تاثیر افزایش ناگهانی قیمت برق بر صنایع کشور / بورس انرژی راهگشا است؟ - افق اقتصادی

انرژی، همواره در کشور ما نقش مهم و اساسی خود را بر روی زندگی و همچنین انواع صنعت و کارخانه‌ها نشان داده است. برق یکی از این انرژی‌هایی است که تاثیر فراوانی بر روی تولید، چه در صنایع کوچک و چه در صنایع بزرگ دارد. یکی از این صنایع که به طور مستقیم با انرژی برق سر و کار دارد، تولید فولاد است. بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که افزایش ناگهانی نرخ برق بر کاهش قدرت رقابت‌پذیری صنایع بزرگ زیرساختی نقش بسیار مهمی دارد.

رابطه برق و صنعت فولاد

رسول خلیفه‌سلطانی، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در ارتباط با بحث رابطه برق و صنعت فولاد به گسترش نیوز گفت: نکته‌ای مهم که در مورد رابطه برق و صنعت فولاد باید مورد توجه قرار گیرد، سهم برق در نرخ تمام‌شده فولاد است. تا پیش از بازنگری نرخ برق صنایع بزرگ انرژی بر، سهم برق در تولید فولاد کشور، کمتر از ۵ درصد بود. این رقم امروز و با توجه به افزایش بهای برق صنایع بزرگ، به ۸ تا ۹ درصد رسیده و پیش‌بینی‌‌ می‌شود که با افزایش نرخ امسال به حدود ۱۲ درصد برسد.

خلیفه سلطانی ادامه داد: از آنجا که مدل تولید فولاد در ایران با سایر کشورهای دنیا تفاوت اساسی دارد، لذا‌‌ نمی‌توانیم مقایسه دقیقی از سهم برق در نرخ تمام‌شده فولاد در کشورمان و تولیدکنندگان خارجی این محصول داشته باشیم. در دنیا ۷۵ درصد تولید فولاد، توسط کوره‌‌های بلند و تنها ۲۵ درصد آن با تکنولوژی احیای مستقیم و کوره‌های قوس الکتریکی و القایی انجام‌‌ می‌شود اما در ایران این ارقام کاملا برعکس هستند، یعنی ۷۵ درصد کل تولید فولاد کشور به وسیله کوره‌‌های قوس الکتریکی و القایی انجام می‌شود، بر این اساس ما نسبت به سایر کشورهای دنیا تولید بسیار کمتری با کوره‌‌های بلند داریم. از این رو پیش از هر مقایسه‌ای باید این مسئله را مد نظر قرار دهیم که برق در تکنولوژی تولید فولاد کشور ایران نقش ویژه‌ای دارد.

وی درباره نرخ تمام شده فولاد و مقایسه آن با کشورهای مختلف گفت: وقتی هزینه‌های تمام شده فولاد را در کشورهای مختلف دنیا مقایسه می‌کنیم، به این نتیجه‌‌ می‌رسیم که عمده هزینه تمام‌شده مربوط به مواد اولیه، انرژی و نیروی انسانی است اما این هزینه‌‌ها در ایران بهره‌های بانکی و هزینه‌‌های ناشی از نوسانات فضای کسب‌وکار هم به این موارد اضافه می‌شود. به طور معمول نرخ بهره بانکی در کشورهای مختلف فولادساز دنیا مانند امریکا، ژاپن، چین و هند نهایتا پنج درصد است، در حالی که تامین سرمایه در ایران نرخ بسیار بالایی دارد و معمولا ۶ تا ۷ برابر بیشتر از متوسط کشورهای فولادساز برتر دنیا است.

پیش بینی امتیازات برای صنعت فولاد کشور

دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ادامه داد: از این رو رفع این نقصان در صنعت فولاد ایران نسبت به فولادسازان سایر کشورهای دنیا مستلزم پیش‌بینی امتیازات دیگری برای صنعت فولاد کشور برای حفظ قدرت رقابت‌پذیری آن است. مهم‌ترین امتیازات اقتصاد ایران برای صنعت فولاد، انرژی و مواد اولیه در دسترس و ارزانتر بوده که در شرایط فعلی هر ۲ این امتیازات از فولادسازان ایرانی گرفته شده است. به همین دلیل عملا قدرت رقابت صنعت فولاد ایران در مقایسه با سایر کشورهای دنیا به شدت کاهش یافته، به طوری که آنها ناگزیر شده‌اند برای حفظ بقای خود در بازارهای بین‌المللی، حاشیه سود خود را به کمتر از ۱۰ تا ۲۰ درصد برسانند. وی

خلیفه سلطانی تاکید کرد: با این روند قطعا انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاران جدید باقی‌‌ نمی‌ماند و به‌تدریج شاهد کاهش ورود سرمایه به این صنعت خواهیم بود. این افت سرمایه‌گذاری در صنعت فولاد یک هشدار جدی برای سیاستگذاران کشور است. همان اتفاقی که در صنعت برق افتاد و این صنعت را به واسطه سیاست‌های نادرست و ناکارآمد و تثبیت نرخ برق از یک صادرکننده برق در دهه ۹۰ به شرایط کنونی با ناترازی گسترده تولید و مصرف رسانده، در صنعت فولاد هم در حال رخ دادن است.

