ترموستات خودرو یکی از قطعات ساده اما مهم است که وظیفه آن، تنظیم دمای موتور خودرو در محدوده مناسب است. طبیعی است که موتور خودرو حین کار کردن داغ می‌شود. اگر افزایش دمای موتور از حد مجاز فراتر برود، قطعات آن در معرض آسیب جدی قرار می‌گیرند. معمولا تا زمانی‌که ترموستات وظیفه خود را […]
ترموستات خودرو یکی از قطعات ساده اما مهم است که وظیفه آن، تنظیم دمای موتور خودرو در محدوده مناسب است. طبیعی است که موتور خودرو حین کار کردن داغ می‌شود. اگر افزایش دمای موتور از حد مجاز فراتر برود، قطعات آن در معرض آسیب جدی قرار می‌گیرند. معمولا تا زمانی‌که ترموستات وظیفه خود را به‌درستی انجام می‌دهد، جای نگرانی نیست؛ اما خراب‌شدن این قطعه داستان را عوض می‌کند. شما به‌عنوان راننده باید علائم خرابی ترموستات خودرو را بشناسید تا به‌محض مشاهده آن‌ها برای تعمیر یا تعویض این قطعه اقدام کنید.
علائم خرابی ترموستات خودرو چیست؟
در حالت عادی ترموستات خودرو عمر مفید حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار کیلومتر دارد. بعد از طی این مسافت پیشنهاد می‌کنیم ترموستات را تعویض کنید. گاهی اوقات ممکن است این قطعه زودتر از موعد آسیب ببیند. در این شرایط شما باید با علائم خرابی ترموستات خودرو آشنا باشید تا در صورت نیاز آن را تعمیر یا تعویض کنید. مهم‌ترین علائم خرابی ترموستات ماشین عبارت‌اند از:
۱. بالارفتن ناگهانی آمپر دمای آب و جوش آوردن ماشین
یکی از نشانه‌های خرابی ترموستات ماشین، بالا رفتن ناگهانی دمای آب خنک‌کننده است. فرض کنید تازه استارت می‌زنید؛ در این حالت موتور خودرو سرد است. به‌همین دلیل آمپر آب در دقایق اول کارکردن موتور نباید از درجه ۲ فراتر برود. گاهی‌اوقات ممکن است ظرف مدت زمان کوتاهی آمپر دمای آب به درجه ۴ برسد. این اتفاق اصلی‌ترین نشانه خرابی ترموستات خودرو است. اتفاقی که معمولا باعث جوش آوردن موتور در همان دقایق ابتدایی پس‌از استارت‌زدن می‌شود.
۲. سرد بودن موتور خودرو
موتور خودرو برای حفظ راندمان باید در محدوده دمایی خاصی قرار بگیرد. همان‌طور که افزایش دمای موتور، باعث آسیب دیدن قطعات می‌شود، سرد بودن موتور نیز نشان‌دهنده عملکرد نادرست آن است. خراب شدن ترموستات خودرو، همیشه باعث داغ‌شدن موتور نمی‌شود. گاهی‌اوقات با خرابی این قطعه، مسیر انتقال آب از موتور به‌سمت رادیاتور همواره باز باقی می‌ماند. درنتیجه جریان آب مدام در رفت و آمد بین رادیاتور و موتور قرار می‌گیرد. این موضوع باعث می‌شود که دمای آب بیش‌از حد کاهش پیدا کند؛ درنتیجه جلوی داغ شدن موتور تا محدوده مناسب را نیز می‌گیرد. معمولا در روزهای سرد سال که دمای هوا پایین است، درصورت خرابی ترموستات با این مشکل روبه‌رو خواهید شد.
۳. عملکرد نامناسب بخاری ماشین
گاهی‌اوقات بخاری، کابین خودرو را به‌خوبی گرم نمی‌کند. همان‌طور که می‌دانید بخاری گرمای مورد نیاز برای افزایش دمای هوای ورودی به کابین خودرو را از موتور تامین می‌کند. اگر ترموستات خراب شود و مسیر انتقال مایع خنک‌کننده بین موتور و رادیاتور دائما برقرار باشد، دمای موتور تا سطح مناسب افزایش پیدا نمی‌کند. در چنین شرایطی، حرارت لازم برای بخاری تامین نمی‌شود. به‌همین دلیل حتی اگر دمای عملکرد بخاری را روی بالاترین سطح قرار دهید، باز هم هوای ورودی به کابین اتاق چندان گرم نخواهد شد. این موضوع یکی از مهم‌ترین علائم خرابی ترموستات خودرو است.
