شیرین‌کننده‌ای که کام انسان را تلخ می‌کند - افق اقتصادی

به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، ۱۰ها مطالعه شیرین کننده مصنوعی محبوب آسپارتام را با مشکلات جدی سلامتی از جمله سرطان، بیماری های قلبی عروقی، بیماری آلزایمر، تشنج، سکته مغزی و زوال عقل و همچنین اثرات منفی مانند دیس‌باکتریوز، اختلالات خلقی، سردرد و میگرن مرتبط دانسته اند.

شواهد همچنین آسپارتام را با افزایش وزن، افزایش اشتها و بیماری های مرتبط با چاقی مرتبط می دانند. این شواهد سوالاتی را در مورد قانونی بودن بازاریابی محصولات حاوی آسپارتام، مانند کوکای رژیمی، به عنوان نوشیدنی های رژیمی یا محصولات کاهش وزن ایجاد می کند.

در آوریل ۲۰۱۵ از کمیسیون تجارت فدرال و سازمان غذا و دارو درخواست شد تا در مورد بازاریابی و تبلیغات محصولات رژیمی حاوی آسپارتام تحقیق کنند؛ اما این آژانس ها از انجام اقدام خودداری کردند.

در ماه می ۲۰۲۳،(اردیبهشت-خرداد) سازمان بهداشت جهانی به مردم توصیه کرد که برای کاهش وزن از شیرین کننده های غیر قندی از جمله آسپارتام استفاده نکنند. این توصیه بر اساس یک بررسی سیستماتیک از جدیدترین شواهد علمی است که نشان می دهد مصرف شیرین کننده های غیر قندی با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی عروقی، مرگ و میر و همچنین افزایش وزن بدن مرتبط است.

آژانس بین المللی تحقیقات سرطان به عنوان بازوی تحقیقات سرطان سازمان جهانی بهداشت، آسپارتام را در ژوئیه ۲۰۲۳ (تیر-مرداد) به عنوان «احتمالاً سرطان زا برای انسان» فهرست خواهد کرد.

سازمان غذا و داروی آمریکا گفته است که آسپارتام تحت شرایط خاص برای جمعیت عمومی بی خطر است. این آژانس برای اولین بار در سال ۱۹۸۱ آسپارتام را برای برخی مصارف تایید کرد. بسیاری از دانشمندان، در آن زمان و اکنون گفته اند که این تایید بر اساس داده های مشکوک بوده و باید تجدید نظر شود.

سال‌ها مطالعه علمی در مورد آسپارتام 

در حالی که بسیاری از مطالعات، که برخی از آنها توسط صنعت حمایت می شود، هیچ مشکلی را در مورد آسپارتام گزارش نکرده اند! ۱۰ها مطالعه مستقل انجام شده در طول دهه‌ها آسپارتام را با لیست طولانی از مشکلات سلامت مرتبط دانسته اند. در ادامه این موارد را بررسی خواهیم کرد.

سرطان

یک مطالعه بزرگ در سال ۲۰۲۲ در مجله پزشکی « PLOS Medicine» روی ۱۰۲هزار ۸۶۵ بزرگسال فرانسوی نشان داد که شیرین کننده های مصنوعی به ویژه آسپارتام با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط هستند. خطرات بالاتری برای سرطان سینه و سرطان های مرتبط با چاقی مشاهده شد.

سه مطالعه انجام شده توسط مرکز تحقیقات سرطان مالتونی، شواهد ثابتی از سرطان زایی در جوندگان در معرض این ماده ارائه می دهد:

• طبق مطالعه سال ۲۰۰۶ در موش صحرایی، آسپارتام عاملی سرطان‌زا است(حتی با دوز روزانه بسیار کمتر از میزان مصرف روزانه قابل قبول فعلی)
• مطالعه بعدی در سال ۲۰۰۷ افزایش قابل توجهی مرتبط با دوز را در تومورهای بدخیم در برخی از موش‌ها نشان داد.
• نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۱۰ تایید می کند که آسپارتام عامل سرطان زا در چندین جای بدن جوندگان است.

