یکی از پروژه‌هایی که در روزهای اخیر توجه بسیاری از تحلیلگران، برنامه‌نویسان و علاقه‌مندان حوزه بلاک‌چین را به خود جلب کرده، پروژه رمزارز سلستیا (Celestia) با نماد تیا (Tia) است. این پروژه در نیمهٔ اول سال ۲۰۲۱ شروع به کار کرد و شبکهٔ اصلی آن چند روز پیش با شعار بلاک‌چین شخصی خود را در چند دقیقه بساز برای استفادهٔ عموم عرضه شد.
به گزارش اکو ایران، سلستیا در گام اولیه جذب سرمایه در مارس ۲۰۲۱ (مصادف با اسفند ۱۳۹۹) موفق به جذب ۱.۵ میلیون دلار سرمایه شد. رقمی که توانست به عملی‌شدن ایده‌های جالب‌توجه این پروژه کمک شایانی کند. این پروژه راهکارهایی برای ماژولار (تکه‌تکه) شدن بخش‌های اصلی یک بلاک‌چین به‌منظور توسعه سریع برنامه‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهد. هر سه بنیان‌گذار سلستیا لبز (Celestia Labs) سابقهٔ علمی درخشانی در شاخهٔ رایانه و تجربیات ارزشمندی در توسعه شبکه‌های بلاک‌چینی دارند.
ارزش‌های بنیادی
بهتر است پیش از بررسی ساختار بلاک‌چین سلستیا به ارزش‌هایی که این شبکه بر پایهٔ آن بنا نهاده شده است اشاره کنیم. درست به جایی که تفکر کثرت‌گرای این بنیاد توانسته با وفاداری به اصولی همچون متن‌باز بودن کدها، اعطای حق رأی و تمرکززدایی، اعتماد جامعهٔ هدف خود را جلب کند. Celestia معتقد است که کاربران باید «شهروندان درجه» یک شبکه باشند و زمانی به شهروندان درجه یک تبدیل می‌شوند که بتوانند به‌جای اتکا به گروهی از نودهای منتخب، مستقیماً در یکپارچگی شبکه و حفظ امنیت آن نقش داشته باشند.
بنیاد غیرانتفاعی Celestia در لیختن‌اشتاین مستقر است. لیختن‌اشتاین یکی از اولین کشورهایی است که چارچوب‌های نظارتی جامعی را برای استفاده از دارایی‌های دیجیتال مشخص کرد. به گفتهٔ این بنیاد، قانون لیختن‌اشتاین ایجاب می‌کند که بنیاد به طور مداوم به اهداف وایت پیپر خود پایبند بماند.
بررسی ایده پروژه و معرفی اجمالی شبکه
طی فرایند بررسی و تحلیل بنیادی این شبکه سری به وب‌سایت رسمی آن زدیم و با شعار اولین شبکه بلاک‌چین ماژولار روبرو شدیم. سلستیا خود را یک شبکه بخش – بخش شده برای دردسترس‌بودن هرچه بهتر داده‌ها و تضمین پردازش سریع اطلاعات معرفی می‌کند. این پروژه مدعی است که می‌تواند ضمن تضمین امنیت و تمرکززدایی، هم‌زمان با افزایش تعداد کاربران، به طور ایمن مقیاس‌پذیرتر شود. نکتهٔ جالب‌توجه دیگر ادعای این شبکه مبنی بر تسهیل راه‌اندازی بلاک‌چین برای همه افراد است.
بلاک‌چین‌های سنتی به توسعه‌دهندگان اجازه ساخت بلاک‌چین دیگری در شبکه خود را نمی‌دهند. البته باید اشاره کنیم تا به امروز اساساً چنین زیرساختی برای این کار فراهم نبوده و این بدان معناست که اگر کسی بخواهد بلاک‌چین اختصاصی خود را داشته باشد، مجبور به توسعهٔ آن از ابتدا خواهد بود. فناوری دفترکل توزیع شده روزبه‌روز در حال پیشروی و محبوبیت بیشتر در بین سازمان‌ها و کسب‌وکارهاست و ایده ساخت بلاک‌چین‌های سفارشی‌سازی شده می‌تواند برای پاسخگویی به بخشی از نیاز بازار ضروری و جذاب باشد.
