شیرآلات آتش نشانی، ابزارهایی هستند که به وسیله آن ها از منابع توزیع آب در ایستگاههای آتش نشانی برای اطفا حریق استفاده میشود.
شیرآلات آتش نشانی، ابزارهایی هستند که به وسیله آن ها از منابع توزیع آب در ایستگاههای آتش نشانی برای اطفا حریق استفاده میشود. این شیرها به عنوان واسطه بین شبکه توزیع آب و خطوط لولههای آتش نشانی عمل میکنند. شیرآلات آتش نشانی شامل مختصاتی هستند که به سیستمهای شبکهای آتش نشانی متصل میشوند و برای تنظیم جریان و فشار آب استفاده میشوند.
شیرآلات آتش نشانی به دو صورت مختلف به کار میروند، شیرآلات روبه جلو که بیشتر به عنوان ابزار حریقنشانی استفاده میشوند و شیرآلات تخلیه و تنظیم فشار که در مدیریت هیدرانتها به کار میروند.
شیر پروانهای (UL/FM Butterfly Valve)
شیر پروانه ای یا باترفلای ولو (Butterfly Valve)در سیستم های اطفاء آبی تر و پایپینگ مورد استفاده قرار می گیرد. از این شیر در جهت قطع و وصل و کنترل جریان آب استفاده می شود و همچنین ضربات قوچی را کاهش می دهد. باترفلای ولو این امکان را فراهم می آورد که در صورت بسته بودن شیر، سیگنال به سایر تجهیزات اعلام حریق ارسال شود.
شیرهای پروانهای در ابعاد مختلف به صورت دستی و خودکار (معروف به شیر برقی یا موتورایز) موجود میباشند. در مورد اندازههای بزرگتر از ۸ اینچ و در طراحی با عملگر دستی، برای مدیریت حالت نصب و ابعاد بزرگتر شیر پروانهای، از یک گیربکس مکانیکی بین عملگر دستی (فلکه شیر) و دیسک یا مجراب استفاده میشود. این گیربکس مکانیکی با انتقال نیرو از طریق شافت متصل به دیسک، باعث سرعت در باز و بسته شدن دیسک میشود.
عملکرد شیر پروانهای
شیر پروانهای (Butterfly Valve) با استفاده از یک صفحه پروانهای متصل به محور درون لوله، عملکرد خود را انجام میدهد. با چرخش صفحه پروانهای به طور عمودی به جریان ماده اجازه میدهد که به آسانی از لوله عبور کند و با چرخش آن به طور افقی، جریان را مسدود میکند. این مکانیسم کنترل جریان امکان تنظیم جریان ماده را در محدودههای مختلف فراهم میکند.
کاربرد شیر پروانهای
این شیر ها دارای کاربرد های مختلفی هستند که در ادامه به بخشی از آن ها اشاره خواهیم کرد:
- صنعت نفت و گاز:
شیرهای پروانهای در صنعت نفت و گاز برای کنترل جریان مواد نفتی، گازی و شیمیایی استفاده میشوند. آنها به عنوان قطعات کلیدی در سیستمهای لولهکشی، راهاندازی و توقف فرایندها، تجهیزات پالایشگاهی و انتقال مواد از جمله خطوط لوله، مخازن و تانکرها عمل میکنند.
- صنعت آب و فاضلاب:
شیرهای پروانهای در صنایع آب و فاضلاب برای کنترل جریان آب در شبکههای تأمین آب، تصفیهخانهها، ایستگاههای پمپاژ و تسهیلات صنعتی استفاده میشوند. آنها به عنوان شیرهای اصلی در سیستمهای آبرسانی و بهرهبرداری از منابع آب عمل میکنند.
- صنعت برق:
در صنعت برق، شیرهای پروانهای یا باترفلای ولو در سیستمهای خنککننده قوس الکتریکی، توربینهای بخار و سیستمهای تهویه هوا استفاده میشوند. آنها جهت کنترل و تنظیم جریان مواد خنک کننده و هوای مورد نیاز برای عملکرد بهینه تجهیزات برقی بهکار میروند.
مشخصات فنی شیر پروانه ای
ویژگیهای شیرهای پروانهای شامل سبکی وزن، کنترل آسان و افزایش سرعت جریان سیال در زمان کوتاه هنگام باز شدن آن میباشد. این شیرها در دسته شیرهای دو طرفه قرار میگیرند. در مواقعی که نیاز به باز و بسته شدن سریع با ترفلای ولو وجود دارد، از نوع با عملگر پنوماتیک یا برقی استفاده میشود. همچنین، در صورت نیاز به کنترل جریان سیال، از نوع دارای عملگر پنوماتیک با سوئیچ باکس و شیر برقی (۴ تا ۲۰ میلیآمپر) به همراه PLC استفاده میشود که در این حالت، زمان باز و بسته شدن شیر سریعتر از نسخه با عملگر برقی خواهد بود.
