خواب ترسناک آمریکا برای نفت ایران / چینی ها آماده توافق شدند - افق اقتصادی

ایران یکی از صادرکنندگان نفت به چین است و چین عمده نفت کشور را خریداری می کند. از سوی دیگر، آمریکا قصد دارد تا با اعمال فشار، مانع صادرات نفت ایران به چین شود.

در تاریخ ۲۷ فروردین ۱۴۰۳ مجلس نمایندگان آمریکا لایحه‌ای با عنوان «قانون تحریم‌های انرژی ایران و چین ۲۰۲۳» را با ۳۸۳ رأی موافق در مقابل ۱۱ رأی مخالف برای تحریم بیشتر فروش نفت تصویب کرد. هدف این قانون جلوگیری از فروش نفت ایران به چین است.

این لایحه در پی اصلاح «بخش ۱۲۴۵ (d) قانون اختیارات دفاع ملی (NDAA) برای سال مالی ۲۰۱۲» و اضافه کردن بندی به این بخش از قانون است. این قانون برای اجرا شدن نیاز به تصویب سنا نیز دارد و باید فرآیندی طولانی را طی کند. به خصوص که لوایحی شبیه این لایحه در پیچ و تاب کنگره آمریکا زیاد است و تا تصویب شدن فاصله دارد.

بخش ۱۲۴۵ قانون NDAA مربوط به تحریم بانک مرکزی و فروش نفت و فرآورده‌های نفتی ایران است. بر اساس بند ۱ (A) از بخش ۱۲۴۵ (d) این قانون، مؤسسات مالی خارجی در دنیا در صورتی که «تراکنش مالی قابل‌توجهی» با بانک مرکزی ایران انجام دهند یا آن را تسهیل کنند، از داشتن حساب کارگزاری در آمریکا محروم می‌شوند یا شرایط سخت‌گیرانه‌ای بر آن‌ها اعمال می‌شود.

همچنین در بند ۴ (C) از بخش ۱۲۴۵ (d) این قانون آمده است که این مجازات شامل مؤسسات مالی خارجی که تراکنشی برای خرید نفت و فرآورده‌های نفتی ایران انجام می‌دهند نیز می‌شود. در بند ۳ این بخش هم آمده است، این مجازات حتی شامل بانک‌های مرکزی کشورهایی که برای خرید و فروش نفت و فرآورده نفتی ایران تراکنش انجام می‌دهند نیز می‌شود. در دو بند اشاره شده، تنها زمانی مجازات بر مؤسسات مالی و بانک‌های مرکزی کشورهای خریدار نفت ایران اعمال نمی‌شود که این کشورها، خرید نفت خود از ایران را کاهش دهند.

این قانون مهم‌ترین قانون تحریمی ایران در حوزه فروش نفت است و عامل اصلی کاهش فروش نفت ایران در زمان خود و بعد از خروج آمریکا از برجام بوده است. اکنون اگرچه این قانون درحال اجرا است، اما به دلیل ماهیت ذاتی تحریم‌ها که در بلندمدت قابلیت اجرای آن کم می‌شود و همچنین به علت استفاده ایران از روش‌های غیررسمی برای تسویه پول نفت، کم‌اثر شده است.

رئیس‌جمهور آمریکا نیز ملزم شده است حداکثر تا ۱۸۰ روز پس از تصویب نهایی این پیش‌نویس و سپس سالی یکبار (تا پنج سال) درباره‌ی اجرای این قانون و عملکرد مؤسسات مالی چینی و خارجی به کنگره گزارش دهد. همانطور که مشاهده می شود موسسات چینی در تیررس تحریم های جدید ایالات متحده هستند. اما این پرسش مطرح می‌شود که چرا ایالات متحده به دنبال تحت فشار قرار دادن ایران و منابع درآمدی آن است؟ و چرا در این امر چین نقش راهبردی دارد و حتی لایحه جدید کنگره هم به صراحت از این کشور نامبرده است؟

نقش راهبردی چین

براساس داده‌های گمرک، ایران در سال ۱۴۰۲ تقرییا ۳۵ میلیارد و ۸۷۰ میلیون دلار نفت فروخته که مقصد اصلی و عمده آن چین بوده است. بطوریکه اخیرا، ایالات متحده مالزی را به کمک برای فروش نفت ایران به چین متهم کرده است.

براساس گزارش اخیر «اندیشکده واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک»؛ مالزی محیط مناسب برای فروش نفت ایران به‌شمار می‌رود و تهران را قادر می‌سازد تحریم‌های آمریکای را دور بزند. طبق گزارش‌ها، این کشور به عنوان نقطه انتقال نفت ایران به مقصد چین عمل می‌کند. پکن در نوامبر ۲۰۲۳ میلادی تقریباً روزانه ۱.۲ میلیون بشکه نفت از کوالالامپور وارد کرده که دو برابر نفت تولیدی (حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز) مالزی است. همچنین صادرات ماهانه نفت ایران (۹۱ درصد آن به چین می‌رود) به بالاترین سطح تخمینی در پنج سال گذشته رسید.

در اوایل دولت جو بایدن، ایالات متحده سعی کرد با کاهش فشارهای تحریمی در بخش نفت، سیگنال‌های مثبتی به ایران صادر کند. بطوریکه جهش صادرات نفت ایران همزمان با بازگشت فعالیت در چین به دلیل کاهش محدودیت‌های همه‌گیر کووید-۱۹ در نوامبر ۲۰۲۲ بود. داده‌های آرگوس نشان می‌دهد که واردات نفت چین از ایران از طریق مالزی در نوامبر ۲۰۲۲ به ۱.۲ میلیون بشکه در روز رسید که دلیل آن افزایش تقاضا از سوی پالایشگاه‌های استان شاندونگ است. راب مالی، نماینده ویژه سابق آمریکا در امور ایران گفته بود که کشورش در حال مذاکره با مقامات چینی برای افزایش واردات نفت ایران است.

البته به باور برخی منابع غیررسمی، فروش نفت ایران با تخفیف به پالایشگاه‌های چین انجام می‌شود و ایران برای حفظ بخشی از سهم بازار نفت خود و کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا علیه صنعت انرژی خود، نفت خود را با تخفیف بالا در بازار خاکستری و غیررسمی به چین فروخته که از سوی منابع رسمی تایید نشده است. البته این شیوه فروش نفت از سوی کشورهای تحت تحریم مانند روسیه نیز اعمال شده که این امر نیز در نهایت به نفع کشورهای خریدار بویژه چین می‌شود.

منبع:

انرژی پرس