یک بسته بندی حبوبات خوب، صرفا شامل عملیات بسته بندی نمی شود؛ بلکه باید عملیات کاشت، داشت، برداشت، نگهداری و انبار و حمل و نقل نیز به درستی و مطابق با استانداردهای موجود و شرایط بهداشتی و فنی انجام شود. از مجموع این فرآیندهاست که محصول خروجی، کالایی با کیفیت خواهد شد.
منظور از آسیب دیدگی حبوبات چیست؟
در بسته بندی ها باید از پذیرش هرگونه حبوبات آلوده به انگل، آفات، کپک ، مواد خارجی، سمی و فاسد شده خودداری شود. معمولا حبوبات آسیب دیده وزن کمی پیدا می کنند و بافشار هوا به راحتی قابل جداسازی هستند.
اصول انبارداری صحیح حبوبات
اگر حبوبات سریعا مورد استفاده قرار نگیرند، باید تحت شرایط زیر نگهداری شوند:
- کلیه منافذ و محل های باز روی دیوارها، کف، سقف، درها و پنجره انبار مسدود یا مجهز به توری گردد.
- کف و دیوارهای انبار باید از نوع غیر قابل نفوذ به آب باشند.
- برقراری چرخش کامل و صحیح هوا در انبار
- ضدعفونی کردن انبار با مواد مجاز ضدعفونی قبل از ورود مواد اولیه به انبار
- فراهم کردن محیطی که فساد حبوبات را از راه کنترل دما و رطوبت به حداقل برساند.
- برخورداری انبار از تهویه کافی به منظور جلوگیری از تجمع رطوبت
- عدم وجود موادی چون کود شیمیایی، روغن های شیمیایی و بنزین در محل نگهداری حبوبات
- بیشینه دمای انبار باید ۲۵ درجه سلسیوس و رطوبت آن ۵۵ الی ۶۵ در صد باشد.
شرایط بهداشتی و فنی شامل:
- شرایط بهداشتی مواد اولیه
- شرایط بهداشتی آماده سازی و بسته بندی
از مرحله کاشت تا برداشت محصول، احتمال آلودگی های میکروبی، انگلی و شیمیایی از طریق زمین، کود، آبیاری، آفت کش ها، عدم رعایت بهداشت از سوی کارکنان و غیره وجود دارد. بنابراین تمام این مراحل باید طبق قوانین وزارت جهاد کشاورزی صورت پذیرد.
همچنین کلیه مراحل آماده سازی و بسته بندی نیز باید مطابق با استانداردهای ملی ایران باشد. این استانداردها توصیه هایی در خصوص :
- محل استقرار
- طراحی و ساختمان واحد تولیدی
- وضعیت دیوارها، سقف، کف، درب ها، نور و تهویه
- دفع مواد زاید
- تسهیلات بهداشتی و تمیزکاری
- کنترل آفات
- نحوه چیدمان تجهیزات خط تولید
ضرورت های بهداشتی مواد اولیه:
- رعایت معیار های قابل پذیرش
- رعایت اصول انبارداری درست
- جلوگیری از آلودگی ثانویه
- سلامت آب مصرفی
شرایط فنی
منظور از شرایط فنی، وضعیت سالن و تجهیزات بسته بندی و تمام مواردی که مراحل آماده سازی و بسته بندی را دربرمی گیرد، می باشد. تمامی این مراحل باید بدون وقفه، به منظور جلوگیری از ایجاد آلودگی و رشد میکروارگانیسم های مولد فساد، انجام پذیرد.
خط فرآوری و بسته بندی حبوبات
در یک نگاه کلی برای بسته بندی حبوبات، پس از تخلیه بار سالم در سالن، اولین مرحله جداسازی ناخالصی های حبوبات ( گرد و غبار، پوشال، ناخالصی های سنگین، ریز و درشت ) است که توسط دستگاه بوجاری انجام می شود. بعد از آن عملیات جداسازی نخاله های هم اندازه با حبوبات بر طبق وزن صورت می پذیرد که به آن شن گیری می گویند. سپس جهت کنترل نهایی و حصول اطمینان از عدم وجود ناخالصی، کنترل چشمی توسط کارگران انجام می شود.
