فرصت نهفته در مجتمع های رفاهی بین جاده ای - افق اقتصادی

چند سالی است که احداث مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی در جاده های کشور به منظور ساماندهی خدمات در جاده ها و افزایش رفاه مسافران مورد توجه قرار گرفته است. لیکن قابلیت های بالقوه بسیاری در این مجتمع ها نهفته است که می توان از آنها در جهت نیل به اهداف بزرگتری همچون توسعه منطقه ای و توازن منطقه ای بهره برد.

 از عهد باستان، ایرانیان به موازات ساختن راه و به امکانات و تاسیسات بین راهی توجه داشتند، زیرا سفر در این راه ها بدون داشتن امکانات بین راهی امکان نداشت. هر چه راه ها وسعت می یافت این تاسیسات نیز گسترش پیدا می کرد.

با وسعت قلمرو ایران خصوصاً در دوره هخامنشی، بر اهمیت راه و راهداری در جهت ارتباط نقاط مختلف گستره بزرگ ایران زمین افزوده شد و به موازات آن ساختمان هایی (کاروانسراها) نیز در کنار جاده های طولانی جهت رفاه مسافران، گردشگران، جهانگردان، تجار و توسعه و پیشرفت ایران ایجاد شد. این روند ادامه داشت تا ترکیب فعلی با عنوان مجتمع های خدمات رفاهی در جاده ها فعال شدند. مراکزی که تاثیر زیادی بر جذب گردشگر و کاهش تصادفات داشته است.

مجتمع های رفاهی بین راهی زیرساختی برای توسعه گردشگری

جذب و گسترش گردشگران نیازمند امکانات و تسهیلات ویژه است. یکی از این تسهیلات مجتمع های بین راهی است.

اگر سفری زمینی به شهرهای اطراف داشته باشیم، می بینیم طی سال های گذشته، احداث مجتمع های خدماتی و رفاهی بین راهی در جاده های کشور به منظور افزایش رفاه رهگذران مورد توجه مسئولان بوده است.

تبعات مثبت این مجتمع ها به ویژه از جنبه گردشگری و نقش ارزنده آن در توسعه پایدار منطقه، همراه با تأثیرات مستقیم آن بر مردم و رهگذران جاده ها تا حدی بوده که گاهی نیاز است، نهادهای اجرایی برای احداث مجتمع ها و کمک به استقرار فعالیت آنها پیش قدم شوند. به طوری که دولت در بند (د) ماده ۱۶۳ قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی وجوهی را برای کمک به احداث مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی اختصاص داد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان در این رابطه می گوید: با توجه به پتانسیل بالای استان زنجان در زمینه گردشگری، انتظار می رود با ساخت و بهره برداری تأسیساتی همچون مجتمع خدمات رفاهی بین راهی شاهد رونق هرچه بیشتر گردشگری در استان باشیم. مجتمع های گردشگری و پذیرایی از نیازهای اصلی توسعه زیرساخت گردشگری در این استان است.

سید سعید صفوی در مراسم افتتاح مجتمع بین راهی ملل تصریح می کند: توسعه زیرساخت های گردشگری و معرفی فرصت های سرمایه گذاری در استان زنجان یکی از اهداف این اداره کل در سال های اخیر بوده است.

وی ادامه می دهد: ضروری است تأسیسات گردشگری با توجه به نیاز استان و متناسب با سلایق مسافران ایجاد شود تا گردشگر بیشتری را جذب کنیم و در این راستا سرمایه گذاران را با توجه به نیازسنجی مناطق مختلف استان راهنمایی می کنیم.

رفع خستگی و کاهش تصادفات جاده ای

البته باید به این نکته توجه داشت که مجتمع های خدماتی رفاهی نقش کلیدی و اساسی در کاهش سوانح و تصادفات جاده ای نیز دارند.

مجتمع های خدماتی رفاهی با ایجاد تمرکز خدمات مورد نیاز در یک مکان، نقش اساسی در ارائه خدمات مطلوب به کاربران جاده ای و همچنین کاهش سوانح و تصادفات جاده ای و افزایش ایمنی تردد در شبکه راه های کشور را عهده دار است. این مجتمع ها با مشارکت و سرمایه گذاری بخش خصوصی با اخذ موافقت اصولی از سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای احداث و نگهداری می شوند.

مدیرکل راهداری و حمل ونقل جاده ای استان زنجان با بیان اینکه مجتمع های خدماتی رفاهی با تمرکز خدمات موردنیاز در یک مکان، نقش موثری در ارائه خدمات مطلوب به کاربران جاده ای، کاهش تصادفات رانندگی و افزایش ایمنی تردد دارند، اظهار می کند: خدمات ارائه شده از سوی این مجتمع ها شامل ارائه سوخت به خودروها، رستوران، نمازخانه، فروشگاه، کافی شاپ، سرویس اقامتی و دیگر خدمات است.

جعفر قزوینیان تصریح می کند: رانندگان باید بعد از هر ۲ ساعت رانندگی، ۱۵ دقیقه استراحت کنند، بنابراین برای فراهم کردن آسایش بیشتر رانندگان و مسافران، ارائه خدمات موردنیاز آن ها در سفر، کاهش میزان تصادفات ناشی از خستگی و خواب آلودگی رانندگان ساخت مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی مورد توجه ویژه قرار دارد.

این موارد در شرایطی مطرح می شود که بنا به گفته رئیس اداره سرمایه گذاری اداره کل راهداری و حمل ونقل جاده ای استان زنجان با توجه به اهمیت فعالیت مجتمع های رفاهی بین راهی موافقت اصولی اولیه برای احداث ۸ مجتمع خدماتی – رفاهی از محل سرمایه گذاری های بخش خصوصی صادر شده است.

حسن کلانتری با اشاره به موافقت اصولی اولیه برای احداث ۸ مجتمع خدماتی – رفاهی از محل سرمایه گذاری های بخش خصوصی در طول راه های استان، اظهار می کند: این مجتمع ها با مساحتی بالغ بر ۱۰۰ هزار متر مربع، در طول راه های اصلی و شریانی استان ساخته خواهند شد.

وی می افزاید: تخصیص ۴۵ میلیارد ریال کمک هزینه آسفالت راه های دسترسی مجتمع ها از دیگر اقدامات صورت گرفته راهداری و حمل ونقل جاده ای استان است.

کلانتری ادامه می دهد: در بحث کنترل کیفیت ارائه خدمات در مجتمع های خدماتی رفاهی بین راهی در۶ ماهه نخست سال جاری، از این مجتمع ها حداقل طی دو مرحله ۵۰ مورد بازدید فردی و ۴۵ مورد توسط کمیته نظارت استان بازدید شد و ایرادات احصا و به مالکان مجتمع های تذکرات لازم برای رفع نواقص داده شده است.

فرصتی که نباید نادیده گرفت

بررسی سوابق تاریخی و جهانی مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی بیانگر آن است که بضاعت های موجود در مجتمع های خدماتی – رفاهی بین راهی به مراتب فراتر از خدمات رسانی به رهگذران جاده ها است. از این رو ازدیدگاه برنامه ریزی شهری و منطقه ای این ظرفیت وجود دارد که بتوان از پتانسیل های این مجتمع ها در جهت نیل به اهدافی همچون توسعه پایدار و توازن منطقه ای بهره برد بدین منظور بررسی نقش این مجتمع ها از ابعاد مختلف می تواند این قابلیت ها را به نحو بهتری مشخص سازد.