نقشه شوم غرب برای کاهش صادرات نفت - افق اقتصادی

بازار انرژی همواره دستخوش تحولاتی می شود که دارندگان قدرت آن را اعمال می کنند.

تلاش‌های غرب برای مختل کردن بیشتر جریان نفت روسیه، نشان می‌دهد که تحریم‌های اعمال شده برای در منگنه گذاشتن اقتصاد این کشور، موثر واقع نشده است.

در شرایطی که درگیری‌های روسیه و اوکراین همچنان در بازارهای جهانی نفت منعکس می‌شود، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، با هدف اختلال بیشتر در فروش نفت روسیه، قرار است برای صحبت درباره استراتژی‌هایی در جلسه هیات دولت انگلیس شرکت کند. در حالی که منتقدان تحریم‌های غرب علیه روسیه، اثربخشی این اقدامات را زیر سوال می‌برند، حضور زلنسکی در چنین نشست سطح بالایی، حاکی از تلاش اوکراین برای تضعیف بنیان اقتصاد روسیه است که به شدت به صادرات نفت خود وابسته است.

در حالی که روسیه مقدار بیشتری از نفت خام خود را به پالایشگاه‌های خود می‌فرستد، به نظر می‌رسد غرب به سرکردگی انگلیس، تلاش‌های خود را برای تحت فشار قرار دادن بیشتر اقتصاد روسیه از طریق هدف قرار دادن فروش نفت، مضاعف می‌کند.

تمرکز اصلی این تحریم‌ها، قطع تامین مالی است که صادرات نفت روسیه فراهم می‌کند تا توانایی مسکو برای تامین هزینه‌های  جنگ در اوکراین تضعیف شود. تحریم‌های انرژی به عنوان ابزاری قدرتمند در این زمینه ظاهر شده‌اند، اما اثربخشی و تاثیر آنها، موضوع بحث‌های جدی بوده است.

کشورهای غربی، به ویژه آمریکا و اتحادیه اروپا، در خط مقدم اعمال تحریم‌ها علیه صادرات انرژی روسیه بوده اند. این اقدامات برای کاهش درآمد نفتی روسیه که بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی و بودجه فدرال روسیه را تشکیل می‌دهد، طراحی شده است. با این حال، ماهیت جهانی بازار نفت، این تلاش‌ها را پیچیده کرده است. در حالی که کشورهای غربی، واردات نفت از روسیه را کاهش داده‌اند، کشورهایی مانند چین و هند برای پر کردن این شکاف وارد عمل شده‌اند و نفت خام روسیه را به قیمت‌های پایین‌تر، خریداری می‌کنند.

این تغییر جریان صادرات، شوک تحریم‌ها  به اقتصاد روسیه را تا حدودی دفع کرده، اما از سوی دیگر، آسیب پذیری‌ها و محدودیت‌های تحریم‌های یکجانبه را آشکار کرده است. ارتباط بازار جهانی نفت به معنای آن است که تحریم‌ها می‌تواند منجر به پیامدهای ناخواسته‌ای مانند افزایش قیمت انرژی و کمبود عرضه شود که بر قیمت جهانی نفت و اقتصاد در سراسر جهان تاثیر می‌گذارد.

اولویتی که روسیه برای پالایش داخلی نفت خام خود قائل شده، در جریان صادرات نفت این کشور منعکس شده است. طبق برآورد شرکت تحقیقاتی «ریستاد انرژی»، صادرات نفت روسیه در ژوئیه و اوت، به ۲.۷ میلیون بشکه در روز محدود می‌شود و سپس در سپتامبر، به ۲.۹ میلیون بشکه در روز بهبود خواهد یافت. این رقم، در مقایسه با ۳.۶ تا ۳.۷ میلیون بشکه در روز صادرات روسیه در ماه‌های آوریل و مه، کمتر خواهد بود.

هر چند این کاهش عرضه، درآمد حاصل از صادرات نفت را محدودتر خواهد کرد اما قیمت سوخت در بازار داخلی را تثبیت کرده و وجود سوخت کافی برای مصرف کننده داخلی و اهداف نظامی را تضمین می‌کند.

