شهر در سوگ - افق اقتصادی

شهر سیاه‌پوش شده؛ گویی داغی تازه بر دل‌های‌مان نشسته است؛ داغ مصیبت بزرگ سیدالشهدا که هر سال با شروع محرم دل‌ها را با خود به صحرای کربلا می‌برد. این چه داغی است که با گذر زمان سرد نمی‌شود؟! این روزها هر جای این شهر که پا می‌گذارید، داربست‌هایی را می‌بینید که با پارچه‌های مشکی پوشیده شده‌اند؛ اینجا پذیرای عزاداران حسین (ع) است. دیگر بیلبوردهای شهرداری نیز از آن حالت رنگی در می‌آیند و از عزای حسین (ع) می‌گویند. در هر کوچه‌ شهر حداقل چند خانه را می‌بینید که بر سردر آن پارچه‌ای مشکی نصب شده یا پرچمی آویزان است؛ این هم سنتی است در برپایی عزای اباعبدالله و ارادت به درگاهش. در ادامه گزارش بررسی صمت از هزینه‌های لازم برای برپایی هیات‌ها را می‌خوانید.

اظهار ارادت به هر شیوه ممکن

محرم قصه سوگ بی‌پایان است. عزاداری سید و سالار شهیدان در طول تاریخ اشکال مختلفی به خود گرفت، اما در هیچ دورانی فراموش نشد. حماسه کربلا بزرگ‌ترین و دلخراش‌ترین واقعه تاریخ است که با گذشت بیش از ۱۴۰۰ سال هنوز زنده مانده و پس از قرن‌ها به یاد آن واقعه اشک‌ها ریخته می‌شود و مراسم حزن و عزاداری به پا است. هر کس هر اندازه که می‌تواند در برپایی این عزاداری شریک است؛ شخصی هیاتی بزرگ بنا و زیر چادر تعداد بیشماری را جمع می‌کند تا یاد حسین(ع) را گرامی دارد؛ شخصی سینی کوچک به‌دست دارد و با شربت زعفرانی از عزاداران پذیرایی می‌کند؛ عده‌ای نیز هرچند دست‌شان خالی است، اما در دل‌شان غم حسین(ع) را دارند و برایش اشک می‌ریزند. در برپایی این آیین سوگواری سالانه هزینه زیادی صرف می‌شود که در این گزارش به برآورد حدودی آن در سال ۱۴۰۲ پرداخته‌ایم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که برپایی مراسم عزاداری، باتوجه به شرایط تورمی جامعه و گرانی‌های سرسام‌آور کار بسیار دشواری است، اما برای عاشقان اباعبدالله هزینه‌ چندان مطرح نیست و به‌قول ارادتمندان این درگاه «بساط عزای حسین(ع) خودش جور می‌شود». برای خرید لوازم موردنیاز هیات می‌توانید سری به راسته سیاهه‌‌فروشان ناصرخسرو بزنید و هر آنچه احتیاج دارید را تهیه کنید. در این سال‌ها شاید تاسیس یک هیات هزینه‌های سنگینی داشته باشد که البته با نذورات مردم بخش اعظمی از این هزینه‌ها تامین می‌شود اما هیات‌های قدیمی و چندین سال‌های در کشور وجود دارند که سال‌هاست از همان وسایل قدیمی خود استفاده می‌کنند.

اجاره داربست

نصب داربست از نخستین قدم‌های برپایی یک هیات است. برخی از هیات‌ها به‌دلیل داشتن انبارهای بزرگ، با هدف کاهش هزینه‌ها ترجیح می‌دهند یکبار به اندازه متراژی که نیاز دارند، داربست خریداری و هر سال از آن استفاده کنند، اما برخی قبل از شروع ماه محرم از طریق شرکت‌های مختلف داربست اجاره می‌کنند. اجاره و خرید داربست نیز مانند سایر مشاغل در ایامی از سال تقاضای زیادی دارد و در زمان‌هایی هم دچار رکود می‌شود. معمولا در نزدیکی مناسبت‌هایی مانند محرم (به‌ویژه ۱۰ روز اول) متقاضی زیادی برای اجاره داربست وجود دارد. در این مواقع و نزدیک به این مراسم‌ها بهتر است یک هفته یا چند روز زودتر به سراغ اجاره داربست فلزی بروید. البته نرخ اجاره داربست در این مواقع به‌دلیل تقاضای زیاد و عرضه کمتر افزایش چشمگیری پیدا می‌کند. نرخ داربست تاق نصرت ۶ متری در سال ۱۴۰۲ حدود ۵ میلیون تومان است و در هر متر اضافه یک میلیون تومان بر نرخ افزوده می‌شود. هزینه نصب و اجاره داربست فلزی نیز برای مساحت کمتر از ۱۰۰ مترمربع ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان است.

