اخیرا برخی از نمایندگان مجلس از طرح توزیع سهمیه به افراد بنزین دفاع کردند. گزارش‌ها حاکی از آن است که اکنون میزان مصرف روزانه بنزین از ۱۱۵میلیون لیتر گذشته و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ناترازی بنزین ایران به ۱۵میلیون لیتر در روز برسد. همین شرایط لزوم مدیریت مصرف بنزین و هدفمندی یارانه‌ها را بیش از پیش مطرح کرده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه۱۴۰۳، پیشنهاد توزیع یارانه بنزین برمبنای فرد را ارائه کرد. براساس این پیشنهاد، دولت باید از خرداد سال آینده به سرپرست خانوارهای فاقد خودرو به ازای هر نفر، ماهانه ۱۵ لیتر سهمیه بنزین اعطا کند که این سهمیه از محل حذف سهمیه خانوارهای دارای سه خودرو و بیشتر تامین می‌شود.
طرح «اعطای یارانه بنزین به نفر» از اواخر دولت دهم و همزمان با مطرح شدن مباحث مربوط به هدفمندی یارانه‌ها شروع شد. قرار بود در ادامه اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، برنامه اعطای سهمیه بنزین به افراد نیز پیش برود، اما مجلس با این روند موافقت نکرد و کار پیش نرفت. دولت یازدهم و دوازدهم نیز کلا به این موضوع اعتقادی نداشت و به سمت واردات بنزین رفت و زیرساخت کارت سوخت به‌نوعی حذف شد.
به‌زعم بسیاری، اختصاص سهمیه بنزین به هر فرد علاوه بر اینکه پیوست عدالت اجتماعی دارد، می‌تواند در مدیریت مصرف بنزین و مقابله با قاچاق موثر باشد. در این گزارش دیدگاه عطا بهرامی، کارشناس اقتصاد را درباره این مسئله می‌خوانید.
این کارشناس اقتصاد با اشاره به اینکه تقریبا نصف جمعیت کشور خودرو ندارند و تنها عده‌ای که خودرو دارند از یارانه بنزین بهره‌مند می‌شوند، تصریح کرد: تخصیص سهمیه بنزین به نفر به عدالت نزدیک‌تر است و زمینه‌ای برای بهره‌مندی همگان از یارانه بنزین فراهم می‌کند.
وی ادامه داد: در شرایط فعلی که سهمیه سوخت به خودرو تعلق می‌گیرد، کسانی که از امکانات بیشتری بهره‌مند هستند، بیشتر از یارانه استفاده می‌کنند و کسانی که خودرو ندارند، از یارانه بنزین محروم هستند. این روند عادلانه نیست و تخصیص سهمیه بنزین به نفر می‌تواند آن را اصلاح کند.
این کارشناس اقتصاد توضیح داد: این روش عجیبی است که به دارندگان خودرو یارانه بدهیم و کسانی که امکاناتی ندارند از یارانه محروم باشند. یارانه باید به همگان تعلق بگیرد و کسانی که خودرو ندارند، باید یارانه بنزین را دریافت کنند.
بهرامی گفت: اختصاص سهمیه بنزین به نفر علاوه بر اینکه به‌لحاظ عدالت اجتماعی برای‌مان مزیت دارد، می‌تواند به مدیریت مصرف نیز کمک کند. در این روش، هر فرد سهمیه‌ای دارد. کسانی که خودرو دارند می‌توانند از این سهمیه استفاده کنند و اگر هم مصرف‌شان بیش از سهمیه است، باید آن را از بازار آزاد خریداری کنند. کسانی هم که نیازی به بنزین ندارند، می‌توانند سهمیه خود را بفروشند؛ بنابراین قیمت آزاد بنزین نیز کشف می‌شود.
وی ادامه داد: این روند منطقی نیست که دولت به افراد دارای تمکن بالا یارانه بدهد و به کسانی که در روستا زندگی می‌کنند و امکاناتی ندارند، یارانه پرداخت نشود. قطعا تخصیص سهمیه بنزین به نفر به عدالت اجتماعی نزدیک‌تر است و در بازتوزیع درآمدها نیز اثر دارد.
این کارشناس اقتصاد توضیح داد: برای خریدوفروش بنزین در بازار آزاد نیاز به یک زیرساخت اپلیکیشنی و موبایلی داریم که ایجاد آن کار سختی نیست. افراد می‌توانند در این سامانه به خریدوفروش بپردازند و اضافه بنزین خود را بفروشند یا بنزین موردنیاز خود را تهیه کنند.
بهرامی گفت: چنین سازکاری در آلمان در حوزه محیط‌زیست وجود دارد. یعنی افراد تا میزان مشخصی حق دارند محیط‌زیست را آلوده کنند و بیشتر از آن حد جریمه می‌شوند و امکان خرید و فروش این سهمیه وجود دارد.
وی در پایان تاکید کرد: در روش فعلی که سهمیه بنزین به خودرو تعلق می‌گیرد، شاهد قاچاق بنزین و سوءاستفاده از کارت سوخت هستیم.
