درصد بالایی از ارز ورودی توسط گردشگران سلامت به جیب دلالان و واسطه ها میرود و مقداری نیز در حوزه درمان و بیمارستان استفاده میشود.
گردشگری سلامت یا توریسم سلامت واژه‌ی آشنایی است. افراد با هدف حفظ و بهبود سلامت خود، به مناطقی سفر می‌کنند که خدمات پزشکی، آب درمانی، تناسب اندام، آرامش و روانشناسی، آموزش بهداشت و سایر فرصت‌های مرتبط با سلامت را ارائه می‌دهند. این نوع گردشگری معمولاً شامل برنامه‌هایی مانند درمان‌های طبیعت‌گرا، بازسازی و بازیابی بعد از جراحی، ترمیم بدن، آرامش و مدیتیشن، آموزش رژیم غذایی و ورزش تناسب اندام است.
گردشگری سلامت شاخه ای از گردشگری است که نه تنها به ارتقای سلامت فردی کمک می‌کند، بلکه فرصتی برای تجربه فرهنگ‌ها، مکان‌ها و آداب و رسوم جدید نیز فراهم می‌کند. این نوع گردشگری می‌تواند به توسعه اقتصادی مناطق میزبان کمک کند و اشتغالزایی در صنعت سلامت و گردشگری را ترویج دهد. در این خصوص گفتگویی با حسین نیکونام رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت ایران داشتیم. در ادامه همراه ما باشید.
۷۰۰ شرکت گردشگری سلامت گواهینامه حرفه‌ای دریافت کرده اند
حسین نیکونام رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت ایران در گفت و گو با خبرنگار گسترش نیوز گفت: طبق اسناد بالادستی سال ۱۳۹۹ هیئت‌وزیران، صدور مجوز گردشگری سلامت به وزارت گردشگری و میراث فرهنگی واگذار شده است. پیرو آن ۷۰۰ شرکت گردشگری سلامت در ایران که جز آژانس بند ب بودند و گواهینامه حرفه‌ای گردشگری سلامت را دریافت کرده اند در این چرخه اضافه شده‌اند. در ایران ۲۹۰ بیمارستان IPD داریم که مجوز پذیرش بیماران خارجی را دارند. این عناصر مجموعه گردشگری سلامت را تشکیل می‌دهند. در این بین دلالانی نیز در حال فعالیت هستند که تعداد آنها حدود چند ده هزار نفر است و بدون ساماندهی لازم در این بازار در حال فعالیت هستند. البته مقدار جزئی از فعالیت این دلالان می‌توانند بعنوان پتانسیل برای کشور باشد ولی عمده فعالیت دلالان در این حوزه متأسفانه آسیب‌زا بوده و باعث افزایش بهای گردشگری در حوزه سلامت میشود. متأسفانه درآمد ها برای این صنعت مصرف نمی‌شود. کیفیت درمان نیز به‌طبع پایین‌تر خواهد بود . چرا که این دلالان به دنبال یافتن قیمت مناسب درمان و ارایه خدمات هتلینگ بیماران و توریست‌های سلامت هستند تا درصد بیشتری از درآمد را برای خود لحاظ کنند. لذا برای کنترل این نا به سامانی در حال برنامه‌ریزی هستیم. این امید وجود دارد که تا قبل از پایان سال جاری فاز دوم این ساماندهی صورت گیرد.
وی ضمن اشاره به فاز اول این برنامه گفت: در فاز اول این برنامه؛در خراسان رضوی ۲۵۰۰ لیدر را شناسایی کردیم و۳۵۰نفر از این تعداد با همکاری و مشارکت دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری آموزش داده شدند و آموزش تعداد باقی‌مانده نیز به دلیل هم‌زمانی با ویروس کرونا متوقف شد. اما به دلیل همکاری مجدد تا قبل از پایان سال حدود ۱۲۶۵ لیدر و مترجم سلامت بارگذاری مدارک کرده‌اند و برنامه آموزشی آنها به‌زودی شروع خواهد شد. فاز اول در خراسان رضوی بود و فاز دوم در اردبیل، یزد شروع خواهد شد و بلافاصله پس‌ازاستقرار در این استان‌ها و عملیاتی شدن کارشان در سایر استان‌ها نیز این فرایند شروع خواهد شد.
لیدرهای غیر رسمی حذف خواهند شد
رئیس جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت ایران در ادامه گفت: سامانه گردشگری برای بیمارانی تدارک دیده‌ایم که در حوزه گردشگری سلامت وارد ایران می‌شوند. پایه و اساس این سامانه در وزارت میراث فرهنگی است و از طریق وب‌سایتی با وزارت امور خارجه، وزارت بهداشت و نهادهای نظارتی اتصال خواهد داشت. در این فرآیند تمامی اطلاعات و دیتاها ثبت میشود و کم‌کم هزینه‌ها و قیمت‌ها متعادل‌سازی خواهد شد ولی در حال حاضر هیچ آماری دقیقی از سمت وزارت گردشگری، وزارت بهداشت و بخش خصوصی وجود ندارد. اگر وزارت بهداشت آماری را ارائه می‌دهد صرفاً از طریق تعداد بیمارانی است که به مراکز ipd دار مراجعه کرده‌اند. در نتیجه هیچ اطلاعاتی از بیمارانی که در مراکز غیردولتی و به‌صورت آزاد درمان می‌شوند، وجود ندارد. وزارت گردشگری هم به همین نحو نیز از طریق تعداد ویزاهای صادر شده در بحث سلامت که عمدتاً از کشور افغانستان صادر شده است را در اختیار دارد.
