبادل کنیم. راه حل های ساده و غیر پیچیده متعددی وجود دارد که استفاده از این راه حل ها بسیار ساده است

اصلا نیازی نیست دولت ها مستقیم ورود کنند. فقط کافیست دولت ها حمایت غیرمستقیم کنند.مطمئن باشید هرچه دولت دخالت نکند و اجازه دهد بخش خصوصی مسیر درست را پیدا و تقویت کند، بسیاری از این مشکلات حل خواهد شد.»

منبع:

فرارو

گسترش نیوز

اقتصاد

تجارت ایران به قبل از ناصرالدین‌ شاه برگشت

کدخبر:
۳۵۳۷۰۱

امیر خیرخواهان

۱۴۰۴/۰۳/۰۸ ۰۰:۱۵:۰۰