Celestia network یک شبکه با حداقل وظایف یک بلاک‌چین سنتی است. این شبکه صرفاً وظیفهٔ ثبت و انتشار تراکنش‌ها را برعهده گرفته؛ اما آنها را اجرا نمی‌کند. سلستیا با جداکردن لایه‌های اجماع و اجرا، زیرساخت خود را به بخش‌های مختلف تقسیم کرده و امکانات جدیدی را برای سازندگان برنامه غیرمتمرکز فراهم می‌کند.
معرفی ۴ ویژگی شاخص؛
ایجاد بلاک‌چین اختصاصی
همان قدر که ایجاد یک قرارداد هوشمند در شبکهٔ اتریوم به‌سادگی از سوی توسعه‌دهندگان امکان‌پذیر است؛ ایجاد یک بلاک‌چین اختصاصی در سلستیا ساده است. این شبکه زیرساخت توسعه زنجیره‌های بلوکی منحصربه‌فرد را با استفاده از زبان‌های برنامه‌نویسی از پیش تعیین شده در اختیار کاربران خواهد گذاشت.
شیوه اجماع سریع
سلستیا از یک روش خلاقانه برای تأیید داده‌های هر بلاک استفاده می‌کند. در این روش فقط نمونه کوچکی از داده‌ها، برای سنجش صحت تراکنش‌های کل بلاک و در نهایت تأیید نهایی، کافی است. شبکه از طریق سازوکار اثبات تقلب می‌تواند داده‌های معتبر را از نامعتبر تشخیص دهد و بلاک جدید را به زنجیره اضافه کند. این روش تحت عنوان پروتکل اجماع دردسترس‌بودن داده معرفی شده است.
تفکیک لایهٔ اجماع از اجرا
سلستیا توانسته با تفکیک دو لایهٔ اجماع و اجرا، تمرکز خود را به‌جای درگیرشدن بر پردازش داده‌ها، روی وظیفهٔ اصلی هر بلاک‌چین؛ یعنی اجماع قرار دهد. توسعه‌دهندگان می‌توانند از لایهٔ اجماع قابل اتصال به لایه‌های اجرایی در راه‌اندازی شبکه خود استفاده کنند.
مقیاس‌پذیری
مقیاس‌پذیر بودن اساس فعالیت این شبکه است. همان‌طور که در دو مورد قبل اشاره کردیم این شبکه از طریق اجماع دردسترس‌بودن داده و تفکیک لایه‌های اجماع و اجرا از یکدیگر، سعی بر انجام این کار دارد. البته سلستیا در خود لایهٔ اجرایی هم به دنبال سریع‌ترین راهکارهای موجود رفته است.
پروژه celestia network از همه انواع rollupها به‌عنوان ابزارهای مقیاس‌پذیری بهتر پشتیبانی می‌کند. رسیدن به حد بالایی از مقیاس‌پذیری از طریق استفاده از تجمیع‌کننده‌های تراکنش (Rollup) به دست می‌آید. این روش اجازه می‌دهد تراکنش‌ها خارج از زنجیره اجرا شوند. تراکنش‌ها بیرون از بلاک‌چین انجام می‌شوند و داده‌های مرتبط با آنها به لایه اصلی ارسال می‌شود. بنیان‌گذاران این شبکه رمزارزی هیچ اصرار و تعصبی بر راه‌حل‌های لایه ۲ موجود ندارند و از هر دو نوع جمع‌آوری با دانش صفر (zk Rollup) و جمع‌آوری خوش‌بینانه (Optimistic Rollup) پشتیبانی می‌کنند.
شهروندان درجه یک، نودهای سبک
ارزش بنیادی ایدهٔ «همه شهروند درجه یک هستند.» منجر به خلق یک نوآوری در ذیل موضوع تمرکززدایی در شبکه‌های بلاک‌چینی شد. شبکه سلستیا با افزایش تعداد نودهای سبک (کاربران) مقیاس‌پذیری شبکه را افزایش داد. این یعنی تا زمانی که سلستیا نودهای کافی در شبکه برای نمونه‌برداری از داده‌های کل بلاک داشته باشد، امن باقی می‌ماند و هرچقدر نودهای بیشتری (کاربران بیشتری) به شبکه بپیوندند و در پروسه اجماع همکاری داشته باشند، افزایش اندازه بلاک بدون به‌خطرافتادن تمرکززدایی بیشتر می‌شود. این افزایش سایز در بلاک‌چین‌های قدیمی مانند بیت‌کوین اصل عدم تمرکز را قربانی می‌کند. چرا که هر چه سایز بلاک بزرگ‌تر باشد، به سخت‌افزار قدرتمندتری برای دانلود و تأیید داده‌های آن نیاز است و با پیچیده‌تر شدن و گران‌تر شدن سخت‌افزارها، ماینرهای کمتری می‌توانند در شبکه دوام بیاورند.
