آیا بیت کوین میتواند جایگزین مناسبی برای پول کاغذی باشد!؟ - افق اقتصادی

علیرضا مبصر؛ گروه بورس: در سال‌های اخیر، ظهور ارزهای دیجیتال، به‌ویژه بیت‌کوین، تحولات چشمگیری در نظام مالی و اقتصادی جهان به همراه داشته است. این ارز دیجیتال که در ابتدا به‌عنوان ابزاری برای تراکنش‌های غیرمتمرکز و مستقل از نهادهای مالی سنتی معرفی شد، به‌تدریج به دارایی‌ای با ارزش ذخیره‌ای بدل شد. بااین‌حال، یکی از مباحث چالش‌برانگیز در حوزه اقتصاد پولی، امکان جایگزینی بیت‌کوین با ارزهای رسمی مانند دلار آمریکا است. از همین رو اقتصاد دانان بزرگ و حتی غول های بزرگ بازار سرمایه امرسکا این روزها نگران تضعیف دلار و سر خم کردن در مقابل ارز دیجیتال هستند.
آیا بیت‌کوین می‌تواند نقشی مشابه پول‌های ملی ایفا کند و به‌عنوان وسیله مبادله اصلی در اقتصاد جهانی پذیرفته شود؟ در این نوشته، ابعاد مختلف این پرسش را بررسی خواهیم کرد و موانع و چالش‌های پیش روی بیت‌کوین را در مسیر جایگزینی با ارزهای فیات مورد تجزیه‌وتحلیل قرار خواهیم داد.

بیت کوین دارایی دیجیتالی است که در سال های اخیر به عنوان موضوع مورد بحث بسیاری کارشناسان تبدیل شده است که آیا جایگیزینی برای ارز های فیات خواهد بود یا خیر

بیت‌ کوین، ابزاری برای مبادله یا جایگزینی برای پول؟
بیت‌کوین در حال حاضر به‌عنوان ابزاری برای مبادله در برخی بازارها پذیرفته شده است. از پرداخت‌های شرکت‌های بزرگ فناوری تا دریافت دستمزد ورزشکاران و هنرمندان، این ارز دیجیتال در حال گسترش کاربردهای خود است. بااین‌حال، آیا این گسترش به معنای آن است که بیت‌کوین می‌تواند جایگزین پول ملی شود؟ در ایالات متحده، تنها دلار به‌عنوان پول قانونی شناخته می‌شود و هیچ ارزی، از جمله بیت‌کوین، بدون پذیرش رسمی دولت نمی‌تواند جایگزین آن شود. در سایر کشورها نیز ارزهای دیجیتال هنوز به رسمیت شناخته نشده و به‌عنوان وسیله پرداخت رسمی پذیرفته نشده‌اند. این محدودیت‌های قانونی مانع از آن می‌شود که بیت‌کوین نقشی مشابه ارزهای ملی ایفا کند.
به عنوان مثال دیروز وزارت ارشاد اعلام کرد که حتی تبلیغ ارز رمز هم ممنوع است. یکی دیگر از موانع جایگزینی بیت‌کوین، مسائل مربوط به مالیات و شفافیت مالی است. بسیاری از کشورها قوانینی سختگیرانه برای گزارش‌دهی مالی دارند و تلاش می‌کنند از پول‌شویی، فرار مالیاتی و تأمین مالی غیرقانونی جلوگیری کنند. ازآنجاکه تراکنش‌های بیت‌کوین نیمه‌ناشناس و در برخی موارد غیرقابل‌ردیابی هستند، دولت‌ها با چالش‌هایی در کنترل جریان پول مواجه خواهند شد که مانعی بزرگ برای پذیرش رسمی این ارز دیجیتال است.
اهمیت عرضه پول و تأثیر آن بر اقتصاد جهانی
پول در طول تاریخ اشکال گوناگونی داشته است؛ از طلا و نقره گرفته تا نمک و آجرهای چای. اگرچه این اشکال مختلف برای مبادله کالا و خدمات کارآمد بودند، اما همواره با محدودیت‌هایی مواجه بودند. برای مثال، طلا به‌دلیل دشواری در حمل‌ونقل و تقسیم‌پذیری محدود، گزینه‌ای ناکارآمد برای مبادلات روزمره محسوب می‌شد. اقتصادهای مدرن بر پایه سیستمی از عرضه پول کنترل‌شده عمل می‌کنند. اگر میزان پول در گردش بیش از حد افزایش یابد، تورم شدیدی ایجاد می‌شود و اگر میزان آن محدود شود، رکود اقتصادی رخ خواهد داد. این چالش درباره بیت‌کوین نیز صادق است.

