باوجود آنکه آمریکا برای خط لوله صلح سنگ اندازی کرد اما پاکستان سر تصمیم خود مانده است.
خط لوله انتقال گاز که به خط لوله صلح معروف است، به علت نیازی که پاکستان به گاز مایع داشت ایجاد شد.
سفر اخیر رئیس جمهوری ایران به پاکستان، قرارداد خط لوله گازی بزرگ میان ۲ کشور همسایه را که به دلایل مختلف، با تاخیرهایی روبرو شده است، در کانون توجهات قرار داد.
ابراهیم رئیسی، نخستین رئیس جمهوری ایران است که از سال ۲۰۱۷ به این سو، به پاکستان سفر کرده است. در بیانیه مشترکی که در جریان سفر هفته گذشته دکتر رئیسی به پاکستان منتشر شد، دو کشور بر اهمیت همکاری در حوزه انرژی، تجارت برق، خطوط انتقال نیرو و پروژه خط لوله گازی آی پی که با عنوان خط لوله صلح هم شناخته می‌شود، تاکید کردند. پروژه خط لوله گازی پاکستان با ایران در ماه‌های اخیر در کانون توجهات و تحلیل‌های رسانه‌ای مختلف و اظهارنظرهای مقامات سیاسی کشورهای پاکستان و ایران و همچنین آمریکا قرار گرفته است.
پاکستان و بحران انرژی
پاکستان و کشورهای در حال توسعه دیگر از زمان آغاز پاندمی کووید، بحران‌های متعددی را تجربه کرده اند. آمیزه‌ای از مسائل مالی، اجتماعی و انرژی، این کشور را در موقعیت خطیری قرار داده است. افزایش تقاضای جهانی برای گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی) و رشد شدید قیمت گاز به خصوص پس از بحران انرژی اروپا در سال ۲۰۲۲، اوضاع را برای پاکستان به مراتب دشوارتر کرد.
شرایط اقتصادی جهانی، خوشایند کشوری مانند پاکستان که همین حالا هم با اقتصاد دچار افول و کمبودهای زیرساخت نیرو دست و پنجه نرم می‌کند، نیست. مصرف کنندگان و صنایع پاکستان برای گرمایش و انرژی، به شدت به گاز طبیعی متکی هستند و این کشور در وضعیت حادی قرار دارد که تامین گاز ارزان را ضروری می‌کند.
اسلام آباد برای کاهش هزینه واردات انرژی، حتی به چانه زنی با روسیه پرداخت که در پی جنگ اوکراین، تحت تحریم‌های غربی قرار دارد و با عرضه تخفیف‌دار نفت و گاز خود، به دنبال مشتری در شرق است. اما با چالش‌های دیپلماتیک و فنی متعددی برای اجرای چنین برنامه‌ای مواجه است.
گاز طبیعی حدود ۴۰ درصد از سبد انرژی این کشور را تشکیل می‌دهد. پاکستان همچنین حدود ۸۰ درصد از نفت مورد نیاز خود را وارد می‌کند. در چنین شرایطی، ایران که طبق بررسی آماری شرکت بریتیش پترولیوم از انرژی جهانی، پس از روسیه، دومین ذخایر گازی بزرگ جهان را در اختیار دارد و در همسایگی پاکستان قرار گرفته، گزینه مطلوبی برای تامین نیازهای انرژی اسلام آباد به شمار می‌رود.
دولت پاکستان که ذخایر ارزی خارجی چندانی برای پوشش واردات به مدت طولانی ندارد، به شدت در تلاش برای مدیریت بحران تراز پرداخت و کنترل کردن تورم است. در همین راستا، وزارت بازرگانی پاکستان در سال گذشته، اعلام کرد دولت فرمان ویژه‌ای را برای تجارت تهاتری برخی از کالاها از جمله نفت و گاز طبیعی با افغانستان، ایران و روسیه صادر کرده است. در آن زمان، ساجد امین، معاون مدیر موسسه سیاست توسعه پایدار گفت: پاکستان می‌تواند از واردات نفت و انرژی از روسیه و ایران بدون افزودن به تقاضای دلاری بهره ببرد.
انتظار ۱۰ ساله برای ساخت خط لوله صلح
در میانه نیاز مبرم پاکستان به انرژی و همچنین درخواست از آمریکا برای صدور معافیت تحریمی درباره خط لوله گاز، دولت موقت پاکستان در بهمن سال گذشته، با برنامه‌های آغاز ساخت بخش ۸۰ کیلومتری از این پروژه موافقت کرد.
پاکستان، آغاز ساخت خط لوله ۸۰ کیلومتری از مرز خود با ایران تا شهر بندری گوادر در جنوب غربی این کشور را تصویب کرد. این تصمیم، با ضرب الاجلی مصادف شد که ایران بر اساس توافقنامه سال ۲۰۰۹ برای پاکستان تعیین کرده بود تا ساخت خط لوله را آغاز کند، در غیر این صورت با اقدامات حقوقی بین‌المللی مواجه خواهد شد.
مطبوعات پاکستانی گزارش کردند ساخت خط لوله تائید شده، به کشور اجازه می‌دهد سالانه بیش از پنج میلیارد دلار در واردات گاز صرفه جویی کند. هزینه ساخت این خط لوله که از خط مرزی ایران تا شهر بندر گوادر در استان بلوچستان امتداد می‌یابد، ۴۵ میلیارد روپیه پاکستان برآورد شده است.
تحت توافق اولیه، مقرر شده بود خط لوله ۱۹۳۱ کیلومتری برای انتقال گاز ایران به پاکستان که شامل ۱۱۵۰ کیلومتر خط لوله در داخل ایران و ۷۸۱ کیلومتر خط لوله در داخل پاکستان است، احداث شود. هر دو کشور ملزم به اجرای این پروژه در خاک خود بودند. طبق توافقنامه، قرار بود عرضه این پروژه تا ژانویه سال ۲۰۱۵ آغاز شود. ایران در حال حاضر، ساخت بیش از ۹۰۰ کیلومتر از این خط لوله را در داخل خاک خود تکمیل کرده، در حالی که ۲۵۰ کیلومتر بخش باقی مانده، هنوز ساخته نشده است.
انگیزه‌های اقتصادی آمریکا در دشمنی با خط لوله صلح
طبق تحلیل روزنامه آمریکایی «هیل»، از دست دادن گاز ایران برای پاکستان، ممکن است از نقطه نظر تجاری، به نفع آمریکا باشد زیرا همان طور که اروپا پس از خرابکاری در خط لوله گازی نورد استریم روسیه و لغو خط لوله گازی «ایست مِد»، به گاز آمریکا وابسته شد، پاکستان هم به گاز طبیعی مایع آمریکا، وابستگی پیدا خواهد کرد.
یک هدف دیگر آمریکا ممکن است فشار بر پروژه ۶۲ میلیارد دلاری کریدور اقتصادی چین-پاکستان باشد که کاشغر چین را به بندر گوادار پاکستان متصل می‌کند. این کریدور، بخش مهمی از ابتکار «کمربند و جاده» چین است که شامل بزرگراه‌ها، خطوط راه آهن و خطوط لوله است. ناتوانی این کریدور برای تامین آب و برق برای بلوچستان پاکستان که محروم‌ترین منطقه این کشور است، ممکن است خشونت بلوچ‌ها علیه شرکت‌های چینی را افزایش دهد. روزنامه آمریکایی «هیل» می‌گوید برنده در هر حالی، چین خواهد بود که «دوست همیشگی پاکستان بوده است».
منبع:
ایسنا
