اوایل اردیبهشت ۱۴۰۱ طرح اقتصادی دولت با عنوان جراحی اقتصادی، توسط مجلس شورای اسلامی مصوب شد و دولت اجرای این طرح را در دستور کار قرار داد. در این راستا دولت با تقسیم‌بندی جامعه به ۱۰ دهک، به دهک‌های اول تا سوم ۴۰۰ هزار تومان و به مابقی یارانه‌بگیران ۳۰۰ هزار تومان یارانه پرداخت کرد.
در قالب همین جراحی در اردیبهشت ۱۴۰۱ طرح حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی کالاهای اساسی بالاخره پس از بارها تایید و تکذیب اجرا شد و دولت این یارانه ۴۰۰ تومانی را برای کمک به قشر ضعیف پرداخت کرد. البته همچنان به یاد داریم که شرط حذف ارز ترجیحی بازگشت قیمت‌ها به شهریور ۱۴۰۰ بود و نمی‌دانیم چگونه این طرح بدون تامین شرط اجرا شد. همین موضوع نقطه آغاز گرانی در بازار بود و هر چند وقت یک بار تیغ جراحی دولت سفره مردم را بیش از پیش کوچک می‌کند. حال که در روزهای ابتدایی ۱۴۰۳ هستیم و بازار بهارش را در گرانی و تاخت‌وتاز نرخ دلار می‌گذراند باید دید دولت سیزدهم چگونه این بازار افسارگسیخته را کنترل خواهد کرد. حال که دخل ما به ریال‌هایی ناچیز است و خرج‌های‌مان به دلارهای آنچنانی باید دید نرخ کالاها در بازار با شروع حذف ارز ترجیحی چقدر تغییر کرده است.
فروردین ۱۴۰۱/ آرامش قبل از توفان
در این بخش از گزارش صمت به بررسی نرخ کالاهای اساسی پیش از جراحی اقتصادی پرداختیم.
مرغ
مرغ کامل منجمد، بسته‌بندی کیسه‌ای (پوشش کیسه نایلونی) کیلویی ۲۰ هزار و ۹۰۰ تومان، مرغ کامل تازه، بسته‌بندی کیسه‌ای (پوشش کیسه نایلونی) کیلویی ۳۱ هزار و ۵۰۰ تومان و مرغ کامل تازه پاک‌شده، بسته‌بندی بشقابی کیلویی ۳۰ هزار تومان به فروش می‌رسید.همچنین خرید تخم‌مرغ بسته‌بندی ۱۵ عددی شانه‌های خمیری شرینگ ۲۲ هزار و ۵۰۰ تومان و تخم‌مرغ بسته ۲۰ عددی بسته‌بندی شانه‌های خمیری شرینگ ۲۸ هزار و ۷۰۰ تومان هزینه داشت.
گوشت
راسته با استخوان گوسفندی کیلویی ۱۵۹ هزار تومان، ران کامل ممتاز گوسفندی کیلویی ۱۷۲ هزار تومان، شقه لاشه گوسفندی کیلویی ۱۲۹ هزار تومان، نیم‌شقه ران گوسفندی کیلویی ۱۳۵ هزار تومان به فروش می‌رسید.
برنج
هر کیلو برنج ایرانی با نرخی بین ۶۵ تا ۷۶ هزار تومان به فروش می‌رسید.همچنین قیمت هر کیلو برنج هندی ۲۵ هزار تا ۲۷ هزار تومان، پاکستانی ۲۷ هزار تا ۲۹ هزار تومان و تایلندی ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان بود.
روغن
در دوره یادشده روغن سرخ‌کردنی ۱.۵ لیتری با نرخ ۲۳ هزار و ۹۰۰ تومان، روغن نیمه‌جامد ۵ کیلویی با نرخ ۹۱ هزار تومان و روغن آفتابگردان ۹۰۰ میلی‌لیتری ۱۳ هزار و ۳۵۰ تومان به فروش می‌رسید.
ماکارونی
ماکارونی ۵۰۰ گرمی، ۷۰۰ گرمی و ۱۰۰۰ گرمی به‌ترتیب ۶۳۰۰، ۸۶۰۰ و ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش
می‌رسید.
پس از جراحی اقتصادی/بازار بهم ریخت
اسفند ۱۴۰۱ با گذشت شوک‌هایی که ادعای کوتاه‌مدت بودن آن می‌شد، قیمت‌ها حسابی اوج گرفت و دست اقشار بسیاری را از خرید مایحتاج زندگی کوتاه کرد.
