سناریوهای بانک جهانی درباره آینده قیمت نفت/ جنگ چه تاثیری بر بازار دارد؟ - افق اقتصادی

بازار نفت را می‌توان یک بازار پر التهاب و با تغییرات فراوان دانست. کشورهای بسیاری وجود دارند که می‌توانند به صورت مستقیم، تاثیر خود را روی کاهش یا افزایش قیمت نفت بگذارند. این اقدام در این صورت عملی می‌شود که به عنوان مثال، یکی از کشورهای تولید‌کننده نفت تصمیم بگیرد عرضه خود را در بازار محدود کند. در این صورت است که شاهد یک افزایش نرخ در بازار جهانی هستیم. از طرف دیگر، همان کشور تولید‌کننده نفت تصمیم می‌گیرد تا عرضه خود را در بازار افزایش دهد. این افزایش عرضه باعث خواهد شد تا نرخ نفت جهانی کاهش چشمگیری داشته باشد.

عوامل بسیار زیادی روی قیمت نفت در جهان نقش دارند. یکی از همین عوامل، جنگ میان کشورهاست. ما در این گزارش به بررسی اثرات جنگ بر بازار نفت پرداخته‌ایم.

تولید نفت طی ۱سال اخیر افزایش داشته است

حمیدرضا شکوهی، کارشناس انرژی، درباره وضعیت بازار نفت در دنیا و همچنین اثرات جنگ روی نرخ نفت به گسترش نیوز گفت: در ارتباط با بحث تولید و مصرف نفت در داخل ایران نمی‌توان به درستی صحبت کرد؛ دلیل این موضوع این این است که آمار و اطلاعات دقیقی نسبت به این موضوع وجود ندارد. در مجموع این نکته را باید گفت که تولید نفت ایران نسبت به قبل از تحریم ها، کاهش چشمگیری پیدا کرده اما در طی ۱ سال اخیر، شاهد افزایش تولید نفت بوده‌ایم. اما این آمارهایی که اعلام می‌شود تا چه میزان دقیق است، اطلاعی در دسترس نیست.

شکوهی در پاسخ به این سوال که تاثیر جنگ بر قیمت جهانی نفت تا چه میزان خواهد بود و آیا تاثیری بر افزایش یا کاهش نرخ نفت دارد یا خیر گفت: تجربه سال‌های اخیر نشان داده است که آثار روانی روی بازار نفت تاثیر دراز مدتی نذاشته است. اگر نگاهی به جنگ اوکراین و همچنین جنگ غزه داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که آثار روانی این جنگ ها، تاثیر کوتاه مدتی را بر روی بازار نفت گذاشت و قیمت نفت شاهد افزایش بود اما با گذشت زمان این تاثیر کوتاه مدت از بین رفت.

وی افزود: به نظر می‌رسد، آنچه که روی بازار تاثیر بسیار دارد و دارای اهمیت خواهد بود، بحث عرضه و تقاضا است. به دلیل آنکه، شواهد نشانگر آن است که شاهد جنگ بزرگ در منطقه نخواهیم بود که بتواند تاثیر خود را روی بازار نفت بگذارد. اما اگر جنگ گسترده‌ای رخ دهد و به اطراف منطقه کشیده شود و کشورهای دیگر هم درگیر جنگ شوند، می‌تواند تاثیر خود را بر روی بازار جهانی نفت بگذارد و نرخ نفت را بالا ببرد.

این کارشناس انرژی در ادامه این گفت‌وگو به گسترش نیوز گفت: اما در شرایط کنونی، به نظر می‌رسد در بازار جهانی، آنچه که تعیین‌کننده نرخ جهانی نفت است، عرضه و تقاضا باشد. باید گفت که عرضه و تقاضا بیش از تاثیرات روانی جنگ، توانسته است تاثیرات خود را بر نرخ نفت بگذارد و بازار جهانی را با تغییرات همراه کند. چنین موضوعی می‌تواند نرخ نفت را تا حد بسیار بالایی افزایش دهد و برعکس آن نیز می‌تواند باشد؛ یعنی عرضه و تقاضا می‌تواند همانطور که باعث بالا رفتن قیت می‌شود، سبب پایین آمدن نرخ نفت نیز شود.

بعضی کشورها قیمت نفت را کنترل می کنند

شکوهی در ارتباط با بحث رقابتی بودن فروش نفت در بازار جهانی گفت: یک موضوع بسیار مهمی که در این باره وجود دارد این است که تقاضا برای خرید نفت بسیار زیاد است و از طرفی دیگر، عرضه نفت با کاهش مواجه شده است. کشورهای تولید‌کننده نفت به ویژه در اوپک پلاس مانند عربستان و روسیه خواهان کاهش تولید هستند و عربستان پافشاری بیشتری بر کاهش تولید نفت دارد. دلیل چنین امری این است که یک کف نرخ را برای نرخ نفت حفظ کنند.

