سه دهه پیش، یعنی در نیمه اول سال ۱۹۹۳ (۱۳۷۱)، شورایی به نام “شورای جهانی گردشگری” و با نام مختصر WTTC به پیشنهاد مدیران بزرگ صنعت گردشگری تشکیل شد. این شورا به دلیل کمبود آمار و اطلاعات دقیق در حوزه گردشگری و جبران این ضعف تشکیل شده بود و توانست در سه دهه اطلاعات دقیق و بهروزی را برای فعالان این عرصه مهیا کند که نقش بسزایی برای بسیاری از دولتها و شرکتهای گردشگری داشته است.با این حال، متأسفانه باید گفت که سهم ایران از صنعت گردشگری در جهان چندان چشمگیر نیست. اگر گردش مالی حاصل از صنعت گردشگری در جهان در سال ۲۰۲۲ را همان یک تریلیون دلار بدانیم، کشورمان از این میزان فقط موفق به جذب ۰.۶ درصد از این حجم گردش مالی شده و این در حالی است که ایران با قدمتی بیش از کل تاریخ همه کشورهای اروپا و قاره آمریکا و دارنده جایگاه دهم به لحاظ ثبت آثار تاریخی در یونسکو، دارا بودن همزمان چند اقلیم آب و هوایی و بسیاری از ظرفیتهای دیگر همچنان مورد غفلت واقع شده است.
اگر چه ایران بیشترین آثار تاریخی یونسکو را ثبت کرده است، اما در سال ۲۰۲۳ کمترین گردشگر ورودی را میان کشورهای توریستی منطقه داشته است. رکورد سفر گردشگران ایرانی به مقصد ترکیه نیز در همان سال شکسته شد و ۲ میلیون و ۵۰۴ هزار ایرانی به ترکیه سفر کردند. این فقط آمار کشور ترکیه است، اگر آمار بقیه کشورها را هم در نظر بگیریم، میتوان دید که چگونه به جای درآمد از توریست، خروج سرمایه داریم.
در ژانویه امسال بیش از ۲۱۲ هزار ایرانی به ترکیه سفر کردهاند که نسبت به ژانویه ۲۰۲۳ رشدی ۸۷ درصدی را نشان میدهد. بدین ترتیب، ایرانیان پس از اتباع روسیه در رتبه دوم توریستهای ترکیه قرار گرفتهاند. استانبول مقصد اصلی توریستهای ایرانی است.
ایمنی مهم ترین چالش توریست در تمام جهان
در سال ۲۰۲۴، تعریف از مسافرت کمی تغییر یافت و “ایمنی” بیش از سایر موارد مورد توجه قرار گرفته و اولویت نخست مسافران در نظر گرفته شده است. “کانادا” به دلیل جرم و جنایت کم و قوانین سختگیرانه در رابطه با اسلحه در صدر فهرست امنترین کشورهای جهان برای مسافران در سال ۲۰۲۴ قرار گرفته است. “سوئیس” که به دلیل امنیت و نرخ پایین جرم و جنایت شناخته شده است، در رتبه دوم امنترین کشورها برای بازدید قرار گرفت.
“نروژ” یکی از امنترین مکانها از نظر میزان جرم و جنایت، فعالیتهای تروریستی و تظاهرات خشونتآمیز است. همچنین، “ایرلند” چهارمین کشور امن جهان معرفی شده است و این کشور در سال ۲۰۲۲ نسبت به ۱۶ شهر ایالات متحده کمترین تعداد قتل را داشته است.
در آینده، عربستان قصد دارد در یک پروژه بزرگ به نام “ریاض سبز”، بیش از ۷.۵ میلیون درخت را در شهر ریاض کاشته و این پروژه هدف ارتقای جایگاه ریاض به عنوان یکی از ۱۰۰ شهر برتر جهان برای زندگی را دنبال میکند. همچنین، عربستان در حال رقابت برای جذب بالاترین توریستها در جهان است.
مدتهاست که توریستها به ایران نمیآیند، حتی با پرداخت هزینه، و این موضوع سبب تعطیلی صنعت گردشگری و بیکاری فراوان در جامعه تورگردانان شده است. مشکل اصلی صنعت ما این است که مدتهاست اروپاییها و دیگران به ایران نمیآیند و تنها توریستهای ما افرادی هستند که به اماکن زیارتی میروند. دو فصل پرتور ما بهار و پاییز است، اما سال گذشته، متاسفانه هر دو فصل توریستی نداشتیم و مسئولی برای رسیدگی به وضعیت نیز وجود ندارد. جامعه تورگردانان با۳ عضو آغاز شد و اکنون ۳۰۰ عضو دارد که تقریبا همه آنان بیکار هستند و مجبور به تعدیل نیرو شدهاند. رونق هم به زودی به این صنعت بر نخواهد گشت. خود من بزرگترین شرکت را دارم. با این اوصاف بخش زیادی از کارکنانم را تعدیل کردم و بقیه را هم اگر وضعیت همین باشد، مجبورم تعدیل کنیم.
جایگاه ترکیه در صنعت گردشگری
در دیگر اخبار، رشد ترکیه در جذب توریستها در جهان بعد از کرونا شگفتانگیز بوده است. در سال ۲۰۲۲ بعد از فرانسه، اسپانیا و آمریکا، چهارمین کشور جهان در جذب توریست بوده است.
کشوری که زیرساختهایش فراهم باشد و بهترین هتلها و فرودگاههای جهان را داشته باشد و درهایش هم بر روی جهان باز باشد، اینگونه از کاهش ارزش پول ملیاش استفاده میکند.
ایران ضعیف در جذب توریست/ بر اساس گزارش ها، در سال ۲۰۲۲، هزینهکرد توریستهای ورودی به ایران ۶۳ درصد کاهش داشته و به حدود ۶ میلیارد دلار رسیده است. بر همین اساس، پیشبینی شده بود که در سال ۲۰۳۳ میزان هزینه توریستهای خارجی در ایران به ۲۱ میلیارد دلار برسد که البته این ارقام بدون در نظر گرفتن تورم و نسبت دلار به ریال است.
با این وجود، متاسفانه باید گفت که سهم ایران از صنعت گردشگری در جهان چندان چشمگیر نیست. به عنوان مثال اگر گردش مالی حاصل از صنعت گردشگری در جهان در سال ۲۰۲۲ را همان یک تریلیون دلار بدانیم، کشورمان از این میزان فقط موفق به جذب ۰.۶ درصد از این حجم گردش مالی شده و این در حالی است که ایران با قدمتی بیش از کل تاریخ همه کشورهای اروپا و قاره آمریکا و دارنده جایگاه دهم به لحاظ ثبت آثار تاریخی در یونسکو، دارا بودن همزمان چند اقلیم آب و هوایی و بسیاری از ظرفیتهای دیگر همچنان مورد غفلت واقع شده است.
هرچند آمار مربوط به افزایش ورود گردشگران خارجی به کشور امیدهایی را برای رونق این صنعت ایجاد کرده اما با نگاهی به ورودیهای این گردشگران به کشور میتوان دریافت که این آمار و ارقام چندان هم امیدوار کننده نیستند.