اکوایران: تا پایان خرداد ۱۴۰۲، بیش از ۵۰ هزار واحد صنعتی در شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور به بهره‌برداری رسیده‌اند و حدود یک میلیون نفر در این واحدها مشغول به کار شده‌اند؛ با این حال، آمارها نشان از مشکلات جدی در نظام واگذاری زمین دارد.
به گزارش اکوایران، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی وضعیت شهرک‌های صنعتی فعال در کشور پرداخته است. این گزارش نشان می‌دهد که تا پایان خرداد ۱۴۰۲، ۵۰ هزار و ۹۱۷ واحد بهره‌برداری شده است؛ بیش از یک میلیون نفر نیز در این واحدها مشغول به کار شده‌اند که بر این اساس متوسط اشتغال هر واحد ۲۰ نفر است. بر اساس این گزارش کل مساحت واحدهای بهره‌برداری شده ۲۴ هزار و ۴۶۹ هکتار و میانگین مساحت هر زمین، ۴۸۰۶ مترمربع بوده است. همچنین متوسط سرمایه‌گذاری برای هر واحد صنعتی ۹ میلیارد و ۴۳۶ میلیون تومان گزارش شده است.
بر اساس گزارش بال پژوهشی مجلس، از مجموع ۴۷ هزار و ۵۰۱ هکتار زمین واگذار شده، تنها ۲۴ هزار و ۴۶۹ هکتار به بهره‌برداری رسیده که نشان از بهره‌برداری ۵۱ درصدی می‌دهد.
آمار بالای زمین‌های واگذار شده بهره‌برداری نشده نسبت به کل زمین‌های واگذار شده، نشان از نارسایی‌های موجود در نظام واگذاری زمین در شهرک‌ها و نواحی صنعتی، سنجش صلاحیت و فرایند نظارتی آن دارد؛ همانطور که نمود ضعف در فرایند نظارتی این موضوع، در جدول زیر مشخص شده است.
آمارها نشان می‌دهد که از مجموع ۲۳ هزار هکتار زمین واگذار شده بهره برداری نشده، صرفاً ۵۸ هکتار – کمتر از ۰/۳۰ درصد از اراضی طی فرایند باز پس‌گیری در هیئت خلع ید از کنترل متقاضیان غیر واقعی خارج شده است.
تعداد واحدهای بهره‌برداری‌شده در کدام استان بیشتر است؟
بررسی گزارش مرکز پژوهش‌ها نشان می‌دهد که استان اصفهان در بین سایر استان‌های کشور، با ۷۰۱۸ واحد، بیشترین تعداد واحد بهره‌برداری شده در شهرک‌ها و نواحی صنعتی را به خود اختصاص داده و پس از آن استان تهران با ۶۰۳۵ واحد و استان فارس با ۳۳۴۴ واحد قرار دارند.
در حوزه غذایی و آشامیدنی، در کل کشور، مجموعا ۸۶۶۲ واحد صنعتی وجود دارد که بیشترین آن در استان تهران با ۸۲۴ واحد و پس از آن، استان اصفهان، با ۷۰۷ واحد و استان خراسان رضوی، با ۶۳۴ واحد قرار دارد.
در بخش واحدهای صنعتی نساجی، استان اصفهان با جای دادن ۹۱۶ واحد در صدر جدول قرار گرفته و پس از آن استان تهران با ۳۸۴ واحد و استان یزد با ۱۹۷ واحد قرار دارند.
در بخش واحدهای صنعتی مربوط به سلولژی، استان سیستان وبلوچستان با ۳۱۷ واحد، استان فارس با ۳۰۰ واحد و استان قم با ۲۵۹ واحد دارای بیشترین واحد صنعتی هستند.
در بخش واحدهای صنعتی بخش شیمیایی، استان اصفهان ۱۴۹۹، استان تهران ۹۷۴ واحد و استان آذربایجان شرقی با ۷۵۹ واحد، بیشترین واحدهای صنعتی را به خود اختصاص داده‌اند.
در بخش واحدهای صنعتی مربوط به کانی‌های غیر فلزی، استان اصفهان، ۱۰۵۷ واحد، استان تهران ۶۲۹ واحد و استان فارس ۴۴۲ واحد بیشترین واحدهای صنعتی را دارا بوده‌اند.
در بخش فلزی، استان تهران با ۲۵۷۳ واحد، استان اصفهان ۱۷۶۶ واحد و استان آذربایجان شرقی با ۱۰۳۰ واحد دارای بیشترین واحد صنعتی بوده‌اند.
در بخش برق و الکترونیک، استان اصفهان با ۲۹۰ واحد، استان تهران با ۱۸۵ واحد و استان سمنان با ۱۰۴ واحد بیشترین واحدهای صنعتی را داشته‌اند.
و در بخش خدمات، ۷۷۱ واحد در استان فارس، ۵۳۵ واحد در استان اصفهان و ۵۰۳ واحد در استان کرمان به عنوان بیشترین واحدهای صنعتی این بخش در سطح کشور قرار گرفته است.
اما اگر جمعیت را لحاظ کنیم مشاهده می‌کنیم که استان سمنان با حدود ۱۹۵ واحد صنعتی به ازای هر ۱۰۰هزار نفر، در صدر قرار دارد و بعد از اصفهان، استان‌های مرکزی و یزد قرار گرفته‌اند. از این حیث استان کرمانشاه با تنها ۲۰ واحد در قعر است. این در حالی است که میانگین واحدهای صنعتی در کشور به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، ۶۳.۵ واحد است.
آخرین آمارها از وضعیت شهرک‌های صنعتی غیردولتی تا پایان خرداد ۱۴۰۲ نیز نشان می‌دهد که میزان زمین بهره‌برداری شده نسبت به زمین صنعتی در اختیار، میزان اشتغال به‌ازای واحد صنعتی و تعداد واحد بهره‌برداری شده نسبت به قراردادهای منعقده در وضعیت مطلوب‌تری نسبت به شهرک‌ها و نواحی صنعتی دولتی قرار دارد. بر این اساس میانگین میزان اشتغال هر واحد بهره‌برداری شده صنعتی غیردولتی ۲۱ نفر محاسبه شده است که نسبت به شهرک‌های دولتی اندکی بیشتر است.