وی گفت: ما شاهد هستیم که این کشورها درحال کاهش تولیدات نفت هستند تا بتوانند قیمت نفت را کنترل پیدا کنند و نرخ نفت افزایش پیدا کرده کاهش نیابد. اما از طرفی دیگر ما شاهد نقش امریکا و تاثیرات دخالت‌های امریکا بر کاهش یا افزایش نرخ نفت هستیم. باید گفت، امریکا تمایل ندارد تا نرخ نفت از یک میزان مشخص شده‌ای افزایش پیدا کند. به همین دلیل ما شاهد کاهش تحریم‌های ونزوئلا از سوی ایالات متحده هستیم. درباره ایران، این احتمال وجود دارد تا یک سری سختگیری‌ها برای افزایش صادرات نفت صورت گرفته باشد و یا اینکه در آینده صورت گیرد.

این کارشناس انرژی ادامه داد: درکل وضعیت بازار جهانی نفت به گونه‌ای است که یک سری از کشورها با نظرات متضاد و متناقض تاثیر خود را بر روی بازار می‌گذارند. کشورهایی مانند عربستان و روسیه که تمایل دارند نرخ نفت افزایش پیدا کند، عرضه خود را محدود می‌کنند. کشورهایی مانند امریکا نیز، به دنبال کاهش نرخ و رشد تولید نفت هستند. در این میان کشورهایی هم وجود دارند که از شرایط پیش آمده به نفع خود استفاده می‌کنند. به عنوان مثال کشور عراق، در روزهای گذشته، اقدام به افزایش عرضه نفت کرد و همین امر سبب شد تا قیمت نفت در بازار جهانی کاهش پیدا کند. کشورهایی مانند عراق از شرایط به وجود آمده در راستای تامین منافع کشورشان، استفاده می‌کنند.

شکوهی خاطرنشان کرد: البته باید گفت که ایران هم به همین روش عمل می‌کند. ایران نفت خود را درحال‌حاضر به کشور چین صادر می‌کند اما باید گفت اینکه کشوری مانند ایران، تنها یک مشتری برای صادرات نفت داشته باشد، بسیار خطرناک است. اما باوجود شرایط فعلی که کشور در وضعیت تحریم قرار دارد، همین فروش نفت به چین با تخفیف را هم باید غنیمت دانست و از آن استفاده کرد.

وی در ادامه، درخصوص سناریوهای بانک جهانی درمورد احتمال افزایش نرخ نفت در صورت بروز اختلال در عرضه، حاصل بحران خاورمیانه گفت: یکی از این سناریوها که مطرح می‌شود سناریوی اختلال پایین است. بانک جهانی پیش‌بینی کرده است که میزان عرضه به ۲ میلیون بشکه نفت کاهش پیدا کند که در این صورت نرخ نفت بین ۹۳ تا ۱۰۲ دلار پیش‌بینی شده بود که بالا تر از روند فعلی است.

این کارشناس انرژی گفت: سناریوی بعدی که وجود دارد سناریوی اختلال متوسط است. در این صورت پیش‌بینی‌ها به آن سمت می‌رفت که تولید نفت در روز به ۵ میلیون بشکه کاهش پیدا کند. اگر این سناریو اجرایی می‌شد، نرخ نفت بین ۱۰۹ تا ۱۲۱ دلار افزایش پیدا کند. چنین موضوعی مانند حمله‌ای بود که توسط امریکا به سوی عراق اتفاق افتاد که مقداری دور از ذهن است تا چنین اتفاقی بی‌افتد.

شکوهی در پایان گفت: آخرین سناریو را می‌توان سناریوی اختلال بزرگ نام برد که مشابه سال ۱۹۷۳ و جنگ عراق و اسرائیل است که عرضه نفت محدود شد و نرخ نفت بالا رفت. درحال‌حاضر پیش‌بینی می‌شود که اگر چنین اختلالی به وجود آید، قیمت  را از ۱۴۰ تا ۱۵۷ دلار افزایش خواهد داد. درحال‌حاضر صرفا ما شاهد یک اختلال کوچک در بازار هستیم. عرضه و تقاضا توسط کشورهای تولید‌کننده نفت و کشورهای خریدار، تاثیر تعیین کننده‌ای در بازار دارد.