ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، لشکرکشی نظامی خود به اوکراین را در حالی آغاز کرد که تصور می‌کرد اروپایی‌ها به دلیل وابستگی به نفت و گاز این کشور، زمین جنگ را به آن‌ها واگذار کنند. اما اروپایی‌ها به جای شکست در این قائله از این جنگ به‌عنوان فرصتی برای رهایی از سوخت‌های فسیلی و حرکت به سمت منابع تجدیدپذیر استفاده کردند. اما آیا سهم ایران از منابع تجدیدپذیر متناسب با اروپا افزایش یافته است؟
پس از آغاز جنگ روسیه در اوکراین، کشورهای غربی در پی راهکارهایی برای کاهش سریع وابستگی خود به سوخت فسیلی روسیه بودند و همین موضوع باعث شد زمستان سخت گریبان کشورها را نگیرد، اما چه میزان در این امر موفق بودند؟ آیا سهم ایران از منابع تجدیدپذیر هم قابل افزایش است؟
گفته می‌شود اتحادیه اروپا با تسریع روند تولید برق از منابع تجدیدپذیر و راه‌حل‌هایی همچون بهره‌وری انرژی، می‌تواند تا سال ۲۰۲۵ وابستگی خود به گاز روسیه را تا ۶۶ درصد کاهش دهد. این نرخ به معنای کاهش ۱۰۱ میلیارد مترمکعبی مصرف گاز طبیعی است.
در همین حال براساس آمار واردات گاز اتحادیه اروپا از روسیه در سال ۲۰۲۱ در سطح ۱۵۵ میلیارد متر مکعب بوده است.
با این تفاسیر نکته واضح، این است که روسیه و ایران نتوانستند چشم امید به زمستان سخت اروپا بدوزند و اروپا توانست در سال گذشته زمستانی نه‌چندان سخت را پشت سر بگذارد.
به گفته کارشناسان، صرفه‌جویی در انرژی و فناوری‌های پاک با کاهش وابستگی به منابع وارداتی و همچنین دستیابی به اهداف مبارزه با تغییرات اقلیمی، نقش مهمی در دستیابی به امنیت انرژی ایفا می‌کنند. در همین حال مطالعه‌ای جدید نشان داد که اروپا تا سال ۲۰۴۰ با سرمایه‌گذاری دو تریلیون یورویی در بخش انرژی خورشیدی، بادی و سایر منابع تجدیدپذیر، می‌تواند نیاز خود را به سوخت فسیلی به صفر برساند و در زمینه تامین برق پاک مستقل شود.
علاوه بر این، امارات هم یکی از پیشگامان جهانی در زمینه انرژی پاک و تجدیدپذیر است. این کشور در سال ۲۰۲۳ به پیشرفت‌های قابل توجهی در این زمینه دست یافت. همچنین امارات برای تنوع‌بخشی به منابع انرژی خود برنامه‌های جدیدی دارد. به این ترتیب، سهم انرژی پاک در سبد انرژی امارات تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ درصد خواهد رسید
شاید این خبر برای کشوری مثل روسیه یا حتی ایران خبری ناخوشایند باشد؛ چراکه این کشورها غالبا اقتصادی نفتی دارند، کشوری مثل ایران در ازای صادرات نفت کالا و غذا دریافت می‌کند و اقتصادی کاملا متکی به فروش نفت دارد.
سهم ایران از منابع تجدیدپذیر چقدر است؟
همچنین نظام بودجه‌ای ایران هم بشدت به فروش نفت وابسته است؛ طوری که در سال جاری بخش اعظمی از کسری بودجه به علت تحقق نیافتن فروش نفت به قیمت عادلانه بود، در واقع تخفیف‌های نفتی که به علت شرایط تحریمی ایران، به کشورهایی برای صادرات نفت داده می‌شود منجر به عدد بزرگی در کسری بودجه ایران شده است.
همانطور که داوود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، در رابطه با درآمدهای نفتی توضیح داد که این درآمدها در بودجه ۶۲۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است، فرض بر این بوده که نفت را با قیمت ۸۰ دلار و به میزان ۱.۵ میلیون بشکه بفروشیم؛ اما در بسیاری ماه‌های سال قیمت فروش و میزان صادرات کم بوده است.
با این تفاسیر و در زمانی که ایران تحریم است و نفت صادراتی را هم با تخفیف‌های نجومی می‌فروشد حرکت جهان به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر چقدر می‌تواند به ضرر ایران باشد؟ هرچند سهم ایران از سبد انرژی‌های تجدید پذیر زیر یک درصد است، اما سهم بیشتر کشورهای توسعه یافته هم حداکثر ۱۰ درصد است.
شاید حرکت کشورهای توسعه‌یافته به سمت سبد انرژی‌های تجدیدپذیر برای ایران خطرآفرین نباشد اما قطعا ادامه تحریم‌ها و فروش تخفیف‌دار نفت خطرآفرین است چراکه مانع از بازگشت پول به چرخه اقتصاد می‌شود و به دلیل قوانین سختگیرانه FATF هم عملا پول حاصل از فروش نفت نمی‌تواند تمام و کمال به ایران پرداخت شود و از روش‌هایی مثل تهاتر یا نفت در برابر غذا استفاده می‌شود، درنهایت هم دود تحریم‌ها و موانع فروش نفت ایران به چشم مردم خواهد رفت.