با توجه به عملکرد آسان و راحتی شیرهای پروانهای، این شیرها از محبوبترین انواع شیرهای قطع و وصل یا کنترل سیال به شمار میآیند. شیر پروانهای به عنوان یک شیر چهاردهم دور (¼) مصرف میشود. این نوع شیر، مشابه یک شیر توپی عمل کرده و برای بسته شدن و توقف جریان سیال، سریع عمل میکند. با این حال، بهطور تدریجی نیز میتواند باز و بسته شود. این ویژگی به این معناست که دیسک همواره در مسیر جریان قرار دارد و باعث افت فشار جریان سیال میشود.
انواع شیر پروانهای
- شیر پروانه ای پنوماتیک
- شیر پروانه ای فلنج دار
- شیر پروانه ای گیربکسی
شیر پروانهای دستی یا اهرمی
نوع دستی یا اهرمی که به آن شیر کلاجی هم گفته می شود، عملگر سادهترین نوع نصب شده بر روی ولوهای این دسته میباشد. این نوع عملگر دارای یک دسته ساده و یک دسته متحرک است. با فشار دادن اهرم متحرک به سمت پایین، میتوان به راحتی شافت متصل به دیسک را به ۹۰ درجه چرخاند و سیال را عبور داد. برای بسته شدن نیز به همین روش و در جهت عکس عمل میشود. این نوع شیرهای پروانهای دستی یا اهرمی معمولاً تا سایز ۸ اینچ نصب میشوند و در صورت استفاده برای سایزهای بالاتر، چرخاندن دیسک با دست مشکل میشود و توصیه میشود که در این حالت از عملگرهای گیربکسی استفاده شود. اهرمهای شیر پروانهای در جنسهای پلیمری و فلزی تولید میگردند.
شیر پروانهای گیربکسی
شیر پروانهای با اکچویتور گیربکسی یا گیربکس دار، به دلیل کاربری آسان، از مصرف بالاترین عملگر بر روی این نوع از شیرها به حساب میآید. این نوع از شیرها از سایز ۸ اینچ تا ابعاد بزرگتر مانند سایز ۸۸ اینچ استفاده میشوند و با دو نوع گیربکس تجهیز میگردند. در نوع اول، که دارای چرخدنده حلزونی است، نیرو به شافت و دیسک شیر انتقال یافته و با چرخش ۹۰ درجه، سیال به راحتی عبور مییابد. در نوع دوم، عملگر گیربکس پیچی با فلکه کوبل شده و گیربکس با یک پیچ مارپیچ و یک چرخدنده، نیرو را به دیسک منتقل میکند، که چرخش آن به راحتی انجام میشود.
شیر پروانهای پنوماتیک (عملگر بادی)
شیر پروانهای با عملگر پنوماتیک به عنوان سریعترین شیر در باز و بسته کردن مسیر سیال مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین این نوع شیر ها با عملگر پنوماتیک متصل میشود، که همانند عملگرهای برقی به صورت تدریجی و با قابلیت قطع و وصل عمل میکند. با نصب شیر برقی ۵ به ۲ بر روی عملگر، میتوان با سیگنال PLC و اتصال به باد پنوماتیک، به عملگر دستور داد و شیر را به راحتی باز و بسته کرد. نصب یک دستگاه سوئیچ باکس روی عملگر نشانگر وضعیت باز یا بسته بودن شیر نیز میباشد، که نمونههایی از نصب آن در تصاویر زیر قابل مشاهده است. این عملگر به دو مدل تدریجی و قطع و وصلی ارائه شده است. یکی از مزایای این نوع شیر پروانهای پنوماتیک نسبت به شیر برقی، هزینه کمتر آن میباشد. این مزیت به خصوص در صورتی که محدودیتی مربوط به کمپرسور باد وجود نداشته باشد، به صرفه تر میتواند باشد.
مزایای شیر پروانهای
از مزایای این شیر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- باترفلای ولو ها سرعت عملکرد بالایی دارند، به همین دلیل به زمان کمتری برای باز و بسته شدن نیاز دارند.
- سبک هستند و نسبت به شیرهای دیگر فضای کمتری را اشغال می کنند.
- این نوع شیرآلات در برابر خوردگی مقاوم می باشند.
- طول عمر و مقاومت بالایی دارند.
- همچنین به راحتی قابل تعمیر می باشند.
- کوچک و سبک: شیرهای پروانهای به دلیل ساختار ساده و استفاده از صفحه پروانهای، اندازه کوچک و وزن سبکی دارند که امکان نصب و حمل آسان را فراهم میکند.
- عملکرد سریع و دقیق: با توجه به ساختار ساده، شیرهای پروانهای قادر به باز و بسته شدن سریع و دقیق جریان هستند که میتواند به کنترل دقیقتر جریان و افزایش بهره وری کمک کند.
