دیپلماسی انرژی را می توان یکی از بخش های مهم در برقراری ارتباط اقتصادی دانست که نقش مهمی در وضعیت اقتصادی کشور دارد.
اصولا هر دولتی، دیپلماسی خاص خود را در برقراری ارتباط با کشورها دارد و این موضوع در بحث دیپلماسی انرژی بیشتر مورد بحث است.
برای تقویت دیپلماسی انرژی قوی‌تر، ایران باید برای حل تنش‌های ژئوپلیتیکی با همسایگان خود تلاش کند و محیط پایدارتری برای همکاری‌های بین‌المللی ایجاد کند.
مسعود دشتی‌درخشان کارشناس حوزه انرژی گفت: دیپلماسی انرژی ایران در حال حاضر بر حفظ و گسترش مشارکت‌های بین‌المللی با وجود تحریم های اقتصادی، متمرکز شده است. تلاش‌های ایران بر تضمین قراردادها و سرمایه‌گذاری توسط کشورهای مختلف بوده اما موفقیت چندانی نداشته و وزارت نفت همچنان به دنبال فرصت‌هایی برای تقویت بخش انرژی است.
وی افزود: برای حفظ دیپلماسی مثبت در این زمینه، ایران در حال مشارکت چندجانبه از طریق مجامع انرژی منطقه‌ای و جهانی از جمله اکو، بریکس، شانگهای، اوپک، GECF و ….است. ذیل این مشارکت این امکان را به وزارت نفت کشورمان می‌دهد که با سایر کشورها در مورد مسائل مرتبط با انرژی همکاری کند و تعهد خود را به تولید مسئولانه انرژی و پایداری زیست محیطی نشان دهد.
وی گفت: علاوه بر این، ایران بر حل و فصل تنش‌های ژئوپلیتیکی با همسایگان خود کار می‌کند تا محیط باثبات‌تری برای همکاری‌های بین‌المللی ایجاد کند. هدف ایران با پرداختن به این موضوعات، افزایش اعتبار خود در بازار جهانی انرژی و در نهایت تقویت روابط دیپلماتیک قوی‌تر با سایر کشورها است.
درخشان خاطرنشان کرد: به موازات آن، ایران در حال سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی است و تعهد خود را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و گذار به انرژی کم‌کربن نشان می‌دهد. این تغییر تمرکز پتانسیل جذب سرمایه‌گذاری خارجی و کاهش اتکای کشور به درآمدهای نفتی را دارد و تلاش‌های دیپلماسی انرژی آن را بیشتر تقویت می‌کند.
به طور کلی، ایران به طور استراتژیک از راه‌های مختلف برای پیشبرد اهداف دیپلماسی انرژی خود استفاده می‌کند و تضمین می‌کند که همچنان یک بازیگر فعال و مهم در چشم‌انداز انرژی جهانی باقی می‌ماند.
دیپلماسی انرژی ایران نقشی حیاتی در راهبردهای اقتصادی و ژئوپلیتیکی کشور دارد. در اینجا چند پیشنهاد برای بهبود دیپلماسی انرژی ایران آورده شده است:
۱- تنوع بخشیدن به مشارکت‌های انرژی: ایران باید به دنبال گسترش مشارکت‌های انرژی خود با کشورهایی فراتر از متحدان سنتی خود باشد تا وابستگی به هر بازار واحد را کاهش دهد.
۲- سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر: توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر مانند خورشید و باد نه تنها انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش می‌دهد، بلکه باعث جذب سرمایه‌گذاری خارجی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی می‌شود.
۳- حل و فصل تنش‌های ژئوپلیتیکی: برای تقویت دیپلماسی انرژی قوی‌تر، ایران باید برای حل تنش‌های ژئوپلیتیکی با همسایگان خود تلاش کند و محیط پایدارتری برای همکاری‌های بین‌المللی ایجاد کند.
۴- پایبندی به استانداردهای بین‌المللی: ایران باید اطمینان حاصل کند که برنامه‌هایش با استانداردها و دستورالعمل‌های بین‌المللی مطابقت داشته و اعتمادسازی و روابط دیپلماتیک را بهبود بخشد.
۵- افزایش شفافیت: افزایش شفافیت در معاملات و مذاکرات انرژی می‌تواند شهرت و اعتبار ایران را در بازار جهانی انرژی بهبود بخشد.
۶- اجرای اصلاحات بازارمحور: ایران باید اصلاحات بازارمحور در بخش انرژی خود را برای تشویق سرمایه‌گذاری خارجی و بهبود کارایی شرکت‌های دولتی اجرا کند.
۷- مشارکت در همکاری‌های چندجانبه: شرکت در مجامع انرژی منطقه‌ای و جهانی، مانند سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) ، اکو، بریکس ، شانگهای ، اوپک ، GECF و….. ، می‌تواند همکاری‌های دیپلماسی انرژی ایران را افزایش دهد.
