تداوم بحران خشکسالی در کشور / کابوس آبی در کشور حقیقت یافت؟ - افق اقتصادی

بحث خشکسالی و کمبود آب، مدت بسیار زیادی است که در کشور و تهران مطرح می شود و همان طور که شاهد آن هستیم، پیام های مدیریت مصرف آب در بیلبورد خیابان ها جهت اطلاع رسانی شهروندان نصب شده است. بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که آب های جاری در سطح خیابان را بعد از بارندگی باید به منابع آب زیر زمینی هدایت کرد که چنین امری می تواند کمک بزرگی به ذخیره سازی آب باشد.

ایران در اقلیم گرم و خشک

محمود یزدانی، کارشناس آب و انرژی در ارتباط با وضعیت آب در کشور به گسترش نیوز گفت: در ابتدا باید عرض کنم که موضوع بحران آب یک امر مستمر و همیشگی است. اقلیمی که ایران در آن قرار دارد، منطقه  ای گرم و خشک است و زاویه تابش خورشید نسبت به سایر مناطق، عمود تر است و قرار گیری کشور ما در چنین اقلیمی سبب می شود ما در خصوص موضوع آب باید اهمیت صد چندان داشته باشیم.

یزدانی گفت: با وجود تمام اقدامات صورت گرفته، بحران خشکسالی از ما سبقت گرفته و ما باید راهکارهایی را مدنظر قرار دهیم تا بتوانیم کمبود شبکه انتقال و کمبود شبکه توزیع را کنترل کنیم. در سرانه بارش هایی که در بلند مدت داشته ایم، عددی بالغ بر ۲۴۰ میلی متر بود و از این ۲۴۰ میلی متر، ۱۸۰ میلی متر آن تبخیر می شود. در واقع باید گفت به ازای هر ۴ لیوان بارندگی، ۳ لیوان آن تبخیر می شود. چنین موضوعی ما را درگیر کرده است که با چنین امری چه باید کرد؟

وی خاطرنشان کرد: وزارت نیرو ۲ اقدام بسیار خوب را در این راستا عملیاتی کرده است که هدر رفت آب کاهش یابد. اولین اقدام ساخت سدهای زیر زمینی است که چنین اقدامی را آغاز کرده اند. موضوع دوم ورود آب های جاری به منابع آب های زیر زمینی است. در واقع آب های حاصل از بارندگی که بر روی سطح خیابان جاری شده است، به منابع آب های زیر زمینی تزریق می شوند.  لازم به ذکر است که اگر این موضوعات صورت نگیرد، قطعا شاهد فرونشست هایی خواهیم بود.

این کارشناس آب و انرژی گفت: در ۵۰ سال گذشته و در شهر تهران، هیچ سالی نبوده است که ۲ سال پشت سر هم خشکسالی را تجربه کنیم. یعنی ما در ۵۰ سال گذشته اگر ۲ سال پشت سرهم خشکسالی داشته ایم قطعا در سال سوم شاهد ترسالی بودیم. ما وارد سال سوم شده ایم و سرانه بارش از متوسط بلند مدت ۵۰ ساله ما کم تر است. اولین بار است که در تهران ۳ سال پشت سرهم موضوع خشکسالی را تجربه می کنیم.

اهرم های قانونی راهکاری مناسب است

یزدانی عنوان کرد: اقداماتی در ارتباط با جمع آوری آب و عبور از بحران خشکسالی صورت گرفته است و یک سری اقدامات را نیز شهروندان باید انجام دهند. استفاده از اهرم های قانونی یکی از راه هایی است که دولت باید ابلاغ کند تا مصرف آب کاهش یابد. استانداری تهران کاهش ۲۵درصدی مصرف آب را برای دستگاه های زیرمجموعه خود ابلاغ کرده است. یعنی شرکت آب و فاضلاب باید کنترل کنند تا ببینند این ابلاغیه به درستی رعایت می شود یا خیر.

وی در ادامه این گفت و گو به خبرنگار گسترش نیوز گفت: گروه دوم، دستگاه های متولی خدمات شهری هستند. اقدامات بهینه سازی آب باید توسط این گروه انجام شود. فضای سبز و بوستان ها، مکان هایی هستند که هدر رفت آب در آنجا صورت می گیرد و دستگاه های متولی خدمات شهری باید این موضوع را کنترل کنند.