وی درباره افزایش ناگهانی نرخ برق و پیامدهای آن اظهار کرد: بدون تردید افزایش ناگهانی نرخ برق هم مانند تثبیت بهای این کالای حیاتی، عوارض و پیامدهای گسترده‌ای خواهد داشت که مهم‌ترین آن را‌‌ می‌توان در کاهش قدرت رقابت‌پذیری صنایع بزرگ زیرساختی مشاهده کرد. این مسئله در مورد نیروی انسانی هم وجود دارد، با وجود این که نیروی انسانی در ایران، بر مبنای دلار، پایین‌ترین سرانه نرخ دستمزد را دارد، اما در مجموع هزینه‌های نیروی انسانی در کشورمان نسبت به بسیاری از کارخانه‌های فولاد دنیا بالاتر است؛ چرا که بسیاری از این شرکت‌ها ناگزیرند بالاجبار نیروی جدید جذب کنند و همین مسئله به تراکم بی‌دلیل نیروی انسانی در آنها منجر شده است.

دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران گفت: به عنوان مثال کارخانه‌ای مثل ذوب آهن اصفهان در دنیا با حدود ۲ تا ۳ هزار نفر نیرو اداره می‌شود، در حالی که در ایران بیش از ۳۰ هزار نفر نیروی شاغل دارد. بنابراین با توجه به شرایطی که به طور معمول به شرکت‌های فولادساز ایرانی تحمیل‌‌ می‌شود، ایجاد یک سری مزایای رقابتی بر اساس ظرفیت‌‌ها و منابع طبیعی کشور برای حفظ جایگاه ایران در بازارهای منطقه‌ای و جهانی، چندان غیر منطقی نیست، هر چند به نظر‌‌ می‌رسد که به‌تدریج این مزایا با اقداماتی نظیر افزایش ناگهانی نرخ برق در حال حذف شدن است.

بورس انرژی نیازمند زیرساخت

خلیفه سلطان خاطرنشان کرد: درحال‌حاضر که بسترهایی مانند بورس انرژی برای عرضه شفاف‌تر برق ایجاد شده، ضروری است که شرکت‌های فولادی هم به‌تدریج از ظرفیت‌‌های آن استفاده کنند، اما پیش از آن به نظر‌‌ می‌رسد بورس انرژی همچنان نیازمند زیرساخت‌های زیادی است که باید از سوی دولت ایجاد شود.

خلیفه سلطانی افزود: لازم است که دولت و صنعت فولاد برای توسعه بورس انرژی تعامل موثر، هدفمند و سازمان یافته‌ای داشته باشند. درحال‌حاضر صنایع بزرگ با مصرف بالاتر از پنج مگاوات ملزم به تامین بخشی از برق مورد نیاز خود از بورس انرژی شده‌اند و این امر یک گام به سوی ایجاد زیرساخت برای افزایش مبادلات برق در بورس است، هر چند که ملاحظاتی هم در این خصوص وجود دارد.

وی درباره نقش متخصصان در حوزه انرژی و تاثیر راهکارهای آنها گفت: متخصصان حوزه انرژی راهکارهای زیادی برای تعیین نرخ برق ارائه کرده‌اند که امیدوارم به آنها توجه شود. نکته مهم این است که عرضه برق ارزان‌قیمت به مشترکین صنعتی و خانگی، صرفه‌جویی و مصرف بهینه را کاملا بی‌معنی کرده بود، اما قطعا افزایش منطقی و تدریجی و واقعی‌سازی نرخ‌ها‌‌ می‌تواند الزامات بهینه‌سازی مصرف انرژی و اصلاح فرهنگ مصرف را روشن کرده و زمینه را برای پیاده‌سازی آنها فراهم کند.

دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در پایان گفت: امید آن‌‌ می‌رود که با هم‌‎فکری دولت و هم‌افزایی تشکل‌های حوزه برق و فولاد، به ویژه سندیکای شرکت‌های تولیدکننده برق و انجمن فولاد ایران، شاهد ارائه و پیاده‌سازی راهکارهای تخصصی و بهینه‌ای باشیم. علاوه بر تعیین نرخ عادلانه و منطقی برق، انرژی را به عنوان یک مزیت رقابتی برای صنعت فولاد کشور حفظ کند تا همچنان شاهد توسعه سرمایه‌گذاری‌‌ها در این صنعت زیرساختی و مادر در کشور باشیم.