پارچه برزنتی متری چند؟

برخی خانه‌ها و گاه پارکینگ منازل به‌عنوان محل عزاداری اباعبدالله مورداستفاده قرار می‌گیرند و البته هیات‌هایی که در فضای آزاد برپا می‌شوند نیز مخاطبان خاص خود را دارند. یکی از ابتدایی‌ترین وسایل در برپایی یک هیات پس از نصب داربست، چادر است که می‌تواند در انواع مختلف مانند برزنتی، نایلونی یا… باشد. رایج‌ترین نوع این چادرها برزنتی است که هزینه خرید هر متر آن از ۱۳۵ هزار تومان شروع می‌شود و به ۲۷۰ هزار تومان می‌رسد.

خرید فرش و موکت

بعد از برپایی چادر، مهم‌ترین نیاز فرشی است که عزاداران باید روی آن بنشینند. هیات‌ها معمولا برای رفع این نیاز، از فرش‌های دست‌دوم استفاده می‌کنند. البته در بسیاری از موارد مردم به‌عنوان نذر فرش‌های دست‌دوم خود را به هیات محله می‌دهند، اما با جست‌وجو در بازار محدوده قیمتی برای خرید فرش‌های دست‌دوم را به‌دست آوردیم. برای مثال یک تخته فرش ۹ متری با نرخ ۳ میلیون تومان به فروش می‌رسد. البته برخی از هیات‌ها نیز از موکت استفاده می‌کنند که نرخ آن از متری ۴۸ تا ۴۰۰ هزار تومان است.

اجاره موتور برق

برخی هیات‌های سیار یا آن دسته از هیات‌هایی که نیاز به برق‌رسانی دارند برای تامین برق از موتور برق استفاده می‌کنند. اجاره روزانه موتور برق از ۴۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. البته بیشتر هیات‌ها از همان ابتدا موتور برق خریداری کردند و هر سال از آن استفاده می‌کنند.

خرید پرچم

یکی از لوازمی که برای بهتر دیده شدن فضای هیات به‌کار می‌رود، پرچم است. برخی از آنها در سرتاسر دیوارهای هیات کشیده می‌شوند و برخی دیگر تنها گوشه‌ای از دیوار را اشغال می‌کنند. برای خرید پرچم می‌توانید سری به راسته سیاهه‌‌فروشان ناصرخسرو بزنید یا از طریق فروشگاه‌های اینترنتی خرید کنید. نرخ پرچم‌ در فروشگاه‌های اینترنتی از ۱۰۰هزار تومان شروع می‌شود و در برخی از موارد با نوع خاصی از بافت‌ها و طرح‌ها به بیش از ۵ میلیون تومان نیز می‌رسد. از کتیبه نیز برای دیوارهای هیات استفاده می‌شود که نرخ آنها از ۱۴۵ هزار تومان به بالا است. نرخ پرچم‌ها بستگی به این دارد که پرچم‌ها دست‌دوز باشند یا چاپی.

سیستم صوتی

وجود سیستم صوتی خوب و مناسب برای هیات از اهمیت بالایی برخوردار است. برای تامین این سیستم یکی از ابزارها میکروفون است که نرخ آن از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. بازه قیمتی خرید باند بین ۴ تا ۵۰ میلیون تومان است. هزینه اجاره پکیج صوتی مذهبی برای ایام محرم از روزی یک میلیون تومان آغاز می‌شود.