- کنترل جریان متغیر: شیرهای پروانهای قابلیت تنظیم جریان ماده را در محدودههای مختلف فراهم میکنند، که برای تنظیم و کنترل بهره وری سیستمهای مختلف بسیار مفید است.
- قابلیت استفاده در فشارهای بالا: شیرهای پروانهای میتوانند در فشارهای بالا عمل کنند و با استفاده از جنسهای مقاوم مانند فولاد ضد زنگ، قابلیت مقاومت در برابر فشار و شرایط سخت را دارند.
معایب شیر پروانهای
از معایب این شیر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- باترفلای ولو ها باعث تغییر فشار می شوند.
- امکان ایجاد پدیده خفگی یا کاویتاسیون را بالا می برد.
شیر یکطرفه (Check valve)
شیر یک طرفه چک ولو که به آن چک ولو (CHECK VALVE) نیز گفته می شود. این شیر یکی از تجهیزات سیستم اطفاء حریق می باشد. از انواع شیرآلات اتش نشانی میتوان به این نوع شیر اشاره کرد اشاره مود. در شیرهای یک طرفه عمل جریان سیال از یک طرف انجام میگیرد و از سمت مخالف امکان انتقال سیال وجود ندارد.
همچنین شیر یک طرفه چک ولو دارای دو نوع دریچه ای و سوپاپی در می باشد. چک ولو در چند جنس برنج، چدن، فولاد، استیل و برنز تولید می شود. چک ولوها در صنایع مختلفی کاربرد دارند. از این شیرها در سیستم های هیدرولیکی و خطوط جریان هایی استفاده می کنیم که قصد جلوگیری از بازگشت جریان داریم. چک ولوها از جمله قطعاتی هستند که به صورت خودکار عمل می کنند بدین صورت که هیچگونه اهرم یا دسته ای در خارج از شیر جهت باز و بست کردن آن وجود ندارد.
شیر چک ولو را شیر غیر برگشتی ( non-return valve ) یا NRV نیز می توان نامید.
ساختار و نحوه ی عملکرد شیر یک طرفه
ساختار شیر یک طرفه یا چک ولو شامل بدنه ، کاور،دیسک ، لولا و … می باشد.
در تصویر زیر می توانید قسمت های مختلف یک نوع شیر یکطرفه و مکان قرار گیری هریک از قسمت های آن را ببینید.
شیر یک طرفه چک ولو ها معمولا در سایز و اندازه های مختلفی تولید و نصب می شوند. چک ولو در سیستم اتوماتیک آب و فوم مورد استفاده قرار می گیرند.
تمام محصولات شرکت ایمن داتیس آسیا، مورد تایید سازمان آتش نشانی بوده و دارای تاییدیه UL/FM می باشد.
شرکت مهندسی “ایمن داتیس آسیا” دارای نمایندگی انحصاری برند سافکس فایر SAFEX FIRE می باشد.
چک ولوها در جنس های برنج ، چدن ، فولاد ، استیل و برنز تولید می شوند. نحوه ی عمکرد چک ولوها بدین صورت است که پس از نصب چک ولو امکان عبور و برقراری جریان فقط و فقط از یک طرف می باشد لذا هنگام نصب چک ولو باید به مسیر عبور جریان و جهت نصب صحیح چک ولو توجه کرد.
شیر یکطرفه به وسیله ی یک درپوش لولایی یا توپی مسدود شده و هنگام عبور جریان در مسیر درست ، فشار سیال عامل منحرف شدن لولا و یا توپی می شود که در نتیجه جریان برقرار می شود اما در صورت عبور جریان در خلاف جهت چک ولو فشار پشت شیر باعث می شود درپوش یا توپی به جای خود برگردد و جریان سیال قطع شود.
انواع مدل های شیر چک ولو
چک ولوها دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام از آنها دارای طراحی خاص خود می باشند. همچنین در سایزها و اندازه های مختلفی تولید و نصب می شوند.
۱) شیر یک طرفه لولایی (( swing check valve ))
شیر یک طرفه لولایی با نام های دیگری همچون سویینگ چک ولو (swing check valve) و یا شیر یک طرفه نوسانی نامیده می شود دارای یک قطعه ی مسدود کننده صفحه ای هستند که به لولایی خارج از صفحه متصل هستند که با حرکت خود مسیر عبور سیال را باز یا بسته می کنند. لولایی با استفاده از پیچ و مهره به بدنه شیر متصل می شود. این نوع چک ولوها دارای طراحی ساده ای می باشند
۲) شیر یک طرفه فشاری (( lift check valve ))
نوع دیگری از شیر یکطرفه می باشد که آن را لیفت چک ولو (lift check valve) نیز می نامند. این نوع چک ولو برای جریان های با فشار بالا و سرعت جریان بالا مناسب می باشد.
طراحی آن شباهت زیادی به نوع کروی دارد و دارای پیستون یا کره می باشد که به جای دیسک کار می کند.