محققان کالج بوستون نیز تأیید کردند که آسپارتام یک سرطان‌زای شیمیایی در جوندگان است. آنها این یافته بسیار نگران کننده را تأیید کردند که قرار گرفتن در معرض آسپارتام قبل از تولد خطر ابتلا به سرطان را در فرزندان جوندگان افزایش می دهد.

یک مطالعه در سال ۲۰۲۳ در مجله « Annals of Global Health»، منتشر شد در مورد تاثیر این ماده روی رشد غیرطبیعی بافت جوندگان تاکید کرد.

محققان هاروارد در سال ۲۰۱۲ در مجله آمریکایی تغذیه بالینی ارتباط مثبتی بین مصرف آسپارتام و افزایش خطر ابتلا به سرطان خون در مردان و زنان گزارش کردند.

تومورهای مغزی

محققان در مجله « Neuropathology & Experimental Neurology» در سال ۱۹۹۶، شواهد اپیدمیولوژیکی را گزارش کردند که آسپارتام را با افزایش نوع تهاجمی تومورهای بدخیم مغز مرتبط می‌کند. شیرین کننده مصنوعی آسپارتام در مقایسه با سایر عوامل محیطی که ظاهراً با تومورهای مغزی مرتبط هستند، یک کاندید مهم برای توضیح افزایش در بروز و درجه بدخیمی تومورهای مغزی اخیرا است.

مطالعات اولیه روی آسپارتام در دهه ۱۹۷۰ شواهدی از تومورهای مغزی در حیوانات آزمایشگاهی یافت، اما این مطالعات مورد پیگیری قرار نگرفتند.

بیماری قلب و عروقی

یک متاآنالیز در سال ۲۰۱۷ از تحقیقات بر روی شیرین کننده های مصنوعی، که در مجله انجمن پزشکی کانادا منتشر شد، هیچ شواهد روشنی از مزایای کاهش وزن برای شیرین کننده های مصنوعی در کارآزمایی های بالینی تصادفی پیدا نکرد و گزارش داد که مطالعات شیرین کننده های مصنوعی را با افزایش وزن و دور کمر مرتبط می کند و باعث بروز بیشتر چاقی، فشار خون بالا، سندرم متابولیک، دیابت نوع ۲ و حوادث قلبی عروقی می شود.

مقاله سال ۲۰۱۶ در « Physiology & Behavior» گزارش داد، که افرادی که روزانه در معرض شیرین کننده های کم کالری قرار دارند افزایش قابل توجه وزن، چاقی، خطر مشکلات قلبی و حتی مرگ و میر قرار دارند.

طبق مطالعه سال ۲۰۱۴ که در « General Internal Medicine» منتشر شد، زنانی که بیش از دو نوشیدنی رژیمی در روز مصرف می‌کردند، در معرض خطر بیشتر بیماری‌های قلبی عروقی و مرگ‌ومیر بودند.

سکته مغزی، زوال عقل و بیماری آلزایمر

احتمال ابتلا به سکته مغزی و زوال عقل در افرادی که روزانه نوشابه رژیمی می‌نوشیدند، نسبت به افرادی که آن را به صورت هفتگی یا کمتر مصرف می‌کردند، ۳ برابر بیشتر بود. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۷ در مجله« Stroke» گزارش داد این شامل خطر بالاتر سکته مغزی که در آن عروق خونی در مغز مسدود می‌شود و شایع‌ترین شکل زوال عقل است.

متیل استر موجود در آسپارتام در بدن، به متانول متابولیزه می شود و سپس ممکن است به فرمالدئید تبدیل شود که با بیماری آلزایمر مرتبط است. مطالعه ای در سال ۲۰۱۴ در مجله بیماری آلزایمر منتشر شد که قرار گرفتن در معرض متانول مزمن را با کاهش حافظه و علائم بیماری آلزایمر در موش‌ها و میمون‌ها مرتبط کرد.

