در شرایطی که بازار آهن طی هفته‌های اخیر با نوسانات قابل توجهی مواجه بوده، بار دیگر بحث احتمال کاهش قیمت میلگرد در روزهای آینده توجه فعالان بازار را به خود جلب کرده است.
پرسش اصلی اینجاست که آیا بازار واقعا در آستانه افت قیمت قرار گرفته یا با یک موج گمانه‌زنی و انتظار روانی روبرو هستیم؟
اهمیت این پرسش در آن است که میلگرد سهم قابل توجهی از هزینه‌های پروژه‌های عمرانی را به خود اختصاص می‌دهد و نوسانات قیمتی آن می‌تواند تاثیر زیادی بر بودجه و زمان‌بندی اجرای پروژه‌ها داشته باشد. به همین دلیل، پیمانکاران و خریداران عمده، تحولات مرتبط با این محصول را با حساسیت بیشتری دنبال می‌کنند.
در چنین فضایی، تحلیل شرایط فعلی بازار و سناریوهای احتمالی پیش روی قیمت میلگرد، می‌تواند چشم‌انداز شفاف‌تری از روند آتی این بازار ارائه دهد و به فعالان بازار برای انتخاب زمان و استراتژی خرید مناسب کمک کند.
وضعیت بازار و ریشه گمانه‌زنی‌ها درباره کاهش قیمت میلگرد
بازار میلگرد در ایران طی ماه‌های اخیر، پس از یک دوره رکود نسبی، با نوسانات متعددی همراه بوده است. از یک سو، کاهش ظرفیت تولید کارخانه‌ها به دلیل محدودیت‌های انرژی، عرضه این کالای استراتژیک را با چالش مواجه کرده است. از سوی دیگر، رکود در بخش ساخت‌وساز و کمبود نقدینگی موجب شده تقاضای داخلی برای میلگرد نسبت به سال‌های گذشته به‌طور محسوسی کاهش یابد.
با این حال، همین تقاضای محدود نیز تحت فشار انتظارات تورمی ناشی از تحولات سیاسی و تغییرات نرخ ارز قرار دارد. تجربه بازار نشان داده حتی کوچک ترین شایعات و گمانه‌زنی ها درباره تغییر سیاست‌های داخلی و خارجی دولت یا انتظار رشد نرخ دلار، می‌توانند در مدت زمان کوتاهی، تاثیر قابل توجهی بر قیمت میلگرد بگذارند. در نتیجه، فضای روانی حاکم بر بازار بیش از آنکه تحت تاثیر عرضه و تقاضای واقعی باشد، تابعی از متغیرهای سیاسی و اقتصادی کلان است که بر کل اقتصاد ایران سایه انداخته‌اند.
در چنین فضایی، انتشار خبرهایی درباره احتمال کاهش قیمت میلگرد در روزهای آتی، بر ابهام‌های موجود افزوده است. زیرا بازار میلگرد ایران، حساسیت و واکنش‌پذیری بالایی به اخبار و گمانه‌زنی‌ها دارد و حتی یک خبر غیررسمی می‌تواند در عرض چند ساعت مسیر معاملات را تغییر دهد.
ریشه این رفتار را باید در ساختار سنتی بازار آهن و عدم دسترسی به اطلاعات شفاف جستجو کرد. در واقع، نبود داده‌های دقیق از تولید و عرضه میلگرد، موجودی انبارها و سیاست‌های آتی دولت باعث می‌شود تصمیم‌های هیجانی نقش پررنگی در معاملات بازار داشته باشد. برای نمونه، حتی زمزمه کنترل قیمت یا افزایش عرضه در بورس کافی است تا خریداران خرید خود را به تعویق بیندازند و تولیدکنندگان عرضه را محدود کنند. این واکنش‌های لحظه‌ای، هر چند کوتاه‌مدت هستند، اما باعث تقویت نوسان قیمتی و بی ثباتی بازار می‌شوند.
البته نباید از نقش دلالان و واسطه‌ها در شکل‌دهی به چنین فضایی غافل شد. برخی سودجویان، با هدف جهت‌دهی به روند معاملات، به طور هدفمند شایعه‌پراکنی می‌کنند. برای مثال، با انتشار اخبار جعلی درباره احتمال کاهش قیمت میلگرد، صف‌های خرید را کاهش داده و سپس با ایجاد کمبود مصنوعی عرضه، نرخ‌ها را بالا نگه می‌دارند. گاهی نیز با شایعه افزایش قیمت، باعث هجوم خریداران به بازار و افزایش بیشتر قیمت‌ها می‌شوند.