مکانیزم عملکرد این نوع شیرها بدین صورت می باشد که بالا و پایین رفتن پیستون باعث باز و بست شدن شیر می شود.
۳) شیر یک طرفه دیسکی (( disc check valve ))
چک ولو دیسکی دارای چهار قسمت اصلی بدنه ، دیسک ، فنر و نگهدارنده فنر می باشد.
نحوه ی عملکرد این شیرها به گونه ای است که دیسک در محلی قرار دارد که با زاویه ۹۰ درجه در جهت جریان سیال حررت می کند و میزان حرکت آن توسط فنری که در پشت مجرابند قرار گرفته است کنترل می شود.
از این نوع شیر در مواردی که دارای جریان ضربه ای می باشیم نباید استفاده کرد. زیرا موجب از بین رفتن نگهدارنده فنر و در نتیجه از بین رفتن فنر می شود.
۴) شیر یک طرفه لولایی (( swing check valve ))
این نوع شیر یک طرفه هم مانند سایر انواع شیر های یک طرفه برای جلوگیری از برگشت جریان مورد استفاده قرار می گیرد و بدین صورت عمل می کند که میان دو فلنج قرار می گیرد که به همین دلیل به آن چک ولو بین فلنجی هم گفته می شود.
این شیرها به دلیل نصب و تعمیرات آسان و هم چنین قیمت مناسب از پرکاربرد ترین چک ولوها می باشند.
چک ولوهای ویفری خود نیز دارای انواع مختلفی می باشند از جمله :
الف) شیر یک طرفه ویفری لولایی
ب) شیر یک طرفه ویفری دابل دیسک
پ) شیر یک طرفه ویفری دیسک مایل
ت) شیر یک طرفه ویفری پرهای
ث) شیر یک طرفه ویفری در تاسیسات و پتروشیمی و پالایشگاه و … کاربردهای فراوانی دارند
۵) شیر یک طرفه کره ای (( ball check valve ))
چک ولوهای کره ای در دو نوع عمودی و افقی موجود می باشند. از این چک ولوها در سیالاتی که ویسکوزیته بالایی دارند می توان استفاده کرد.
نحوه ی کار این شیر ها بدین صورت می باشد که در حالتی که جریان سیال در حال عبور از شیر است کره در میان سیال معلق می باشد و سال از اطراف آن عبور می کند ولی هنگام برگشت جریان آب کره به سیت (SEAT) خود بر میگردد و مانع برگشت جریان می شود.
کاربرد شیر های یک طرفه
شیر های یک طرفه کاربرد های بسیار متفاوتی در صنایع مختلف دارند. می توان گفت مهم ترین کاربرد این شیرها در طراحی سیستم های هیدرولیک می باشد. لذا در انواع پمپ های صنعتی ، خط های بخار ، برج خنک کن ، دیگ بخار و… کاربرد دارند.
در صورت عدم استفاده از شیر های یک طرفه امکان آسییب رسیدن به پمپ ها ، فاضلاب ها و پکیج ها و…. وجود دارد که در صورت رخداد هر کدام از این اتفاقات باعث هزینه های بسیار سنگینی می شود.
برای نمونه به چند مورد از کاربردهای شیر یک طرفه اشاره می کنیم.
۱) پمپ های آب
یکی از مهم ترین کاربرد های چک ولو ها در پمپ ها می باشد.
چک ولوها غالبا بعد از پمپ ها قرار می گیرند و برای جلوگیری از برگشت جریان مورد استفاده قرار می گیرند. در صورت نبود چک ولو و برگشت جریان ، پمپ دچار آسیب دیدگی می شود.
۲) مصارف خانگی
چک ولو ها در سیستم های گرمایشی جهت جلوگیری از برگشت جریان کاربرد دارند.
همچنین در جک های هیدرولیکی، برای ایجاد فشار روی بالابرهای خود، از چک ولوها استفاده می شود.
همچنین در تجهیزاتی مانند پکیج ها ، آبگرمکن ها و …. کاربرد فراوانی دارند.
۳) مصارف صنعتی
در سیستم های پایپینگ ، در هواپیماها و فضاپیماها جهت سیستم های کنترل ، در پروژه هایی که ترکیب چند گاز را باهم داریم و بسیاری دیگر از پروژه های صنعتی چک ولوها کاربرد دارند.
همچنین چک ولو در سیستم اتوماتیک آب و فوم مورد استفاده قرار می گیرد.
مزایا و معایب شیر های یک طرفه
مزایای چک ولوها
مزیت اصلی چک ولوها این است که از جریان های برگشتی جلوگیری می کنند و می توانند این کار را به صورت اتوماتیک انجام دهند و نیازی به اهرم دستی وجود ندارد.
چک ولوها راه حلی بسیار سریع و کاربردی برای جلوگیری از برگشت جریان در سیتم های پایپینگ می باشند.
