رضا پدیدار-رئیس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق بازرگانی تهران
باتوجه به شرایط ناموزون اقتصادی و اجتماعی در بیشتر کشورهای جهان از یک‌سو و نیز تغییرات پی در پی ساختارهای اجتماعی در تمام قاره‌ها و نیز نقش‌آفرینی انرژی در گستره عظیم کره خاکی ضرورت دارد مروری بر اهمیت و جایگاه انرژی و به‌ویژه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران و جهان داشته باشیم و از این منظر به ظرفیت‌های موجود به‌ویژه در کشور بپردازیم. به‌خوبی می‌دانیم که بحران انرژی یکی از موضوعات مهم در چند دهه اخیر در سراسر جهان است. از بین بردن منابع‌طبیعی از جمله گونه‌های دریایی و زمینی و نیز افزایش بی‌رویه جمعیت و سرعت ساخت‌وساز و پدیده‌های گلخانه‌ای و اتلاف انرژی و آلودگی زیست‌محیطی این صنعت، بر همگان روشن است. رشد روزافزون جمعیت و نیاز به انرژی و پایان‌پذیری سوخت‌های فسیلی از یک‌سو و افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی از سوی دیگر، منجر به ارتقای توان دانش‌پژوهان و سرمایه‌گذاران برای کسب مهارت تامین انرژی از منابع تجدیدپذیر شده است.دانشمندان معتقدند انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک باتوجه به محدود بودن سوخت‌های فسیلی و آلودگی‌های محیط‌زیستی نمی‌توانند به نخستین گزینه برای تولید انرژی تبدیل شوند. کشور ما نیز به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، ظرفیت‌های متعددی در حوزه انرژی تجدیدپذیر دارد. استفاده از انرژی‌های پاک از جمله انرژی خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی، زیست‌توده و برقابی، می‌تواند باعث کاهش وابستگی به منابع فسیلی و کاهش گازهای گلخانه‌ای که تاثیر اساسی بر گرمایش جهانی دارند، شود.
مصرف سوخت‌های فسیلی همچون نفت و گاز به‌عنوان منابع انرژی غالب در کشورها باعث به‌وجود آمدن خسارت‌های جبران‌ناپذیری برای بشریت خواهد شد. با افزایش جمعیت، افزایش تقاضا برای انرژی، مسئله‌ای است که دولت‌ها به‌دنبال یافتن راه‌هایی برای پاسخگویی موثر به آن هستند.در این بین، انرژی‌های تجدیدپذیر جایگزین مناسب برای سوخت‌های فسیلی بوده، زیرا قابل‌دسترس‌تر و کم‌هزینه‌تر از سایر سوخت‌ها هستند و مشکلات زیست‌محیطی را تا حد زیادی از بین می‌برند. براساس آخرین گزارش‌های مدون و محاسبه‌شده از سوی پژوهشگران حوزه انرژی، اگر تنها در یک درصد از مساحت کشور ایران از انرژی خورشیدی بهره گرفته شود و در عین حال کارآیی این سیستم از ۱۰ درصد بیشتر نشود، می‌توان روزانه ۹ میلیون مگاوات ساعت انرژی از خورشید دریافت کرد. از طرفی، ایران با دارا بودن ۳۰۰ روز آفتابی و متوسط تابش ۵.۵ کیلووات ساعت بر مترمربع در روز یکی از کشورهای دارای ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی است. همچنین براساس آمارهای بین‌المللی، میزان تابش خورشید در ایران بالاتر از میانگین کشورهای اروپایی فعال در حوزه انرژی‌های خورشیدی بوده که نشان‌دهنده استعداد فوق‌العاده در تامین انرژی‌های نو است. همچنین براساس آمارهای بین‌المللی میزان تابش خورشید در ایران بالاتر از میانگین کشورهای اروپایی فعال در حوزه انرژی‌های خورشیدی بوده که نشان‌دهنده استعداد فوق‌العاده در تامین انرژی‌های نو است. براساس ماده ۵۰ قانون برنامه ششم توسعه، دولت مکلف بود سهم نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک را با اولویت سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی (اعم از داخلی یا خارجی) با حداکثر استفاده از ظرفیت داخلی تا پایان برنامه ششم به حداقل ۵ درصد ظرفیت برق کل کشور برساند که متاسفانه چنین نشد. از طرفی و برپایه مطالعات انجام‌شده از سوی DLR آلمان (مرکز هوافضای آلمان)، در مساحت بیش از ۲۰۰۰ کیلومترمربع امکان نصب بیش از ۶۰ هزار مگاوات نیروگاه‌های حرارتی خورشیدی وجود دارد. از سوی دیگر، باتوجه به اینکه هنوز اقدامات زیربنایی از جمله برق‌رسانی به برخی روستاهای کشور ادامه داشته و انتقال انرژی به این مناطق دورافتاده هزینه فراوانی به کشور تحمیل می‌کند، بنابراین استفاده از منبع خورشیدی برای تولید برق، مقرون به صرفه است. در عین حال، اشتغالزایی و درآمدزایی به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار، یکی دیگر از ثمرات تولید انرژی تجدیدپذیر خورشیدی از امکانات محلی به‌شمار می‌رود. به‌عقیده برخی کارشناسان حوزه انرژی، اگر در حالت آرمانی، مساحت بیابان‌های کشور با سامانه‌های دریافت انرژی تابشی تجهیز شوند، می‌توان انرژی بخش‌های گسترده‌ای از مناطق کشور را تامین و در عین حال، زمینه صدور انرژی برق را نیز فعال کرد. در ادامه این یادداشت، که روز بعد و در همین ستون منتشر خواهد شد، با بررسی جدول سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید انرژی برخی کشورهای جهان به جایگاه ایران در این حوزه می‌پردازیم./ روزنامه صمت