سناریوهای احتمالی کاهش یا افزایش قیمت میلگرد
پیچیدگی ساختاری بازار میلگرد و وابستگی آن به عوامل متنوع سیاسی و اقتصادی، پیش‌بینی روند قیمت این محصول را بسیار دشوار کرده است. همین مسئله باعث شده حتی میان تحلیلگران اقتصادی نیز برداشت‌ها و دیدگاه‌های متفاوتی از آینده قیمت‌ها وجود داشته باشد.
گروهی از تحلیلگران با استناد به شاخص‌های اقتصادی و برخی تصمیمات دولت، احتمال کاهش قیمت میلگرد در روزهای آینده را دور از ذهن نمی‌دانند. به باور این دسته، رکود حاکم بر بخش ساخت‌وساز به دلیل مشکلات اقتصادی باعث شده بخش زیادی از پروژه‌های عمرانی در سطح کشور متوقف شده یا با تاخیر پیش بروند. این رکود، کاهش محسوس تقاضا را در پی داشته که می‌تواند به افت قیمت میلگرد منجر شود.
عامل دیگر تلاش دولت برای کنترل قیمت‌ها با ابزارهایی مانند عرضه در بورس کالا است که می‌تواند زمینه افت قیمت‌ها را فراهم کند. این کارشناسان معتقدند حتی اگر کاهش قیمت میلگرد در کوتاه‌مدت ممکن نباشد، در بلندمدت می‌توان به کاهش قیمت میلگرد خوش‌بین بود. اگر دولت بتواند اصلاحات اقتصادی موثری انجام دهد، تحریم‌های اقتصادی را برطرف یا خنثی کند یا با سیاست‌های ارزی و حمایتی از تولیدکنندگان فولاد پشتیبانی کند، اثرات مثبتی روی ظرفیت تولید داخل، تثبیت نرخ ارز و حتی کاهش قیمت میلگرد در آینده خواهد داشت. با این حال، اگر دولت در این زمینه موفق نباشد، ادامه افزایش قیمت‌ها در بازار فولاد و آهن‌آلات دور از ذهن نخواهد بود.
در مقابل، گروه دیگری از تحلیلگران نسبت به تحقق سناریوی کاهش قیمت میلگرد چندان خوش‌بین نیستند. به باور آنها، بازار در شرایط فعلی بیشتر تحت تاثیر عوامل افزایش‌دهنده قیمت قرار دارد و به اخبار کاهشی واکنش چندانی نشان نمی‌دهد. استدلال آنها این است که با توجه به سطح بالای نرخ ارز و نبود چشم‌انداز روشنی برای کاهش آن، احتمال افت قیمت‌ها در بازار فولاد چندان منطقی و قابل اتکا به نظر نمی‌رسد. حتی اگر دلار برای مدتی ثبات پیدا کند، باز هم سطح فعلی به قدری بالا است که مانع کاهش محسوس قیمت میلگرد در بازار آهن می‌شود.
علاوه بر این، هزینه‌های تولید فولاد طی ماه‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. قیمت انرژی، مواد اولیه، نیروی انسانی و حمل و نقل افزایش قابل توجهی یافته و کارخانه‌ها برای حفظ حاشیه سود خود قادر نیستند محصولات را با قیمت‌های پایین‌تر عرضه کنند. نگاهی به بورس کالا به عنوان مرجع اصلی عرضه فولاد که نقش مهمی در شکل‌دهی قیمت‌ها دارد، نیز این مطلب را تایید می کند. در هفته‌های اخیر میزان رقابت در معاملات بورس کالا نشان می‌دهد تولیدکنندگان بزرگ تمایلی به عرضه گسترده میلگرد با نرخ‌های پایین را ندارند که این مساله فاصله میان قیمت رسمی و بازار آزاد را بیشتر کرده است.
به باور این تحلیلگران، عامل دیگری که می‌تواند از کاهش قیمت میلگرد در بازار جلوگیری کند، انتظارات تورمی است. فضای کلی اقتصاد کشور همچنان تحت تاثیر تورم قرار دارد و این ذهنیت باعث می‌شود بسیاری از فروشندگان از کاهش قیمت و عرضه با نرخ پایین پرهیز کنند. در چنین شرایطی، حتی اگر برخی تولیدکنندگان به طور مقطعی تخفیف‌هایی را روی محصولات خود ارائه دهند، واکنش بازار به آن پایدار نخواهد بود.