در نتیجه می توان عملکرد خودکار و سرعت مناسب را از مهم ترین مزایای چک ولوها دانست.
نگهداری و جلوگیری از خرابی چک ولوها
به صورت کلی برای نگهداری ولوها دو روش کلی وجود دارد : تعمیر کردن شیرها و یا اقدامات پیشگیرانه جهت جلوگیری از خرابی شیرها
در صورت خرابی ولوها با توجه به نوع ولو و نحوه ی خرابی شیر، بررسی می شود که شیر مورد استفاده قابلیت تعمیر دارد ، که در برخی موارد شیر قابلیت تعمیر ندارد لذا بهترین روش انجام اقدامات پیشگیرانه جهت جلوگیری از خرابی شیر می باشد.
برخی از این اقدامات که می توان به آنها اشاره کرد:
- الزامی است که محل نگهداری ولوها باید تمیز، خشک و دارای تهویه مناسبی باشد.
- شیرآلات باید به طور مداوم بررسی شوند تا دچار آلودگی نشوند. برای این کار می توان از روغن ضد زنگ استفاده کرد.
- برای ولوها باید بعد از نصب و راهاندازی، چک لیست کنترل عملکرد تنظیم کرد.
- در صورت وجود زنگ زدگی بر روی بدنه شیر باید سریعا آن قسمت را تعویض نمایید.
- باید جهت اطمینان از عملکرد صحیح شیر، عمل عایقبندی آن به درستی انجام شود.
- اتصالات شیرها بابد به صورت پیوسته کنترل شود و محکم بودن آنها تایید شود.
- کلاهکهای فشردهسازی اضافی مجاز به انحراف نیستند.
- در صورت استفاده از ولو در محیطهای سخت و حساس به آلودگی باران، برف، گردوغبار، شن و ماسه و سایر آلودگیها باید یک در پوش محافظ برای شیر در نظر بگیرید.
- در هنگام استفاده از وارد نمودن ضربه به ولوها خودداری نمایید و در حین بازرسیها به این نکته توجه کنید.
شیر فشار شکن (Pressure Reducing Valve) PRV
شیر فشار شکن یا شیر کاهنده فشار (pressure reducing valve) prv برای کاهش فشار سیالات در خط ناشی از استفاده پمپ در طبقات ابتدایی و کاهش آسیب به شیرآلات می باشد.
این شیر در شبکه آب نصب شده و باعث می شود تا فشار بالای خط کاهش یابد، بطور اتوماتیک فشار متغیر ورودی و فشار زیاد را به فشار کم و ثابت تبدیل می کند.
همانطور که اشاره نمودیم شیر فشار شکن، یا Pressure Reducing Valve (PRV)، یک وسیله کنترلی است که برای کاهش فشار فشار آب یا سیال در یک سیستم استفاده میشود. این شیرها به طور عمده در سیستمهای تامین آب شهری، صنعتی، نفت و گاز، و سایر برنامههای مشابه استفاده میشوند.
کاربرد شیر فشار شکن یا کاهنده فشار PRV
شیر های فشار شکن یا شیر کاهنده فشار (PRV) در مواقع مختلفی کاربرد دارند که از مهمترین کاربردهای آنها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
تأمین فشار مطلوب در سیستمهای آبرسانی: در شهرها و مناطق مختلف، اغلب فشار آب به میزانی بالا یا پایین تر از مقدار مطلوب است. شیرهای فشار شکن از تنظیم فشار آب و تضمین تأمین فشار به مصارف مختلف مسکن، تجاری و صنعتی استفاده میشوند.
کنترل فشار در سیستمهای صنعتی: در برخی صنایع مانند نفت و گاز، شیمیایی، و فرآوری فلزات، فشار سیالها در سیستمها باید دقیقاً کنترل شود. شیرهای فشار شکن در اینجا برای تنظیم و کنترل فشار به کار میروند همچنین این شیر ها در سیستم های اطفاء حریق و آتش نشانی نیز کاربرد مهمی دارند.
حفاظت از تجهیزات: استفاده از این شیرها میتواند تجهیزات حساس به فشار را از خرابیهای ناشی از افزایش فشار دریافتی محافظت کند.
بنابراین شیرهای فشار شکن به شکلها و اندازه ها و ابعاد مختلفی و با مواد ساخت متنوعی عرضه میشوند تا به نیازهای خاص هر سیستم پاسخ دهند. طراحی و انتخاب صحیح این شیرها بسته به شرایط مختلف بهرهبرداری بسیار حائز اهمیت است.
انواع شیر فشار شکن
- شیر های تقلیل فشار از نوع پایلوت دار (pilot operated)
- شیرهای تقلیل فشار با عملکرد مستقیم (direct acting pressure reducting valve)
مزیت شیر فشار شکن
مهترین مزیت استفاده از شیر ها ، جلوگیری از ایجاد آسیب به خط لوله در اثر تغییر و افزایش فشار می باشد.