۴. کاهش زودهنگام سطح آب
معمولا سطح مایع خنک‌کننده در محفظه اختصاصی آن به‌مرور زمان کاهش پیدا می‌کند. به‌همین دلیل توصیه می‌شود که حداقل هفته‌ای یکبار میزان آب ماشین را چک کنید. ممکن است که سطح آب خیلی سریع‌تر از حد معمول کاهش پیدا کند. این اتفاق معمولا به‌دلیل بروز نشتی در سیستم خنک‌کننده یا خرابی ترموستات رخ می‌دهد. خرابی ترموستات باعث می‌شود که مایع خنک بیش‌از حد نیاز در چرخه بین موتور و رادیاتور حرکت کند؛ درنتیجه سطح آن زودتر کاهش پیدا کند.
۵. صدای تق‌تق موتور
اساسا وقتی صدای غیرعادی از موتور درون اتاق خودرو شنیده می‌شود، نشانه خرابی یکی از قطعات پیشرانه ماشین است. واقعیت این است که به‌سختی می‌توان از روی صدا فهمید که کدام قطعه دچار مشکل شده‌است. پس پیشنهاد می‌کنیم حتما با شنیدن صداهای غیرعادی به تعمیرگاه مراجعه کنید. معمولا یکی‌از علائم خرابی ترموستات خودور نیز به گوش رسیدن صدای تق‌تق از موتور ماشین حین رانندگی است.
۶. افزایش مصرف سوخت و روغن موتور
اگر ترموستات نتواند جلوی افزایش دمای بیش از حد موتور را بگیرد، سوخت مصرفی موتور تا حدی افزایش پیدا می‌کند. معمولا افزایش دمای موتور تا ۹۰ درجه سلسیوس باعث می‌شود تا مصرف‌سوخت کاهش پیدا کند؛ چراکه موتور خودورهای سواری معمولا گرمادوست هستند؛ اما بالا رفتن دمای موتور از مرز ۹۰ درجه سلسیوس، باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود.
۷. آسیب دیدن قطعات موتور
معمولا یکی‌از اولین قطعاتی که در شرایط افزایش بی‌رویه دمای عملکرد موتور آسیب می‌بیند، واشر سرسیلندر است. احتمال تاب برداشتن و سوختن واشر سرسیلندر در این شرایط خیلی زیاد است. البته اگر خوش‌شانس باشید ماجرا همین‌جا به پایان می‌رسد. چراکه احتمال آسیب دیدن قطعات حیاتی موتور نیز وجود دارد.
راه حل مشکل ترموستات ماشین؛ تعمیر یا تعویض؟
ترموستات یک قطعه مصرفی است که معمولا امکان تعمیر آن وجود ندارد. بنابراین در صورت تشخیص خرابی، باید آن را جایگزین کنید. نکته اساسی این است که باید اطمینان حاصل کنید این قطعه آسیب دیده و سپس برای تعویض آن تصمیم بگیرید. برای این منظور باید تست سالم بودن ترموستات خودرو را انجام دهید.
ابتدا باید محل قرارگیری ترموستات را پیدا کنید. درب کاپوت را باز کنید و سپس شیلنگ متصل به ترموستات را بیابید. مسیر این شیلنگ را دنبال کنید تا ترموستات را بیابید. سپس خودرو را روشن کنید. در حالت عادی حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد تا موتور داغ شود و ترموستات مسیر آب به‌سمت رادیاتور را باز کند. اگر این اتفاق زودتر رخ دهد، یعنی ترموستات در حالت باز گیر کرده‌است. اگر با سپری شدن این زمان، جریان آب به‌سمت رادیاتور برقرار نشد و آمپر دمای آب ماشین افزایش پیدا کرد، ترموستات در حالت بسته گیر کرده‌است. البته راه‌های دیگری مانند جداکردن ترموستات و تست سالم بودن آن در ظرف آب جوش نیز وجود دارد. در این حالت اگر ترموستات نسبت‌به تغییر دما حساسیت نشان ندهد، آسیب دیده و باید آن را تعویض کنید.
حذف ترموستات خودرو، تصمیمی اشتباه
ممکن است بعضی تعمیرکاران به شما پیشنهاد دهند که ترموستات را حذف یا یکسره کنید. حذف یا یکسره کردن ترموستات باعث می‌شود که موتور به دمای ایده‌آل نرسد یا دیر برسد که شاهد اتفاقاتی مانند افزایش مصرف سوخت و مستهلک‌شدن قطعات موتور خواهید بود. ضمن اینکه کمتر پیش می‌آید موتور با راندمان مناسب کار کند.
کلام پایانی
همان‌طور که مشاهده کردید، ترموستات یک قطعه مهم در تنظیم دمای موتور است. به‌همین دلیل در جلوگیری از افت راندمان موتور و آسیب دیدن قطعات آن، باید نسبت به نشانه‌های خرابی ترموستات ماشین خود حساس باشید. حتما با مشاهده علائم ذکر شده، برای تعویض ترموستات اقدام کنید. به‌این ترتیب می‌توانید سلامت عملکرد سیستم خنک‌کننده موتور خودرو را تا حد زیادی تضمین کنید.
این مطلب فنی با اقتباس از سایت همراه مکانیک (https://www.hamrah-mechanic.com/) تنظیم شده است.
