در حوزه دام و طیور، بحران خوراک غیراستاندارد ناشی از خلأ استانداردهای اجباری برای تولید خوراک استاندارد است. این مسئله در نقاط مختلف کشور وجود دارد و به دلیل نبود سیستم نظارت و کنترل کارآمد، شاهد تولید و مصرف خوراک دام فاقد استانداردهای لازم هستیم.
در جریان برگزاری نمایشگاه دام، طیور و صنایع وابسته، پنلی با موضوع “افزایش بهره‌وری با بهره‌مندی از تکنولوژی کارخانجات خوراک دام، طیور و آبزیان” برگزار کرد. این نشست به چالش‌های استاندارد خوراک دام پرداخت.
البته مقامات دولتی معتقدند اعتمادی که در سال‌های گذشته برای مرغدار و دامدار در خوراک آماده و کنستانتره ایجاد شده بود، در سال‌های بعدی ادامه پیدا نکرده است. به همین دلیل شاهد شکل گیری شرایط کنونی هستیم.
۷۰۰ کارخانه خوراک دام
در ابتدای این نشست سیدکاظم موسوی با بیان اینکه تکنولوژی پرورش دام و طیور جزو صنایعی است که در دو دهه اخیر در ایران پیشرفت ویژه‌ای داشته، گفت: امروز بیش از ۷۰۰ کارخانه خوراک دام و طیور در ایران وجود دارد که با سرمایه هنگفت بخش خصوصی برای ارتقای این صنعت و تولید مرغ گوشتی، تخم‌مرغ، دام بزرگ، شیر و بقیه نهاده‌های لبنی راه‌اندازی شده است.
او با اشاره به تفاوت‌های روند تولید دان به‌صورت سنتی و صنعتی و مزیت تولید خوراک آماده بیان کرد: نهاده وقتی در انبارهای بنادر ایران تخلیه می‌شود، بعد از تاییدیه‌های اداره استاندارد و سازمان دامپزشکی جهت مصرف ترخیص می‌شود. اولین مزیت کارخانجات در تولید دان این است که آزمایشگاه‌های جامعی دارند، نهاده از مبدا بندر برای کارخانه یا مرغداری هدایت می‌شود و با توجه به قیمت نهاده، برخی به آن دست می‌برند و ماسه و خاک آجر اضافه می‌کنند که مانع از رشد مرغ می‌شود.
عضو گروه غرب‌دانه ادامه داد: در واحدهای تولید مرغ گوشتی این امکان وجود دارد که خاک چوب را به کنجاله سویا تبدیل می‌کنند و این موضوع به‌راحتی قابل تشخیص نیست؛ اما کارخانجات تولید خوراک آزمایشگاه‌های جامعی دارند و مانع این اتفاق می‌شوند. این از معایب دان مصرفی توسط مرغ‌داران و محاسن دان آماده است که نهاده توسط کنترل کیفی در کارخانجات بررسی می‌شود و بعد از تاییدیه به خط تولید می‌رود. همچنین در کارخانجات آزمایشگاه‌های بررسی میکروب وجود دارد برای اینکه مواد اولیه به‌صورت سالم به مصرف‌کننده برسد.
موسوی اعلام کرد: از محاسن دیگر کارخانجات این است که کارخانه با سرمایه خودش نهاده را می‌خرد و محصولات تولیدشده را به اندازه کافی جهت نیاز مشتری در انبار دپو می‌کند و برای مصرف‌کننده نهایی که دامدار یا مرغدار است، یک انبارداری توسط کارخانه انجام می‌شود. همچنین در کارخانجات، با توجه به تکنولوژی‌های روز، جدیدترین جیره‌نویسی را برای پرورش داریم؛ در‌حالی که در واحدهایی که دان را خودشان تولید می‌کنند، این کار با کارگر و به‌صورت دستی انجام می‌شود و از نظر ترکیب جیره و بحث میکسر ممکن است یکنواختی وجود نداشته باشد.
وی ادامه داد: بحث دیگر آسیاب کردن و سایزبندی دانه‌ها است که در کارخانجات به‌دقت بررسی می‌شود. حتی ما در سال‌های گذشته ضریب تبدیل ۲.۲ را داشتیم، یعنی با دو کیلو و ۲۰۰ گرم دان، یک کیلوگرم گوشت تولید می‌شد، که ما به استفاده از تکنولوژی‌های برتر اروپا، این ضریب تبدیل را در خوزستان به ۱.۶ رساندیم. اما با وجود تمام مزایای دان آماده در کارخانجات و سرمایه‌ای که برای این کار در اختیار قرار گرفته، امروز شاهد هستیم که نهاده‌ها مواد اولیه بدون هیچ نظارتی خام‌فروشی می‌شود.