نیکونام تاکید کرد: امیدوارم با ایجاد سامانه گردشگری سلامت در سال ۱۴۰۳ بتوانیم نظم درستی را در بخش اطلاعات و بخش لیدرها ایجاد کنیم. در این برنامه قصد داریم مترجمین و دلالانی که به‌صورت غیررسمی در حال فعالیت هستند را ساماندهی کنیم. افراد مخل و اختلال گران گردشگری سلامت به‌زودی از مدار و چرخه گردشگری سلامت خارج خواهند شد. بر اساس آمار وزارت بهداشت حدود ۱۶۰۰ گردشگر سلامت ثبت سامانه‌ها شده است. این آمار قاعدتاً بیشتر از اینها است و از طرفی ارزآوری در این حوزه به جیب دلالان و مراکز غیرمجاز رفته است. از خردادماه سال ۱۴۰۲ هم دفتر معاون رئیس‌جمهور وارد این موضوع شده است. درگذشته این هماهنگی‌ها سلیقه‌ای بود و تبعیت از قوانین و مقررات سفت‌وسخت نبود ولی این روند مثبت شد و در کارگروه گردشگری سلامت ذیل دفتر معاون اول ریاست جمهوری همگی در پای میز آمده‌اند و هماهنگ بر اساس مصوبات پیش می‌روند.
وی در پاسخ خبرنگار گسترش نیوز به این سؤال که چرا حوزه درمان بیماران خارجی در حوزه توریست و گردشگری آمده است بیان کرد: بر اساس مصوباتی که در سال ۱۳۷۰ صورت گرفته کلیه سفرهای گردشگری متعلق به سازمان گردشگری است. در حال حاضر نیز عناوین مختلف از گردشگری، مانند گردشگری طبیعت، ورزشی، زیارت و … وجود دارد. همه این عناوین ارکان گردشگری هستند و این‌گونه نیست که هرکدام از ارگان‌ها به‌تنهایی و جداگانه در بحث گردشگری متولی خود باشند. در حوزه گردشگری سلامت متولی اصلی آن وزارت بهداشت است و به‌صورت خاص این دو حوزه از هم تفکیک هستند یعنی بخش درمان ان بر عهده وزارت بهداشت است که شامل تمامی مجوزهای لازم برای مراکز درمانی و نظارت بر حوزه بهداشت و درمان و تعرفه گذاری و… و بحث بازاریابی و بازار سازی توسط شرکت‌های گردشگری سلامت اتفاق میافتد و این اتفاق کاملاً حرفه‌ای است ولی متأسفانه مقدار زیادی عدم هماهنگی‌ها وجود دارد که به کشور نیز آسیب می‌رساند.
گل به خودی در حوزه گردشگری سلامت
نیکونام بیان کرد: کمتر از ده درصد از ارزآوری صنعت گردشگری سلامت به نفع وزارت گردشگری و میراث فرهنگی خواهد بود. درصد بالایی به جیب دلالان و واسطه‌ها میرود و مقدار قابل‌توجهی نیز در حوزه درمان، بیمارستان و تجهیزات پزشکی استفاده میشود. توریست سلامت باآنکه هزینه‌های خود را به‌صورت دلاری پرداخت می‌کند ولی چالش‌هایی نیز وجود دارد. البته چالشی را خود وزارت بهداشت برای خود درست کرده است که در بیمارستان‌های دارای مجوز هزینه‌ای بیمار به‌صورت دلاری دریافت نمی‌شود برعکس آن‌هم بیمار که در بیمارستان‌های غیر آی پی دی دار مراجعه می‌کند. این افراد هزینه‌های خود را بالاتر و به‌صورت دلاری پرداخت می‌کند. همین منجر میشود تا بیمار در تله دلالان گرفتار شود که هم باعث سردرگمی بیمار خواهد شد و هم اینکه ارزش دلار خود را با نرخی پایین‌تر به دست دلالان می‌سپارد.
این مدیر گردشگری سلامت در ادامه بیان کرد: من واقعاً متعجب هستم چرا دریافتی‌های یک بیمارستان نباید به‌صورت دلاری باشد و چرا چنین چالشی ایجادشده است. در تمامی کشورهای دنیا از ارزآوری استقبال میشود ولی متأسفانه ما با قوانین غلط به حدی خودزنی داریم که به تحریم‌ها و قوانین غرب و دشمنان خارجی‌مان نمی‌رسیم و این چالش در حوزه هتلداری نیز وجود دارد. درهتل ها توریست اجازه داده نمی‌شود که به‌صورت دلاری پرداخت‌های خود را انجام دهد. این دلار با پای خود وارد شده است. با این قوانین دست‌وپا گیر ما خودمان عملاً مسیر را برای دلالان هموار می‌کنیم. از طرفی ذینفعان واقعی گردشگری سلامت از این موضوع بی‌بهره می‌شوند.