کاهش قیمت میلگرد: شایعه یا واقعیت؟
پرسشی که ذهن بسیاری از خریداران را به خود مشغول می‌کند این است که آیا خبرها درباره کاهش قیمت میلگرد ریشه در واقعیت دارد یا خیر؟ و آیا اکنون زمان مناسبی برای خرید یا ورود به بازار میلگرد است؟ با در نظر گرفتن استدلال‌های تحلیلگران موافق و مخالف می‌توان گفت پاسخ به این پرسش چندان ساده نیست. زیرا مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، سیاسی و ساختاری در تعیین قیمت میلگرد در بازار نقش دارند و بدون در نظر گرفتن برهم‌کنش این متغیرها، نمی‌توان تصویر دقیقی از آینده بازار ترسیم کرد.
آنچه روشن است، این است که نیروهای محرک افزایش قیمت، از جمله نرخ ارز، انتظارات تورمی و رشد هزینه‌های تولید، همچنان قوی‌تر از عوامل کاهشی عمل می‌کنند. هر چند رکود ساخت و ساز و سیاست‌های دولت برای کنترل بازار ممکن است در کوتاه‌مدت فضای روانی بازار را به سمت کاهش قیمت میلگرد هدایت کند، اما در صورت عدم تغییر جدی و پایدار در نرخ ارز و اصلاحات اقتصادی، این کاهش‌ها مقطعی و ناپایدار خواهند بود.
از سوی دیگر، باید توجه داشت که بازار میلگرد در ایران به‌شدت تحت تأثیر اخبار و گمانه زنی ها قرار دارد. هر خبر کوچک، از تغییر نرخ ارز گرفته تا یک طرح عمرانی جدید، می‌تواند موجی از شایعات را برانگیزد و رفتار خریداران و فروشندگان را ظرف چند ساعت تغییر دهد. نمونه بارز این مسئله، تاثیر تحولات سیاسی و دیپلماتیک کشور به ویژه اخبار مرتبط با روند گفتگوهای هسته ای و مواضع بین‌المللی بر نرخ ارز و به تبع آن قیمت میلگرد و سایر مقاطع فولادی است. هر بار که خبر مثبتی درباره کاهش تنش‌ها یا پیشرفت مذاکرات منتشر می‌شود، انتظار برای افت نرخ ارز و در نتیجه کاهش قیمت میلگرد تقویت می‌شود. بالعکس، انتشار هر خبر از بن‌بست در مذاکرات یا افزایش تنش‌های بین المللی، به سرعت بازار میلگرد را در مسیر صعودی قرار می‌دهد.
به همین دلیل، می‌توان گفت بخش بزرگی از خبرهای مربوط به کاهش قیمت میلگرد بیش از آنکه بازتاب واقعیت باشد، حاصل فضای گمانه زنی و روانی حاکم بر بازار است. این موضوع باعث می‌شود که کاهش قیمت‌ها، اغلب جنبه کوتاه‌مدت داشته باشند و با کوچک‌ترین فشار تورمی یا نوسان ارزی، دوباره افزایش پیدا کنند.
در مجموع می‌توان گفت آینده بازار در شرایط فعلی، بیش از هر زمان دیگری، به تحولات کلان اقتصادی گره خورده است و تا زمانی که متغیرهای کلیدی همچون نرخ ارز و تورم تحت اصلاحات جدی قرار نگیرند، چشم‌انداز کاهش قیمت میلگرد چندان واقع‌بینانه نخواهد بود. بنابراین، فعالان بازار، از جمله خریداران عمده، پیمانکاران و سرمایه‌گذاران، باید با نگاه تحلیلی و احتیاط بیشتر تصمیم بگیرند، زیرا تصمیم‌های شتاب‌زده و بدون تحلیل بر اساس اخبار غیررسمی و غیرمستند می‌تواند بسیار پرریسک و پرهزینه باشد. در نهایت، اتکا به داده های واقعی بازار برای زمان‌بندی دقیق و تعیین استراتژی های خرید مناسب، تنها راه موثر برای کاهش ریسک در فضای پرنوسان بازار میلگرد است.