در ادامه محمودرضا حیدری، مشاور معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور تولیدات دامی در پاسخ به این سوال، اظهار کرد: در راستای سیاست‌هایی که وزارت جهاد کشاورزی و معاون امور دام این وزارتخانه درباره خوارک دام و طیور اتخاذ کرده، در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ برای ترویج مصرف کنستانتره و خوراک آماده پرداخت یارانه به دام روستایی را آغاز کردیم. همچنین از همان زمان پروژه استفاده از پسماندهای غذایی انسان که با فناوری امکان استفاه برای دام را دارد، فراهم کردیم. اما باید دید چرا مرغدار و دامدار خوراک آماده نمی‌خرد؟
او با اشاره به تهدیدها و چالش‌های این حوزه بیان کرد: باید دید آیا اعتمادی که برای مرغدار و دامدار در خوراک آماده و کنستانتره داشت، در سال‌های بعدی ادامه پیدا کرد؟ ما هم با خام‌فروشی مخالف هستیم و فروش کنستانتره را ترویج می‌دهیم. اکنون ۹۰ درصد مرغداری‌ها قدرت تکنولوژی را درک کردند و می‌دانند استفاه از مواد اولیه حداکثر بهره‌وری را برای مرغدار ندارد. همچنین اکثر واحدهای بزرگ دامداری کارخانه تولید خوراک دارند، چون اهمیت خوراک آماده و کنستانتره را درک گردند.
چرا مرغدار و دامدار خوراک آماده نمی‌خرد؟
در ادامه محمودرضا حیدری، مشاور معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور تولیدات دامی در پاسخ به این سوال، اظهار کرد: در راستای سیاست‌هایی که وزارت جهاد کشاورزی و معاون امور دام این وزارتخانه درباره خوارک دام و طیور اتخاذ کرده، در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ برای ترویج مصرف کنستانتره و خوراک آماده پرداخت یارانه به دام روستایی را آغاز کردیم. همچنین از همان زمان پروژه استفاده از پسماندهای غذایی انسان که با فناوری امکان استفاه برای دام را دارد، فراهم کردیم. اما باید دید چرا مرغدار و دامدار خوراک آماده نمی‌خرد؟
او با اشاره به تهدیدها و چالش‌های این حوزه بیان کرد: باید دید آیا اعتمادی که برای مرغدار و دامدار در خوراک آماده و کنستانتره داشت، در سال‌های بعدی ادامه پیدا کرد؟ ما هم با خام‌فروشی مخالف هستیم و فروش کنستانتره را ترویج می‌دهیم. اکنون ۹۰ درصد مرغداری‌ها قدرت تکنولوژی را درک کردند و می‌دانند استفاه از مواد اولیه حداکثر بهره‌وری را برای مرغدار ندارد. همچنین اکثر واحدهای بزرگ دامداری کارخانه تولید خوراک دارند، چون اهمیت خوراک آماده و کنستانتره را درک گردند.
رد نقد
موسوی در ادامه با انتقاد از این اظهارات، گفت: باید دید آیا در بخش طیور گوشتی مرغدار آنقدر امکانات در اختیار دارد که بتواند دان را خودش تهیه کند؟ البته درباره دام حساسیت غذایی بیشتر است؛ اما ما شاهد بودیم که در سال‌های اخیر وقتی مشکل مرغ داشتیم، در مواردی حتی نهاده بیش از نیاز توزیع شد، اما باز هم مرغی تولید نشد.
وی ادامه داد: مرغدار سنتی که مدرک مرتبط ندارد، چه مجوزی برای تولید خوراک سنتی در مجموعه‌اش دارد که خوراک تولید کند؟ با وجود باور عامه به اینکه به مرغ‌های هورمون اضافه می‌شود، هیچ هورمونی به جیره اضافه نمی‌شود و با توجه به تک می‌توان یک جوجه یک‌روزه را ظرف ۴۰ روز به مرغ دو کیلویی تبدیل کرد که آن هم در کارخانجات امکان‌پذیر است.
الزام قانون باید حاکم باشد
در ادامه پیمان فلسفی، نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی مجلس با اشاره به اینکه برای تولید خوراک دام باید استاندارد اجباری اخذ شود، گفت: خوراک دام در بهداشت جامعه و امنیت غذایی نقش دارد. ما ۳۰ هزار واحد تولید مرغ گوشتی داریم که نمی‌توانیم آنها را به حال خود بگذاریم. همچنین بهره‌وری هم باید افزایش پیدا کند، زیرا در حال حاضر بهره‌وری تولید پایین است و در عین حال کارخانجات تولید خوراک دام هم باید به این چرخه وارد شوند.
او با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی و سازمان دامپزشکی باید تضمین کند که خوراک دامی تولیدشده استانداردهای بهداشتی مورد نظر را داشته باشد، افزود: ۳۰ درصد خوراک دام توسط کارخانجات تولید می‌شوند که ۷۰۰ واحد هستند و باید استاندارد آنها بررسی شود، البته آنها فناوری لازم را دارند اما تکنولوژی‌‌هایشان هم باید به‌روزرسانی شود. اما وزارت جهاد کشاوزی نمی‌تواند به ۷۰ درصد خوراکی که توسط دامداری‌ها و مرغداری‌ها تولید می‌شود نظارت کند.
نایب‌رییس کمیسیون کشاورزی مجلس اظهار کرد: طب قانون برنامه هفتم توسعه، خام فروشی باید به ۵۰ درصد برسد و ضوابط بهداشتی آن هم باید رعایت شود. ۵۰ درصد دیگر هم باید به‌صورت غذای آماده تهیه شود و مرغداری‌ها هم باید از سازمان دامپزشکی مجوز بگیرند. در این زمینه ضمن اینکه کارخانجات باید تقویت شوند و خوراک استاندارد و بهداشتی را در اختیار قرار دهند، از آنجایی‌که نمی‌توان ۳۰ هزار واحد را به‌تنهایی کنترل کرد، باید از بستر تعاونی‌ها و اتحادیه‌های عشایری هم برای این کار استفاده شود.
منبع:
اکوایران