عملکرد اصلی یک شیر فشار شکن، کاهش فشار ورودی به سیستم به یک مقدار مشخص است. این شیرها به صورت خودکار عمل میکنند و تغییرات فشار ورودی را تشخیص میدهند و سپس فشار خروجی را به مقدار تعیین شده توسط کاربر تنظیم میکنند. این ویژگی به تنظیم فشار در سیستمهای مختلف بسیار مفید است.
شیر دروازه ای آتش نشانی UL/FM Os&y Gate Valve
شیر دروازه ای آتش نشانی (Gate Valve) یکی از تجهیزات سیستم اطفاء حریق می باشد. از انواع شیرآلات اتش نشانی میتوان به این نوع شیر اشاره کرد اشاره نمود.
شیر دروازه ای آتش نشانی یا گیت ولو، برای قطع و وصل کردن جریان آب استفاده می شوند. گیت ولو ها دارای دریچه های دو طرفه ای هستند که با برداشتن یک دروازه از مسیر، جریان آب باز می شود.
بنابراین شیر دروازهای آتشنشانی یک تجهیز مهم در سیستمهای آتشنشانی است که برای کنترل و قطع جریان آب در خطوط آتشنشانی استفاده میشود. این شیرها در محلهای استراتژیک سیستم آتشنشانی نصب میشوند و در صورت بروز حریق، میتوانند به سرعت جریان آب را قطع کنند و جلوی گسترش حریق را بگیرند.
شیرهای دروازهای آتشنشانی به عنوان جزئی اساسی از سیستم آتشنشانی، در محلهایی نظیر اتاق اتصال، هیدرانتها، خطوط اصلی و نقاط دسترسی استراتژیک نصب میشوند. این شیرها توسط فرد مسئول آتشنشانی قابل کنترل و عملکرد هستند و در صورت بروز حریق، میتوانند به طور سریع جریان آب را قطع کنند و تا زمان دستیابی به نقطه حریق، انتشار حریق را محدود کنند.
طراحی این شیر یا همان گیت ولو ها (Gate Valve) به گونه ای می باشد که باعث کاهش میزان فشار در شیر فلکه می شود.
انواع شیر دروازه ای بر اساس طراحی عامل بستن جریان
در ترتیب به عنوان دروازه نیز شناخته شده، عامل بستن جریان در گیت ولو در تنوع طرحها و تکنولوژیها حاضر است. به طور معمول، از دو نوع اصلی عامل بستن در شیر دروازه استفاده میشود، که عبارتند از:
۱. گیت ولو پارالل یا شیر دروازه موازی (Parallel Gate Valve): در این نوع، از یک دروازه صاف بین دو سیت موازی استفاده میشود.
الف) دروازه موازی معمولی (Conventional Parallel Gate)
ب) دروازه کانالی (Through-Conduit Gate)
ج) دروازه چاقو شکل (Knife Gate)
۲. گیت ولو وج یا شیر دروازه گوه ای (Wedge Gate Valve): از دروازه شیبدار نامتقارن بین سیتهای شیبدار استفاده میشود.
الف) گوه مخروطی ساده (Solid Taper Wedge)
ب) گوه تقسیم شده (Split Wedge)
ج) گوه انعطاف پذیر (Flexible Wedge)
شیر دروازهای موازی
شیر دروازه ای موازی، با حاوی یک دروازه موازی برای مهار و قطع جریان، از یک دیسک منفرد یا دیسکهای دوقلو با مکانیزم انتشار بین آنها تشکیل یافته است. نیرویی که بر روی دیسک اثر میگذارد، توسط فشار سیال بر سطح یک دیسک شناور یا یک سیت شناور کنترل میشود. به دلیل حرکت لغزان دیسک روی سطح سیت، شیر دروازه موازی توانایی دارد مایعات حاوی مواد جامد معلق را منتقل کند.
شیر دروازهای موازی معمولی
در شیر دروازه ای موازی معمولی، عامل بستن جریان از دو دیسک با فنرهای درونی میان آنها تشکیل شده است. این فنرها با حفظ اتصالات بالادست و پایین دست در حالت لغزشی، فشارهای کم سیال را تنظیم میکنند. حرکت دیسکها به گونهای است که جلوگیری از طغیان جریان در هنگام حرکت ولو به حالت کاملاً باز امکانپذیر است.
مزایای استفاده از این نوع ولو شامل تولید آسان، هزینه اقتصادی و هزینه نگهداری اندک میشود. تنها نقطه ضعف آن ممکن است افت فشار جزئی در سراسر ولو باشد.