۸- توسعه زیرساخت‌های انرژی: ارتقا و گسترش زیرساخت‌های انرژی ایران از جمله خطوط لوله، پالایشگاه‌ها و پایانه‌های صادراتی، ظرفیت کشور را برای صادرات منابع انرژی و همکاری با سایر کشورها بهبود می‌بخشد.
۹- تشویق انتقال فناوری: ایران باید به دنبال ایجاد مشارکت با کشورهای پیشرفته فناوری در بخش انرژی باشد و امکان انتقال فناوری و دانش را برای تقویت صنعت انرژی داخلی خود فراهم کند.
۱۰- ترویج حفاظت از محیط زیست: اتخاذ شیوه‌های دوستدار محیط زیست در بخش انرژی می‌تواند به ایران کمک کند تا تعهد خود را به توسعه پایدار و تولید مسئولانه انرژی نشان دهد که می‌تواند به بهبود روابط بین‌المللی منجر شود.
برخی اقدامات که می‌تواند به ایجاد اکوسیستمی کمک کند که نوآوری، همکاری و پیشرفت فناوری را با کشورهای هدف تقویت کرده و در نهایت شاخص فناوری صنعت نفت و گاز کشورمان را ارتقاء دهد بشرح ذیل پیشنهاد می‌شود:
۱- ایجاد مراکز نوآوری و تحقیق و توسعه در همکاری با صنعت و دانشگاه‌ها می‌تواند به افزایش شاخص آمادگی برای توسعه فناوری‌های پیشرو و جذب سرمایه کمک کند. این مراکز می‌توانند به طور مستقیم به تحقیقات نوآورانه و ارتقاء صنایع مختلف کمک کرده و باعث رشد اقتصادی و توسعه صنعتی کشور شوند.
۲- برای ارتقاء صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، به همکاری‌های بین المللی و فناورانه میان شرکت‌های داخلی و خارجی نیاز است. ایجاد پروژه‌ها و همکاری‌های مشترک با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی در زمینه تحقیق و توسعه فناوری برای ارتقاء تکنولوژی و بهبود عملکرد صنایع مربوطه ضروری است.
۳- ایجاد بسترهای موثر برای جذب سرمایه و تسهیل فرایند سرمایه‌گذاری در زمینه فناوری و نوآوری جهت توسعه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و ارتقاء تکنولوژی در این حوزه‌ها .
۴- ساده‌سازی مقررات و سیاست‌های مرتبط با فناوری و نوآوری جهت ایجاد محیط مساعد برای پیشرفت‌های فناوری.
۵- تقویت امنیت سایبری برای محافظت از داده‌های حساس و زیرساخت‌های حیاتی و ایجاد اعتماد به پیشرفت‌های فناوری.
۶-ایجاد مراکز کارآفرینی و نوآوری و فضایی مشترک برای استارت‌آپ‌ها، محققان و کارآفرینان.
۷- تأکید بر ادغام فناوری با اهداف توسعه پایدار نه تنها می‌تواند آمادگی کشور را برای فناوری‌های برون‌مرزی بهبود بخشد، بلکه می‌تواند چالش‌های مهم جهانی را نیز برطرف کند.
۸- تقویت قوانین مالکیت معنوی و مکانیسم‌های اجرایی و ایجاد انگیزه نوآوری و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرو.
۹- ترویج همکاری بین صنایع مختلف برای تقویت نوآوری بین رشته‌ای و کاربرد فناوری در بخش‌های مختلف.
۱۰- ترسیم راه‌حل‌های شهر هوشمند برای بهبود زیرساخت‌های شهری، سیستم‌های حمل و نقل و خدمات عمومی از طریق فناوری.
۱۱- ساده‌سازی فرآیندهای دسترسی به منابع مالی برای استارت‌آپ‌های فناوری و ابتکارات تحقیقاتی برای تسریع توسعه هوشمند.
۱۲- تشویق تنوع در نیروی کار فناوری های پیشرو و ایجاد خلاقیت و و ایده‌های تازه.
۱۳- تقویت قوانین حفظ حریم خصوصی داده‌ها و ترویج فرهنگ مدیریت مسئولانه، ایجاد اعتماد و اطمینان در استفاده از فناوری.
۱۴- همکاری بین دولت و بخش خصوصی و استفاده از منابع و تخصص برای هدایت نوآوری و توسعه فناوری.
۱۵- سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه جهت بهبود و بهینه‌سازی روش‌های استخراج سوخت‌های فسیلی، برای ایجاد فرآیند کارآمد و از نظر زیست‌محیطی پایدارتر .
۱۶- نوسازی و ارتقاء فناوری‌های پالایشی برای به حداکثر رساندن بازده فرآورده‌های نفتی با کیفیت بالا، کاهش اثرات زیست محیطی و مطابقت با استانداردهای بین‌المللی.