طبل و سنج

یکی از مواردی که نظرها را به دسته هیات جلب می‌کند، طبل است. نرخ طبل از یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا ۶۷ میلیون تومان می‌رسد. البته استفاده از طبل‌های گرانقیمت برای آیین‌های محرم زیاد مرسوم نیست. با جست‌وجویی در سایت‌های اینترنتی می‌توان طبل‌های دست ‌دوم را نیز با نرخ مناسب تهیه کرد. در این سایت‌ها طبل‌های در حد نو با قیمتی حدود ۴۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسند. همچنین نرخ طبل بچگانه معمولی با چوب و بند از ۱۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. نرخ سنج دست‌دوم نیز از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود.

زنجیر و سربند

هرچند در آداب و رسوم عزاداری اباعبدالله‌الحسین (ع) در برخی از شهرها زنجیرزنی وجود ندارد، اما در بیشتر دسته‌ها، زنجیرزنی حرف اول را می‌زد. نرخ این ابزار از ۱۵۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا ۲۱۶ هزار تومان می‌رسد. همچنین نرخ سربندهای مختلف در محدوده ۱۵ هزار تومان تا ۳۵ هزار تومان است.

تهیه و توزیع غذای نذری

هر سال در ایام محرم مصرف برخی مواد غذایی افزایش می‌یابد. براساس اعلام اتحادیه بنکداران مواد غذایی مصرف اقلام اساسی مانند برنج، روغن و حبوبات در ماه محرم به‌طور میانگین حدود ۳۵‌ درصد نسبت به ماه‌های عادی‌ سال افزایش می‌یابد. حدود ۶۰ تا ۷۰ ‌درصد برنجی که برای ماه محرم خریداری می‌شود، برنج خارجی است و باقی نیاز این ماه از تولیدات داخل تامین می‌شود. همچنین بنا به اعلام اتحادیه گوشت گوسفندی، بیشترین تقاضای گوشت قرمز در ماه محرم مربوط به گوشت گوساله و گاو است و کمتر تقاضایی برای گوشت گوسفند وجود دارد. در مجموع میزان تقاضای گوشت گوسفند و گاو در ماه محرم ۳۰‌درصد بیشتر از ماه‌های عادی‌ سال است. باتوجه به افزایش نرخ شدید مواد غذایی هزینه نذورات در امسال در مقایسه با سال ۱۴۰۱ بسیار زیاد است؛ با این حال عاشقان حسین(ع) هر یک سهم کوچکی در این نذورات دارند.

مردم در تامین اقلام موردنیاز تهیه نذری باید به‌ازای هر کیلو برنج ایرانی ۱۱۰ تا ۱۵۰ هزار تومان و برنج هندی ۳۴ تا ۴۰ هزار تومان بپردازند. نرخ لپه نیز کیلویی ۶۷ هزار تومان و لوبیا چیتی کیلویی ۹۹ هزار تومان است. همچنین نرخ روغن گیاهی نیمه‌جامد ۴ کیلوگرمی ۲۹۷ هزار تومان است. یک کیلوگرم گوشت گوساله نیز با نرخ ۴۷۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. نرخ یک گوسفند زنده با وزنی حدود ۶۰ کیلوگرم نیز به ۱۱ میلیون و ۵۸۰ هزار تومان رسیده است.

ظرف یکبار مصرف نیز از اقلام موردنیاز برای توزیع نذری در ماه محرم است که برای خرید بسته ۱۰۰ عددی یکبار مصرف آلومینیومی باید ۳۰۲ هزارو ۵۰۰ تومان، بسته ۵۰۰عددی لیوان یکبارمصرف ۱۳۳هزار و ۴۰۰ تومان و بسته ۱۰۰ عددی قاشق یکبارمصرف ۴۰هزارو ۷۰۰ تومان هزینه کرد.

سخن پایانی

بی‌شک باوجود افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها، عشق به حسین(ع) و شور حسینی، ارادتمندان این حضرت را برای ادای ارادت و احترام در این ماه به تکاپوی صدچندان برای به‌دوش کشیدن سهمی از این آیین وامی‌دارد. ذکر چند نکته در پایان گزارش لازم است؛ ممکن است هزینه‌ ملزومات در برخی از مناطق کمی متفاوت باشد. همچنین در بسیاری از موارد نیازهای فوق با نذورات مردم تامین می‌شود. / روزنامه صمت