بیت کوین بخاطر ساختار ذاتی خود که محدودیت در عرضه دارد میتواند چالش هایی از جمله ایجاد رکود اقتصادی، در صورت تبدیل شدن به پول را در پی داشته باشد

محدودیت عرضه بیت‌ کوین و پیامدهای آن
طبق پروتکل طراحی‌شده برای بیت‌کوین، عرضه آن به ۲۱ میلیون واحد محدود شده است. علاوه بر این، فرآیند «نصف شدن» (Halving) استخراج بیت‌کوین‌های جدید را با گذشت زمان دشوارتر می‌سازد. اگر بیت‌کوین به‌عنوان ارز رسمی پذیرفته شود، احتمالاً اقتصاد با کمبود پول مواجه خواهد شد که این امر می‌تواند به کاهش سطح عمومی قیمت‌ها و در نهایت پدیده کاهش تورم (Deflation) منجر شود. این وضعیت، برخلاف تورم که ارزش پول را کاهش می‌دهد، باعث افزایش قدرت خرید آن می‌شود، اما درعین‌حال انگیزه مصرف و سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و می‌تواند موجب رکود اقتصادی شود. یکی دیگر از پیامدهای عرضه محدود بیت‌کوین، ایجاد مشکلات نقدینگی در اقتصاد است. بانک‌ها و موسسات مالی نیازمند دسترسی سریع و آسان به منابع مالی هستند. اما ازآنجاکه بیت‌کوین ماهیت غیرمتمرکز دارد و امکان چاپ پول در شرایط بحرانی را فراهم نمی‌کند، مدیریت بحران‌های مالی دشوار خواهد شد.

چالش‌ های حکمرانی پولی و نظارت دولتی
یکی از مسائل کلیدی که دولت‌ها را از پذیرش بیت‌کوین به‌عنوان جایگزین پول رسمی بازمی‌دارد، مسئله حکمرانی پولی است. در بسیاری از کشورها، دولت‌ها مسئولیت تنظیم سیاست‌های پولی و تأمین ثبات اقتصادی را بر عهده دارند. اگر کنترل عرضه پول در اختیار ارزهای غیرمتمرکز مانند بیت‌کوین قرار گیرد، دولت‌ها توانایی خود را در مدیریت اقتصاد از دست خواهند داد. بانک‌های مرکزی ابزارهای مختلفی برای کنترل نقدینگی و تورم در اختیار دارند. اما در صورتی که بیت‌کوین جایگزین ارزهای ملی شود، این نهادها دیگر قادر به اجرای سیاست‌های پولی مؤثر نخواهند بود.

نظارت دولتی یکی از بحث هایی است که همواره در طول تاریخ طرفداران آزادی فردی (لبیرالیسم) به شدت آن را محکوم کرده و بسیاری از مشکلات عدید اقتصادی حاضر را به نظارت ها و دخالت های بی قید و شرط دولت مرتبط میدانند

سخن آخر
با وجود رشد روزافزون ارزهای دیجیتال، بیت‌کوین و هشدار اخیر وارن بافت مبنی بر احتمال جایگزینی رمز ارزها به جای دلار ، هنوز با موانع جدی برای جایگزینی ارزهای ملی روبه‌رو است. عرضه محدود، نوسانات قیمتی شدید، چالش‌های نظارتی و خطر کاهش تورم از جمله عواملی هستند که مانع از پذیرش بیت‌کوین به‌عنوان جایگزین دلار می‌شوند. در این میان، نقش دولت‌ها در تنظیم سیاست‌های پولی و حفظ ثبات اقتصادی نیز عاملی تعیین‌کننده است. زیرا دولت ها به این راحتی حاصر نیستند از نقش پول به عنوان یکی از ابزار های مهم قدرت چشم پوشی کنند.