۱۷- سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نو حفاری برای اکتشاف و استخراج ذخایر سوخت فسیلی به طور مؤثرتر و با حداقل اثرات زیست‌محیطی.
۱۸- تشویق به ادغام فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر، مانند انرژی خورشیدی و بادی، در زیرساخت‌های انرژی مبتنی بر سوخت‌های فسیلی برای تنوع بخشیدن به ترکیب انرژی و کاهش انتشار کربن.
۱۹- اجرای طرح‌هایی برای افزایش بهره‌وری انرژی در صنایع مبتنی بر سوخت فسیلی و تولید برق، کاهش اتلاف انرژی و اثرات زیست محیطی.
۲۰- شیوه‌های پایدار در صنعت نفت، مانند به حداقل رساندن مصرف آب، کاهش انتشار متان و اجرای مدیریت پسماند مسئولانه .
۲۱- تقویت مشارکت و قراردادهای انتقال فناوری با نهادهای بین‌المللی برای دستیابی به فناوری‌ها و تخصص‌های پیشرفته و ارتقاء آمادگی فناورانه ایران در این بخش.
۲۲- نوسازی شبکه توزیع انرژی، بهبود کارایی و ادغام منابع انرژی تجدیدپذیر با زیرساخت‌های موجود مبتنی بر سوخت فسیلی، با رویکرد به فناوری‌های شبکه هوشمند .
۲۳- اجرای سیستم های نظارت و کنترل پیشرفته برای اندازه‌گیری دقیق و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از صنایع مبتنی بر سوخت فسیلی، کمک به حفاظت از محیط زیست و انطباق با مقررات بین‌المللی.
۲۴- ترویج بهره‌وری منابع، بازیافت مواد و توسعه بازارهای ثانویه برای محصولات جانبی و مواد زائد و شیوه‌های اقتصاد دایره‌ای در صنعت سوخت فسیلی.
۲۵- تمرکز بر تحقیق و توسعه در فرآیندها و محصولات پتروشیمی به منظور افزایش تولید با ارزش افزوده، کاهش اثرات زیست محیطی و ایجاد نوآوری در بخش پتروشیمی.
۲۶- تحقیق و توسعه فناوری‌های ذخیره‌سازی پیشرفته برای ذخیره انرژی تولید شده از نیروگاه‌های مبتنی بر سوخت فسیلی و انعطاف‌پذیری و پایداری در شبکه انرژی.
۲۷- ابتکارات تحول دیجیتال در بخش نفت و گاز، از جمله پذیرش فناوری دیجیتال، تجزیه و تحلیل مبتنی بر هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی عملیات، کاهش هزینه‌ها و بهبود ایمنی.
۲۸- ارزیابی مفاهیم شهر هوشمند و اصول برنامه‌ریزی شهری پایدار با تمرکز بر استفاده کارآمد از انرژی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای با در نظر گرفتن تأثیر حمل و نقل و زیرساخت‌های مبتنی بر سوخت فسیلی.
۲۹- تقویت همکاری با مؤسسات دانشگاهی برای هدایت تحقیق و توسعه در فناوری های سوخت فسیلی، و تربیت نیروی کار ماهر و قادر به هدایت نوآوری و پیشرفت فناوری.
۳۰- ارائه مشوق‌های سرمایه‌گذاری هدفمند و معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران درگیر در پروژه‌های فناوری پیشرو، تشویق جریان سرمایه به سمت تحقیق، نوآوری و تجاری‌سازی فناوری‌های پیشرفته.
۳۱- تسهیل انتقال دانش و انتشار فناوری بین دانشگاه و صنعت، ترویج تجاری‌سازی نتایج تحقیقات و پرورش فرهنگ نوآوری.
۳۲- بروزرسانی و ساده‌سازی مقررات مربوط به فناوری‌های پیشرو، در راستای حمایت از سرمایه‌گذاران و ذینفعان صنعت.
۳۳- ترویج مشارک های دولتی-خصوصی در توسعه فناوری و استفاده از منابع و تخصص ترکیبی برای پیشبرد پیشرفت فناوری و جذب سرمایه.
۳۴- برپایی نمایشگاه‌های فناوری و فراهم کردن بستری برای سرمایه‌گذاران صنعت و ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری، مشارکت‌ها و نوآوری.
با تحقق این پیشنهادات، کشورمان می‌تواند شاخص فناوری خود را در عین تمرکز بر رویه‌های پایدار، در چارچوب و با تکیه بر فناوری‌های نو و هوش مصنوعی نیز تقویت کند.
در پایان تاکید می‌کنم اثربخشی مطلوب راهبردهای مذکور در گرو انسجام داخلی و مشارکت فعال فرابخشی منطقه‌ای حاصل خواهد شد.
منبع:
ایلنا