پس از بازبینی، نوبت به درجه بندی حبوبات به وسیله سرند می رسد. تعداد غربال ها را می توان بر اساس نوع محصول در نظر گرفت. حال زمان براق کردن حبوبات توسط دستگاه سایشی مخصوص این کار رسیده است. پس از تمیز شدن کامل سطح حبوبات زمان بسته بندی حبوبات فرا رسیده است.
انواع بسته بندی حبوبات و تجهیزات آن
پر کردن حبوبات در بسته می تواند بر اساس وزن وحجم، نوع ظرف ( مثل پلی اتیلن) و با هوای اصلاح شده صورت گیرد.
- یکی از بهترین دستگاه های بسته بندی حبوبات، بسته بندی توزین دار مواد گرانولی است که متناسب با وزن بسته و تولید روزانه ساخته می شود. نکته حائز اهمیت این است که هرچه ظرفیت تولید روزانه بالاتر باشد، باید از دستگاهی با تعداد توزین بیشتر استفاده شود.حبوبات بسته بندی شده به هنگام خروج ،به روی نوار نقاله جلو بسته بندی ریخته می شوند تا توسط این نوار به سمت بالا و برای بسته بندی ثانویه هدایت شوند. جهت حمل و نقل و نگهداری بهتر محصولات، بسته های حبوبات را به صورت پک در کارتون یا نایلون بسته بندی می کنند.
- بسته بندی کیسه ای: در وزن های بالا ( حداکثر تا ۴۰ کیلوگرم) از کیسه برای بسته بندی حبوبات استفاده می شود. کیسه های مصرفی برای این منظور می تواند از جنس متقال، پلاستیک و کنف باشد.
- بسته بندی در ظروف:برای این کار از ظروف کاملا تمیز و نو که قبلا برای مقاصد دیگری به کار نرفته باشند، استفاده می شود.
دریافت اطلاعات فنی تکمیلی درخصوص تجهیزات خط حبوبات
نکات بسته بندی حبوبات
- لوازمی که برای بسته بندی حبوبات به کار می رود، باید سالم، خشک، تمیز و عاری از هرگونه آلودگی و بوی غیر طبیعی باشد.
- در بسته ها امکان دستکاری وجود نداشته باشد.
- امکان برچسب گذاری صحیحی وجود داشته باشد.
- روش بسته بندی باید به نحوی باشد که از محصول در برابر هرگونه فساد، آسیب و ضایعات، طی مراحل نگهداری و حمل و نقل محافظت نماید.
- استفاده از بسته بندی های بدون منفذ همراه با گاز بی اثر ( مانند ازت یا تحت خلاء)
نشانه گذاری روی بسته ها
هر بسته حبوبات فرآوری شده باید دارای نشانه گذاری های لازم باشد. موارد لازم با خط خوانا و جوهر پاک نشدنی و غیر سمی به زبان فارسی برای مصارف داخل و انگلیسی برای صادرات، نوشته یا برچسب می شوند.
نگهداری و حمل و نقل حبوبات بسته بندی شده
- چیدمان محصول در انبار به شکلی باشد که اولین محصول وارده، اولین محصول خارج شده باشد.
- چیدمان به شکلی باشد که هنگام حریق، دسترسی به تمام انبار وجود داشته باشد.
- حفظ فاصله نیم متری بسته ها از دیوار برای جلوگیری از افزایش رطوبت
- ایجاد راهروهای مناسب در انبار به منظور حمل محصولات
- نگهداری و حمل بسته های حبوبات در شرایطی باشد که از آلودگی به میکروارگانیسم ها یا فساد، جلوگیری شود.
- نگهداری محصولات در رطوبت پایین به منظور جلوگیری از رشد و گسترش کپک و تغییرات آنزیمی. رطوبت نسبی محیط ۵۵ الی ۶۵ درصد باشد.
- جلوگیری از ورود گرد و غبار، حشرات، جوندگان، پرندگان و مواد شیمیایی و آلوده کننده های میکروبی به داخل انبار
- تمیز و خشک نگه داشتن فضای انبار
- بازرسی منظم و دوره ای از بسته ها
- استفاده از پوشش مناسب به هنگام حمل و نقل، جهت پیشگیری از نفوذ آب
نمونه داری و آزمایش و گزارشات و مستندات بخش کنترل کیفیت نیز جز ملزومات اجرایی در خطوط بسته بندی حبوبات می باشد.