مرغ
قیمت هر کیلوگرم مرغ گرم ازسوی دولت ۶۰ هزار تومان تعیین شد. همچنین باتوجه به افزایش تولید، نرخ مرغ گرم در خرده‌فروشی‌های سطح شهر تهران ۵۸ تا ۶۲ هزار و ۵۰۰ تومان بود.همچنین تخم‌مرغ بسته‌بندی ۱۵ عددی با نرخ ۵۵ هزار و ۹۰۰ تومان و تخم‌مرغ بسته ۲۰ عددی با نرخ ۴۸ هزار و ۹۰۰ تومان به فروش می‌رسید.
گوشت
در این بازه زمانی راسته با استخوان گوسفندی کیلویی ۲۷۶ هزار تومان، ران کامل ممتاز گوسفندی کیلویی ۳۹۵ هزار تومان، شقه گوسفندی کیلویی ۳۴۰ هزار تومان و نیم‌شقه ران گوسفندی کیلویی ۳۷۰ هزار تومان به فروش می‌رسید.
روغن
روغن مایع ۱.۵ لیتری با نرخ ۲۷۳ هزار تومان، روغن سرخ‌کردنی ۱۸۰۰ میلی‌لیتری ۳۱۹ هزار تومان و روغن جامد ۴ کیلویی در بازار با قیمت ۲۲۵ هزار تومان به فروش می‌رسید.
برنج
هر کیلوگرم برنج ایرانی با قیمتی بین ۸۰ تا ۱۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسید. همچنین نرخ هر کیلوگرم برنج هندی ۴۷ هزار تا ۵۲ هزار تومان و پاکستانی ۳۸ هزار تومان بود.
ماکارونی
طبق اعلام سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، حداکثر نرخ مصرف‌کننده انواع ماکارونی رشته‌ای ساده با لحاظ مالیات بر ارزش افزوده ۵۰۰ گرمی ۱۹ هزار تومان، ۷۰۰ گرمی ۲۴ هزار تومان و ۱۰۰۰ گرمی ۳۴ هزار تومان تعیین شد. در نتیجه مقایسه نرخ کالاهای مذکور در بازه زمانی فروردین تا اسفند ۱۴۰۱ شاهد افزایش نرخ حدود ۳۰ هزار تومانی مرغ گرم تازه، افزایش نرخ حدود ۱۱۷ هزار تومانی راسته با استخوان گوسفندی، افزایش نرخ حدود ۲۴۰ هزار تومانی روغن مایع ۱.۵ لیتری، افزایش نرخ حدود ۴۴ هزار تومانی و افزایش نرخ حدود ۱۲ هزار تومانی ماکارونی ۵۰۰ گرمی بوده‌ایم.در این بازه زمانی هنوز نمی‌دانستیم تیغ جراحی اقتصادی دولت قرار است در سال ۱۴۰۲ بیش از این اعداد و ارقام سفره مردم را ببرد.
آغاز ۱۴۰۲/بی‌خبر از آشفته‌بازار
سال ۱۴۰۲ نفس‌های ابتدایی خود را می‌کشید که باز هم نرخ برخی از کالاهای مصرفی خانوار شوکی به بازار وارد کرد.
مرغ
اوایل سال گذشته قیمت هر کیلوگرم مرغ گرم ۶۲ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام شد. همچنین باتوجه به افزایش تولید، نرخ مرغ گرم در خرده‌فروشی‌های سطح شهر تهران ۶۰ تا ۶۳ هزار تومان بود.همچنین تخم‌مرغ بسته‌بندی ۱۵ عددی با نرخ ۵۵ هزار و ۹۰۰ تومان و تخم‌مرغ بسته ۲۰ عددی با نرخ ۴۸ هزار و ۹۰۰ تومان به فروش می‌رسید.
گوشت
در دوره یادشده راسته با استخوان گوسفندی کیلویی ۲۷۶ هزار تومان، ران کامل ممتاز گوسفندی کیلویی ۳۹۵ هزار تومان، شقه لاشه گوسفندی کیلویی ۳۴۰ هزار تومان و نیم‌شقه ران گوسفندی کیلویی ۳۷۰ هزار تومان به فروش می‌رسید.