شیر دروازهای کانالی
شیر دروازه ای کانالی، یک ولو تک واحد با یک سوراخ منحصر به فرد میباشد. در حالت باز، اندازه سوراخ با دو حلقه سیت هماهنگ میشود تا جریانی بدون تلاطم با حداقل افت فشار ایجاد گردد. این طراحی منحصر به فرد، حداقل افت فشار را در سیستم بهکاررفته به حداقل میرساند. این ویژگی بهویژه برای انتقال نفت خام و مشتقات گاز طبیعی (NGL) بسیار مناسب است. سیتهای این ولو، به نظافت حافظه کرده و حفره دیسک، مواد خارجی را جذب مینماید. به همین دلیل، حفره دارای یک پلاگین داخلی برای تعمیر و نگهداری و خارج کردن مواد خارجی تجمع یافته میباشد.
این شیرها در خطوط لولههایی بهکار میروند که از پیگها برای پاکسازی رسوبات یا زبالهها درون لوله استفاده میشود. کاربردهای معمول این شیرهای دروازهای کانالی در سیستمهای حاوی آب آلوده، فاضلاب و سیالات دارای مواد جامد معلق، لجن یا زباله میباشد.
مزایای استفاده از این نوع ولو شامل تولید آسان، هزینه اقتصادی و هزینه نگهداری اندک میشود. تنها نقطه ضعف آن ممکن است افت فشار جزئی در سراسر ولو باشد.
شیر دروازهای چاقو شکل
شیر دروازه ای چاقوشکل یک نوع ویژه از شیر دروازهای موازی است که برای کنترل سیستمهای حاوی درصد بالای جامدات معلق طراحی شده است. این نوع شیر دروازهای به منظور جابجایی دوغاب، سیالات چسبناک، خورنده و مواد ساینده مورد استفاده قرار میگیرد. وجود دیسک با لبه چاقویی که قابلیت برش مواد فیبری را دارد و عدم وجود حفره در بدنه دریچه، این شیر را قادر به انتقال بهتر این سیالات میسازد. این دیسک دارای حرکت جانبی است و با گیرههایی در پایین به سیت فشار میآورد. در صورتی که سیال چگالی بالایی داشته باشد، سیتهای O-ring حفره بندی کاملی به این شیر ارائه میدهند.
این شیرها در صنایع مختلف از جمله کاغذسازی، مواد معدنی و فلزات، کارخانههای فولاد، نیروگاههای حرارتی و صنایع شیمیایی و پتروشیمی استفاده میشوند. یکی از ویژگیهای ممتاز این شیر، طول کوتاهتر آن نسبت به سایر شیرهای دروازهای است که باعث میشود وزن آن کمتر باشد.
شیر دروازه ای گوه ای
شیر دروازه ای چاقوشکل یک نوع ویژه از شیر دروازهای موازی است که برای کنترل سیستمهای حاوی درصد بالای جامدات معلق طراحی شده است. این نوع شیر دروازهای به منظور جابجایی دوغاب، سیالات چسبناک، خورنده و مواد ساینده مورد استفاده قرار میگیرد. وجود دیسک با لبه چاقویی که قابلیت برش مواد فیبری را دارد و عدم وجود حفره در بدنه دریچه، این شیر را قادر به انتقال بهتر این سیالات میسازد. این دیسک دارای حرکت جانبی است و با گیرههایی در پایین به سیت فشار میآورد. در صورتی که سیال چگالی بالایی داشته باشد، سیتهای O-ring حفره بندی کاملی به این شیر ارائه میدهند.
این شیرها در صنایع مختلف از جمله کاغذسازی، مواد معدنی و فلزات، کارخانههای فولاد، نیروگاههای حرارتی و صنایع شیمیایی و پتروشیمی استفاده میشوند. یکی از ویژگیهای ممتاز این شیر، طول کوتاهتر آن نسبت به سایر شیرهای دروازهای است که باعث میشود وزن آن کمتر باشد.
شیر دروازه گوهای از شیر دروازهای موازی با تفاوت کلیدی در عامل بستن جریان بهره میبرد؛ اینجا، دیسک به شکل گوه است. طراحی گوه این شیر، قابلیت مهار همچنین در مقابل فشارهای پایینتر سیال را نیز فراهم میآورد. نتیجتاً، سیتی که با شیر دروازه گوهای به دست میآید، به طور قابل توجهی قویتر از شیرهای دروازهای موازی معمولی است.
شیر دروازه ای گوهای ساده:
گوه ساده به علت ساختار ساده و استحکام بیشترین تعداد کاربردها و مورد استفاده قرار گرفته است. این نوع دیسک میتواند شکل توپر یا توخالی داشته باشد. طراحی ساده و مستحکم این دیسک، با وجود مزایای اساسی، ممکن است در مواجه با تنشهای حرارتی، گوه فلزی را از بین ببرد یا گیر کند و احتمال نشتی را افزایش دهد. شیر با گوه جامد، به طور تقریبی برای تمام سیالات و در هر موقعیتی قابل نصب است. این شیر قابل استفاده در شرایط جریان آشفته و حتی با دمای بالا نیز میباشد. ممکن است گوه جامد در شرایط خطرناک حرارتی به قفل حرارتی دچار شود.