تیم توسعه
مصطفی البسام (Mustafa Al-Bassam) هم‌بنیان‌گذار اصلی، نفر اول و مدیر اجرایی سلستیا لبز (Celestia Labs) است. او دکترای خود را در گرایش مقیاس‌پذیری بلاک‌چین را از دانشگاه UCL گرفته است و هم‌بنیان‌گذار چین‌اسپیس (Chainspace) است.
اسماعیل خوفی (Ismail Khoffi) هم‌بنیان‌گذار و مدیر ارشد فناوری سلستیا لبز است. او فارغ‌التحصیل دانشگاه Bonn بوده و کارشناسی ارشد ریاضیات و علوم کامپیوتر خود را از این دانشگاه دریافت کرده است.
جان آدلر (John Adler) هم‌بنیان‌گذار، رئیس امور مالی سلستیا لبز و پژوهشگر رولاپ‌های آپتیمیستیک است. او که درگذشته محقق مقیاس‌پذیری در ConsenSys بوده، دکترای خود را در رشته برق و مهندسی کامپیوتر از دانشگاه تورنتو دریافت کرده است.
نقشه راه و سرمایه‌گذاران
ابتدا نگاهی به مسیر این پروژه از سال ۲۰۲۱ داشته باشیم. این شرکت در شش‌ماهه اول سال ۲۰۲۱ به «جذب سرمایه اولیه» و «عرضه MVP» پرداخت. سپس در شش‌ماهه دوم سال ۲۰۲۱ زیرساخت فنی پروژه یعنی Devnet را توسعه داد. در سال ۲۰۲۲ شبکه آزمایشی خود را راه‌اندازی کرد و طرح سیستم انگیزه‌بخشی در شبکه آزمایشی را اجرایی کرد. در نهایت در سال ۲۰۲۲ شبکه اصلی خود را راه‌اندازی کرد.
همان‌طور که اشاره کردیم سلستیا در شش ماه اول سال ۲۰۲۱ به جذب سرمایه عمومی پرداخت. این بنیاد غیرانتفاعی در فاز اولیه جذب سرمایه در ۳ مارس ۲۰۲۱، مجموعاً ۱.۵ میلیون دلار جمع‌آوری کرد. طبق اطلاعات به‌دست‌آمده از وب‌سایت کرانچ‌بیس شرکت‌های زیر، از سرمایه‌گذاران سلستیا هستند.
Maven 11 Capital
Cryptium Labs
Divergence Ventures
Dokia Capital
Simon Johnson
yield ventures
Binance Labs
KR1
جمع‌بندی
با بررسی بنیادی این شبکه متوجه می‌شویم این نهاد غیرانتفاعی، به رهبری هستهٔ اولیه قدرتمند خود، برای حل مسائلی پا به میان گذاشته که اساساً تا به امروز در مورد آنها قدم جدی و کارآمدی برداشته نشده بود. این تیم با رویکردی شفاف و غیرمتمرکز از ارزش‌های بنیادی جامعه رمزارزها دفاع می‌کند و به نظر می‌رسد توانسته اعتمادبخشی از جامعه کریپتو را به‌دست آورد.
چرا که ظرف کمتر از یک‌ماه جایگاه خود را ۵۰ رتبه بهبود داده و خود را تا ردهٔ شصتم در میان همهٔ رمزارزها بالا کشیده است. البته ایرادی مهم به این پروژه وارد است که به‌عنوان یک ضعف اصلی در مورد این شبکه باید به آن اشاره کرد. اساس این شبکه بر ارائهٔ محصولاتی است که ممکن است آن‌چنان در سطح بازار موفق نباشد. باید دید زیرساخت قدرتمند این شبکه در ارائه راه‌حل‌هایی برای داشتن بلاک‌چین‌های اختصاصی شده، تا چه حد متناسب با نیاز توسعه‌دهندگان و بازار طراحی شده است.