برنج
هر کیلو برنج ایرانی با قیمتی بین ۸۳ تا ۱۰۵ هزار تومان به فروش می‌رسید.همچنین نرخ هر کیلو برنج هندی ۴۶ هزار تا ۴۸ هزار تومان و پاکستانی ۴۲ هزار تومان بود.
روغن
روغن مایع ۱.۵ لیتری با نرخ ۱۰۴ هزار و ۵۰۰ تومان، روغن سرخ کردنی ۸۱۰ گرمی ۵۶ هزار و ۸۰۰ تومان، روغن نیمه جامد ۵ کیلویی در بازار ۳۶۵ هزار و ۴۰۰ تومان به فروش می‌رسید.
ماکارونی
طبق اعلام سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، حداکثر نرخ مصرف‌کننده انواع ماکارونی رشته‌ای ساده با لحاظ مالیات بر ارزش افزوده ۵۰۰ گرمی ۱۹ هزار تومان، ۷۰۰ گرمی ۲۴ هزار تومان و ۱۰۰۰ گرمی ۳۴ هزار تومان تعیین شد.
پایان ۱۴۰۲/کنترل نوسانات نیمه دوم
مرغ
قیمت هر کیلوگرم مرغ گرم در اواخر سال گذشته ۷۷ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام شد. همچنین باتوجه به افزایش تولید، نرخ مرغ گرم در خرده‌فروشی‌های سطح شهر تهران ۷۷ تا ۸۰ هزار تومان بود.همچنین تخم‌مرغ بسته‌بندی ۱۵ عددی با نرخ ۶۸ هزار و ۷۰۰ تومان و تخم‌مرغ بسته ۲۰ عددی با نرخ ۱۲۳ هزار و ۹۰۰ تومان به فروش می‌رسید.
گوشت
در دوره ذکر‌شده قیمت راسته با استخوان گوسفندی کیلویی ۶۳۵ هزار تومان، ران کامل ممتاز گوسفندی کیلویی ۷۹۳ هزار تومان، شقه لاشه گوسفندی کیلویی ۶۹۹ هزار تومان و نیم‌شقه ران گوسفندی کیلویی ۶۴۹ هزار تومان بود.
برنج
هر کیلو برنج ایرانی با قیمتی بین ۷۴ تا ۱۳۸ هزار تومان به فروش می‌رسید.همچنین هر کیلو برنج هندی با نرخ ۴۷ هزار تا ۵۲ هزار تومان و پاکستانی ۳۸ هزار تومان عرضه می‌شد.
روغن
در بازه زمانی یادشده روغن مایع ۱.۵ لیتری با نرخ ۹۷ هزار و ۹۰۰ تومان، روغن سرخ‌کردنی ۱.۵ گرمی ۷۲ هزار و ۲۰۰ تومان، روغن نیمه جامد ۵ کیلویی در بازار ۲۹۰ هزار تومان به فروش می‌رسید.
ماکارونی
طبق اعلام سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، حداکثر نرخ مصرف‌کننده انواع ماکارونی رشته‌ای ساده با لحاظ مالیات بر ارزش افزوده ۵۰۰ گرمی ۱۹ هزار تومان، ۷۰۰ گرمی ۲۴ هزار تومان و ۱۰۰۰ گرمی ۳۴ هزار تومان تعیین شد.
در نتیجه مقایسه نرخ کالاهای مذکور در بازه زمانی فروردین تا اسفند ۱۴۰۲ شاهد افزایش نرخ حدود ۱۵ هزار تومانی مرغ گرم تازه، افزایش نرخ حدود ۳۵۹ هزار تومانی راسته با استخوان گوسفندی، کاهش نرخ حدود ۶ هزار و ۶۰۰ تومانی روغن مایع ۱.۵ لیتری، افزایش نرخ حدود ۳۳ هزار تومانی برنج ایرانی و ثبات نرخ ماکارونی هستیم.
نفس‌های اول ۱۴۰۳/تاخت‌وتاز دلار در بازار
مرغ
در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم مرغ گرم ۷۷ هزار و ۵۰۰ تومان است. همچنین باتوجه به افزایش تولید، نرخ مرغ گرم در خرده‌فروشی‌های سطح شهر تهران ۷۸ تا ۸۰ هزار تومان است. همچنین تخم‌مرغ بسته‌بندی ۱۵ عددی با نرخ ۷۷ هزار و ۲۵۰ تومان و تخم‌مرغ بسته ۲۰ عددی با نرخ ۹۱ هزار و ۶۰۰ تومان به فروش می‌رسد.