برای غلبه بر مشکل همترازی گوههای ساده، گوههای خودتراز یا تقسیمشده ایجاد شدهاند. این گونه گوهها با کمترین اعوجاج به علت کشیدگی خط لوله یا سایش سیت، تطبیق پیدا میکنند.
شیر دروازه ای گوه ای انعطاف پذیر
گوه انعطافپذیر به عنوان یک دیسک جامد یکپارچه با برش اطراف آن شناخته میشود. این گوه به اندازه کافی انعطافپذیر است تا به طور خودکار جهتگیری مناسبی داشته باشد. به دلیل سادگی و عدم وجود اجزاء جداگانه، این ساختار به یک طراحی مورد توجه تبدیل شده است. این طراحی به بهبود تراز سیت کمک میکند و عملکرد آببندی بهتری را ارائه میدهد.
عملکرد شیر دروازهای آتش نشانی
شیر دروازه ای آتشنشانی یک قطعه تجهیزات است که در سیستمهای آتشنشانی استفاده میشود و بهعنوان یک نقطه کنترلی برای جریان آب یا مایع آتشنشانی عمل میکند. این شیرها در نقاط ورودی و خروجی آب یا مایعهای آتشنشانی نصب میشوند و به صورت دستی یا اتوماتیک قابل کنترل هستند.
زمانی که حادثهای اتفاق میافتد و نیاز به آبپاشی یا جلوگیری از جریان مایع آتشنشانی به وجود میآید، شیر دروازهای آتشنشانی به عنوان یک محافظ مهم و ضروری عمل میکند تا جریان مایع را به سمت موردنظر هدایت یا قطع کند.
نحوه عملکرد شیر دروازه ای آتش نشانی یا گیت ولو، اینگونه است که دیسکی که بر روی آن تعبیه شده به صورت عمودی حرکت می کند و باعث باز و بسته شدن شیر می شود.
گیت ولو ها یا شیر دروازه ای دارای رزوه بلند می باشند که این مورد از ویژگی های مهم در آن هاست. این ویژگی باعث می شود تا بتوانند موقعیت باز و بسته شدن خود را نشان دهند، این قابلیت در سیستم اطفای حریق بسیار حائز اهمیت است.
کاربرد شیر دروازه ای آتش نشانی
شیر دروازهای یکی از پرکاربردترین انواع شیرها در صنایع پالایشگاهی، پتروشیمی، و کارخانههای فرآوری نفت و گاز میباشد. این شیرها برای تأمین نیازهای ولو در فرآیند پایپینگ مورد استفاده قرار میگیرند. در اکثر این صنایع، فشار نسبتاً پایین و دما بسیار بالا به چشم میخورد. شیرهای دروازهای مناسب برای انواع سیالات از جمله بخار، آب، روغن، هوا و گاز هستند.
این شیرها برای خطوط لوله به عنوان شیرهای جداکننده نصب میشوند و باید به عنوان شیرهای کنترل جریان یا تنظیم کننده استفاده نشوند. در حین کارکرد، ساقه ولو دروازه به سمت بالا یا پایین حرکت کرده و شیر را به کار میاندازد، در حالی که ساقه خود از محفظه خارج نمیشود.
استفاده از شیر دروازهای معمولاً در شرایطی توصیه میشود که افت فشار حداقل مورد نیاز باشد. با کامل باز شدن شیر دروازه، هیچ انسدادی در مسیر جریان وجود ندارد و این باعث ایجاد افت فشار بسیار کم میشود. این طراحی این امکان را فراهم میکند که از پیگ تمیزکننده لوله استفاده شود.
شیر دروازهای دارای چرخش چندگانه است که توسط یک ساقه رزوهای کنترل میشود. با توجه به نیاز به چرخش چندین باره تا شیر از حالت باز به حالت بسته تغییر کند، این نوع عملکرد از وقوع چکش آبی جلوگیری میکند.
شیر دروازهای باید برای تنظیم یا کاهش جریان سیال مورد استفاده قرار نگیرد؛ زیرا:
- سرعت جریان سیال با درصد باز بودن شیر متناسب نیست و به همین دلیل کنترل دقیق جریان ممکن نیست.
- تنش برشی ناشی از جریان با سرعت بالا، لرزش را ایجاد کرده و به سطوح سیت آسیب میزند، از جلوگیری از آب بندی محکم جلوگیری میکند.
- در صورتی که شیر نیمه باز باشد، درب و سیت با سایش بیش از حد مواجه میشوند.
برای مشاهده انواع شیرالات آتش نشانی و محصولات ایمن داتیس آسیا و برای کسب مشاوره رایگان و استعلام قیمت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
مطلب واقعا جالبی بود و عملکرد شیر آتش نشانی هم عالی توضیح دادید، مفید و کامل