این کارشناس آب و انرژی تاکید کرد: گروه آخر خانواده ها هستند. خانوارها، چه زمانی متوجه موضوع خواهند شد؟ زمانی که با یک بحران به صورت مستقیم برخورد داشته باشند. با تمام تدابیری که دوستان ما در شرکت آب و فاضلاب انجام داده اند و فعالیت هایی مانند هیدرولیک شبکه و بحث انتقال آب؛ باید به مصرف کننده نهایی گفت که با بحران جدی مواجه هستیم. باوجود آنکه سیاست آب و فاضلاب این نیست که یک تشویش اذهان عمومی در مصرف کننده نهایی صورت گیرد، اما یک زمان برای مواجه با موضوعات، نیاز است که یک بخش هایی از موضوع را انتقال دهند.

تاثیر جانمایی سدهای زیرزمینی

یزدانی گفت: امسال که از ابتدا مهر ماه، سال آبی شروع شده، تقسیم بندی بارش در کشور ما این گونه خواهد بود. معمولا ما ۷۵درصد منابع آبی را در پاییز و زمستان داریم، ۲۰ درصد را در فصل بهار و ۵ درصد را در تابستان انتظار داریم. درحال حاضر باید گفت که ما در بهار سال آبی قرار داریم و متاسفانه این بارش ها، میزان مورد انتظار ما نبود. بخشی از کشور درگیر بارش های رگباری شد و در حوزه های آبریز نسبت به سال گذشته بهتر بوده اند اما در میانگین بلند مدت باید گفت بارش ها منفی بوده است.

وی ادامه داد: تدابیری که شرکت آب و فاضلاب و وزارت نیرو انجام می دهند بحث جانمایی سدهای زیر زمینی است که بتوان از تبخیر آب های روان حاصل از بارش جلوگیری کرد. لازم به ذکر است که بحث تعرفه ها کمک بزرگی کرده است. بازسازی شبکه های فرسوده آب و فاضلاب هم می تواند کمک بزرگی برای جلوگیری از هدر رفت آب کند.

این کارشناس آب و انرژی گفت: اینکه ایران را بخواهیم با سایر کشورها در بحث آب مقایسه کنیم کار اشتباهی است و بنده مخالف چنین موضوعی هستم. جنین امری یک استانداردی دارد که ما مقداری از این استاندارد بالا تر هستیم. تمام کشورهایی که درگیر شبکه توزیع گسترده آب هستند با فرسودگی شبکه مواجه هستند و ماهم از این مسئله جدا نیستیم. اما میل به سمت صفر شدن طبیعاتا اتفاق نخواهد افتاد و باید گفت که شیب سعودی را باید برگردانیم. حیف است آبی که از مسیر طولانی عبور می کند هدر رود. رسانه ها باید کمک کنند تا بحث آب در میان کودکان هم مورد توجه قرار گیرد. همان طور که این کودکان در بحث راهنمایی و رانندگی ورود کرده اند، چنین موضوعی باید در بحث انرژی هم صورت گیرد.

رسانه ها کمک کنند

یزدانی خاطرنشان کرد: ما انتظار بیشتری از رسانه ها داریم تا کمک کنند بحران آب را برطرف کنیم. خبرنگاران معمولا صف اول مسائل بحران زا هستند. چرا برای هیچ یک از اعضای رسانه این بحران جدی نیست؟ خبرنگار و رسانه ها باید کمک کنند تا مصرف کننده نهایی با حفظ حقوق شهروندی، بحران آب را بشناسند و بتوانند چنین موضوعی را مدیریت کنند.

وی در خصوص برخی شایعات مبنی بر اینکه سدسازی باعث خشکسالی می شود؛ به خبرنگار گسترش نیوز گفت: همه منابع آب ما از آسمان جاری خواهد شد. بخشی از این منابع آب ما آبرفت هستند و وارد منابع آب های زیر زمینی ما خواهند شد. موضوعیت سد سازی از دراز مدت در همه کشورها یک امر رایج است. اینکه گفته می شود سدسازی باعث خشکسالی می شود، امری اشتباه است و اگر آب مهار نشود چه باید کرد؟ جایگزین سد چه خواهد بود؟ ممکن است بحث آن ها این باشد که سد در جای مناسب قرار نگرفته است که چنین موضوعی قابل بررسی خواهد بود. درحالت کلی بنده با سدسازی موافق هستم چون جایگزین دیگری وجود ندارد.