سمیت عصبی، آسیب مغزی و اختلالات خلقی

محققان مطالعه ای را در سال ۲۰۱۷ در علوم اعصاب تغذیه نوشتند که آسپارتام با مشکلات رفتاری و شناختی از جمله مشکلات یادگیری، سردرد، تشنج، میگرن، خلق و خوی تحریک‌پذیر، اضطراب، افسردگی و بی‌خوابی مرتبط است. مصرف آسپارتام به دلیل اثرات احتمالی بر سلامت عصبی رفتاری باید با احتیاط انجام شود.

قبلاً گزارش شده بود که مصرف آسپارتام می تواند باعث اختلالات عصبی و رفتاری در افراد حساس شود. بر اساس مطالعه ای در سال ۲۰۰۸ در مجله اروپایی«Clinical Nutrition» سردرد، بی خوابی و تشنج نیز برخی از اثرات عصبی هستند که با آن مواجه شده اند. مصرف بیش از حد آسپارتام ممکن است در برخی اختلالات روانی دخیل باشد و همچنین یادگیری و عملکرد عاطفی را به خطر بیاندازد.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۶ در مجله«Pharmacological Research» بیان می‌کند: «علائمی از جمله فرآیندهای یادگیری و حافظه، ممکن است به غلظت‌های زیاد یا سمی متابولیت‌های شیرین کننده آسپارتام مرتبط باشد».

طبق مطالعه روی ۲هزار موش که در مجله «Toxicology Letters» منتشر شد، آسپارتام می تواند حفظ حافظه را مختل کند و به نورون های هیپوتالاموس در موش های بالغ آسیب برساند.

با استناد به مطالعه ای در سال ۱۹۹۳ در مجله روانپزشکی بیولوژیکی، افراد مبتلا به اختلالات خلقی به ویژه به این شیرین کننده مصنوعی حساس هستند و استفاده از آن در این جمعیت باید منع شود.

مطالعه‌ای در سال ۱۹۸۴ در مجله آمریکایی تغذیه بالینی گزارش شد که دوزهای بالای آسپارتام می‌تواند تغییرات عصبی شیمیایی عمده‌ای را در موش‌ها ایجاد کند.

سردرد و میگرن

این شیرین کننده رژیمی محبوب، ممکن است باعث سردرد در برخی افراد مستعد شود.

یک کارآزمایی با مقایسه آسپارتام و دارونما که در سال ۱۹۹۴ در مجله «Neurology» منتشر شد، شواهدی را ارائه می‌دهد که افرادی پس از مصرف آسپارتام سردرد می گیرند. به نظر می رسد که برخی از افراد به ویژه مستعد سردردهای ناشی از آسپارتام هستند و باید بخواهند مصرف خود را محدود کنند.

یک کارآزمایی که آسپارتام و دارونما را در مورد فراوانی و شدت میگرن مقایسه کرد، نشان داد که مصرف آسپارتام توسط افراد مبتلا به میگرن باعث افزایش قابل توجهی در دفعات سردرد شده است نتایج این مطالعه‌ در سال ۱۹۸۸ در مجله « Headache» گزارش شد.

علاوه بر همه مواردی که در بالا گفته شد گزینه های زیر هم در مطالعات مختلف بررسی و نتیجه گیری شدند:

• افزایش وزن، افزایش اشتها و مشکلات مربوط به چاقی
• دیابت و اختلال متابولیک
• دیس باکتریوز روده، اختلال متابولیک و چاقی
• ناهنجاری های بارداری: زایمان زودرس
• نوزادان دارای اضافه وزن
• قاعدگی زودرس
• آسیب به اسپرم
• آسیب کبدی
• بیماری پارکینسون
• اضطراب
• کاهش عملکرد کلیه

حال سوال اینجاست که باوجود این همه تحقیقات موجود قدیم و جدید چرا این ماده توانست اینقدر به مواد غذایی ما وارد شود تا اکنون در بیش از ۶هزار ماده غذایی از جمله نوشابه های رژیمی مورد استفاده قرار گیرد.

اکنون این احتمال وجود دارد که صنایع بتوانند با استفاده از لابی های خود یا از طریق شکایت در مورد غیرعلمی یا سیاسی بودن این تصمیم جلوی سازمان بهداشت جهانی برای ورود این ماده به جمع مواد سرطان زا برای انسان را بگیرند.