آرزوی برق ۲۴ ساعته برای سه کشور از هفت کشوری که با ایران مرز مشترک خشکی دارند، به حقیقت تبدیل نشده است. بر اساس اعلام موسسه GN Energy، عراق، پاکستان و افغانستان سالانه نیاز به ۱۲۴ تراوات ساعت برق دارند که نصف نیاز این مناطق به انرژی است؛ توسعه کشورهای منطقه و افزایش جمعیت سالانه میزان کمبود برق را تشدید می‌کند.
اگر کمبود برق همسایگان در یک بازار منطقه‌ای رفع می‌شد، این بازار معادل ۱۸.۶ میلیارد دلار، یعنی نصف درآمد یک سال ایران از فروش نفت، ارزش داشت. طبق گزارش تارنمای OEC، درآمد سال گذشته ایران از صادرات برق تنها ۴۰ میلیون دلار بوده و فقط ۰.۲ درصد از بازار منطقه را در اختیار دارد.
تراز برق ۷ کشور همسایه امکان صادرات مستقیم ۷.۳ هزار مگاوات برق از ایران و فرصت دریافت حق ترانزیت ۶.۸ هزار مگاواتی را فراهم کرده است. تبدیل ایران به قطب برق منطقه با توجه به نیاز به انرژی می‌تواند تعریف یک نقش جدید برای کشور در غرب آسیا باشد و یک کارت قدرتمند در اختیار دیپلمات‌های ایران قرار دهد.
یک کارشناس اقتصادی، اقتصاد برق کشور را مانع تبدیل ایران به قطب برق منطقه می‌داند و معتقد است که یارانه انرژی در حوزه برق به زیان‌دهی این صنعت ختم شده و با چنین فضای اقتصادی تامین نیاز داخل نیز با مشکل مواجه می‌شود، چه برسد به صادرات و ترانزیت برق به کشورهای همسایه.
در مقابل یک استاد دانشگاه، به تراز شدن صنعت برق از ابتدای سال ۱۴۰۳ اشاره کرده و می‌گوید که نیروگاه‌سازی امروز یک فعالیت پرسود در کشور است؛ در حقیقت ملزومات تبدیل ایران به قطب برق منطقه برداشته شده و با یک دیپلماسی قوی باید برق به مزیت در اقتصاد ایران تبدیل شود. در صورت تحقق برنامه هفتم توسعه، تراز صنعت برق کشور ۷ هزار مگاوات مثبت خواهد شد و ظرفیت قابل توجه صادرات برق مهیا است، این وضعیت در کنار توسعه شبکه‌های انتقال و ظرفیت تبادل برق با کشورهای همسایه مقدمات فنی تبدیل ایران به قطب برق منطقه را مهیا خواهد کرد.
ه نظر می رسد دلیل اصلی سهم اندک کشور ما از بازار بزرگ برق منطقه به اقتصاد معیوب انرژی در این بخش، ناترازی تولید و مصرف برق و در نتیجه فقدان توانمندی لازم برای بهره مندی از بازار مذکور برمی گردد. موضوعی که در مورد گاز نیز مصداق دارد.
در این زمینه اورعی استاد دانشگاه صنعتی شریف به ۴ محور مهم به شرح زیر اشاره کرده است:
شبکه صادرات برق مناسب نداریم: به گفته وی، ایران ظرفیت صادرات برق یعنی نفت، گاز و باد و خورشید را به میزان کافی در اختیار دارد و همه این‌ها راه‌های تولید برق برای صادرات هستند، اما در وجود پیش‌شرط‌های آن علامت سوال وجود دارد. به این شکل که ابتدا باید ظرفیت شبکه صادرات برق داشته باشیم که داریم. اما آیا به حدی زیاد است که پاسخگو باشد؟ فرض کنیم حتی یک‌شبه به میزان زیادی برق اضافه داشته باشیم که بخواهیم صادر کنیم شبکه‌ای که در کشورهای اطراف ما وجود دارد ظرفیت صادرات برق ندارد، بنابراین به لحاظ فنی محدودیت صادرات داریم.
منبع:
ایلنا