گوشت
راسته با استخوان گوسفندی کیلویی ۶۰۴ هزار و ۸۰۰ تومان، ران کامل ممتاز گوسفندی کیلویی ۸۷۹ هزار تومان، شقه لاشه گوسفندی کیلویی ۶۶۵ هزار تومان و نیم‌شقه ران گوسفندی کیلویی ۷۰۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.
برنج
اکنون هر کیلو برنج ایرانی با قیمتی بین ۶۲ تا ۱۰۲ هزار تومان به فروش می‌رسد. همچنین هر کیلو برنج هندی ۷۵ هزار تومان و پاکستانی ۶۹ هزار تومان نرخ خورده است.
روغن
روغن مایع ۱.۸ لیتری با نرخ ۸۹ هزار ۱۰۰ تومان، روغن سرخ‌کردنی ۱.۵ گرمی ۸۱ هزار تومان و روغن نیمه‌جامد ۵ کیلویی در بازار ۲۹۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
ماکارونی
طبق اعلام سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، حداکثر نرخ مصرف‌کننده انواع ماکارونی رشته‌ای ساده با لحاظ مالیات بر ارزش افزوده ۵۰۰ گرمی ۱۹ هزار تومان، ۷۰۰ گرمی ۲۴ هزار تومان و ۱۰۰۰ گرمی ۳۴ هزار تومان تعیین شد.
نقاهت دوساله
با بررسی نرخ برخی از کالاهای ضروری از آغاز جراحی اقتصادی دولت سیزدهم تا شروع سال ۱۴۰۳ شاهد افزایش نرخ حدود ۵۶ هزار و ۶۰۰ تومانی هر کیلوگرم مرغ گرم، افزایش نرخ حدود ۴۴۵ هزار تومانی راسته بااستخوان گوسفندی، افزایش نرخ حدود ۶۵ هزار و ۲۰۰ تومانی روغن مایع ۱.۵ لیتری، افزایش نرخ حدود ۳۰ هزار تومانی برنج ایرانی و افزایش نرخ حدود ۱۴ هزار تومانی ماکارونی بوده‌ایم.
هرچند که دولت وعده بهبود بازار و پایان زودهنگام شوک ناشی از حذف ارز ترجیحی را داده بود اما همچنان بعد از ۲ سال شاهد سیر صعودی قیمت‌ها هستیم.
حذف ارز ترجیحی تبعات اقتصادی زیادی برای قشر متوسط و ضعیف جامعه داشته و دارد و موجب چند برابر شدن هزینه‌ها شد؛ به‌گونه‌ای که حتی افزایش یارانه‌ها نیز نتوانست این افزایش قیمت‌ها را جبران کند.به‌عقیده برخی از کارشناسان تا وقتی ارز ترجیحی تخصیص داده می‌شد، فاصله بین ارز ترجیحی و بازار آزاد در مقطعی به‌شدت افزایش یافته و سیاست‌گذار را مجاب کرده بود که هرچه سریع‌تر دست به اصلاح وضعیت ارز ترجیحی بزند. به هم ریختن تعادل اقتصادی بیشتر به بنگاه‌هایی که بیشترین ارتباط را با سفره مردم داشتند، آسیب زد و این عامل افزایش نارضایتی را به‌دنبال داشت. از جمله اثرات مثبت تخصیص ارز ترجیحی این بود که جلوی شوک قیمتی را می‌گرفت، اما با حذف آن شوکی به مردم، به‌ویژه قشر ضعیف وارد شد. البته ادامه تخصیص ارز به تولیدی‌ها ممکن نبود و از لحاظ سیاست‌گذاری اقتصادی حذف ارز ترجیحی اقدامی مثبت بود.
سخن پایانی
حدود ۲ سال از حذف ارز ترجیحی می‌گذرد و در این مدت دولت سعی کرد از طریق افزایش یارانه و اقناع‌سازی رسانه‌ای مردم را مجاب کند که تصمیم درستی گرفته، اما همچنان مردم نسبت به افزایش هزینه‌ها و سرکوب دستمزد کارگری گله‌مند هستندامیدواریم این جراحی اقتصادی دولت هرچه زودتر به پایان برسد تا این اقتصاد بیمار نفس‌های آخرش را در اتاق عمل نکشد که دیگر با هیچ دستگاه احیایی راه بازگشتی وجود ندارد.
منبع:
روزنامه صمت