پیامدهای این تغییر در جریان نفت روسیه، در سراسر بازار جهانی انرژی ملموس است اما شاید از آنچه تحریم‌کنندگان غربی امیدوار بودند، ضعیف‌تر باشد. کاهش صادرات نفت روسیه، به نوسان فزاینده قیمت نفت کمک کرده و بر قیمت همه چیز از قیمت بنزین در پمپ بنزین گرفته تا قیمت تمام شده محصولات پتروشیمی تاثیر گذاشته است. برای صنعت نفت و گاز، این تحولات، منعکس کننده اهمیت انعطاف پذیری و سازگاری در یک بازار غیرقابل پیش بینی است.

یکی دیگر از پیامدهای این تغییر در جریان نفت، کاهش درآمد روسیه از فروش نفت است، اما شاید نه به اندازه‌ای که تحریم‌ها وعده داده بودند.

قبل از جنگ، روسیه حدود ۱.۱ میلیارد دلار در روز از صادرات انرژی، درآمد کسب می‌کرد. درآمدهای انرژی روسیه در ماه گذشته، به ۷۲۰ میلیون دلار رسید که کمتر از دوران پیش از جنگ بود اما از تهی شدن درآمدهای نفتی که برخی امیدوار بودند ببینند هم فاصله زیادی داشت.

تنها مورد تاثیرگذار در تحریم‌ها و محدودیت‌های قیمتی، کاهش صادرات گاز طبیعی روسیه از طریق خطوط لوله به اروپا است. اما صادرات نفت و فرآورده‌های پالایش شده، در جریان است و قیمت‌های بالاتر نفت خام، علیه تحریم‌ها عمل می‌کند و تاثیر کاهش صادرات روسیه را جبران می‌کند.

روسیه ممکن است با تحمیل سقف قیمت ۶۰ دلار در هر بشکه برای صادرات نفت خام خود مواجه باشد، اما قیمت نفت در حال حاضر به اندازه‌ای بالا است که کشورهایی مانند چین و هند که به هر حال از بیمه‌های غربی استفاده نمی‌کنند و در نتیجه، مشمول این سقف مصون نمی‌شوند، بیشتر از ۶۰ دلار پرداخت می‌کنند. ناوگان شبح مشتکل از نفتکش‌هایی که نفت روسیه را بدون رعایت مکانیزم سقف قیمت گروه هفت، حمل می‌کنند، کاملا فعال هستند. این مکانیزم همانطور که بسیاری از منتقدان از ابتدا پیشنهاد کرده بودند، به صورت ۱۰۰ درصدی قابل اجرا نیست.

در آخر همه خوشحال هستند بجز اوکراین. قدرت‌های غربی به این مباهات می‌کنند که در قبال روسیه، رفتار سختی داشته اند و روی کاغذ هم درست می‌گویند. نفتکش به نفتکشی که تحریم می‌کنند، در حمل نفت روسیه مشارکت دارد. پوتین مدعی است غرب قادر نبوده است او را از درآمد نفتی محروم کند  درست هم می‌گوید. معامله‌گران بزرگ در نتیجه جنگ و تحریم‌ها، با تشدید نوسانات نفت روبرو هستند که سود آن را می‌برند و چین و هند هم نفت ارزان دریافت می‌کنند. سرمایه گذاری در فناوری‌ها و انرژی‌های جایگزین هم تحت تاثیر جنگ اوکراین سرعت گرفته است. تنها اوکراین است که راضی نیست.

بر اساس گزارش اویل پرایس، واقعیت این است که همچنان درآمد نفتی قابل ملاحظه‌ای نصیب روسیه می‌شود و تحریم‌ها و مکانیزمهای سقف قیمت نتوانسته اند روسیه را از درآمدهایش محروم کنند. برنامه‌های زلنسکی برای ملاقات با قدرت‌های غربی برای یافتن راه‌کارهای جایگزین، بر این حقیقت، مهر تائید می‌زند.

منبع:

ایسنا