تولید سالانه۱۷ تا ۲۰ میلیون تن ماست در جهان| جایگاه ایران در بازار جهانی کجاست؟ - افق اقتصادی

بازار؛ گروه کشاورزی: ماست یکی از محصولات لبنی پرمصرف و محبوب است و در جهان جایگاه ویژه ‌ای دارد. معمولاً پس از شیر، پنیر و کره، ماست در رتبه‌ بعد قرار می‌ گیرد. در بسیاری از گزارش‌ها و آمارهای جهانی، ماست در رتبه سوم یا چهارم در حجم تولید لبنیات قرار می‌گیرد، ولی این رتبه بسته به منطقه و منبع آمار ممکن است متفاوت باشد. در کل، در میان محصولات لبنی، ماست جزء پرمصرف ‌ترین و پر تولیدترین‌ها است و نقش مهمی در بازار جهانی دارد.

سالانه حدود ۱۷ تا ۲۰ میلیون تن ماست در جهان تولید می‌شود، و در این میان ایالات متحده آمریکا یکی از بزرگ ‌ترین بازارهای مصرف و تولید محسوب می شود، در حالی که ایران یکی از بزرگ ‌ترین مصرف‌ کنندگان و تولیدکنندگان، به‌ ویژه در منطقه خاورمیانه است

این در حالی است که به گفته کارشناسان، محرک‌های بازار جهانی ماست شامل عوامل مختلف اقتصادی و غیراقتصادی مثل تقاضای مصرف کنندگان، قیمت لبنیات و مواد اولیه، تولید و عرضه، نوسانات نرخ ارز، رشد صنایع غذایی سالم و برندهای جدید، قوانین و مقررات بین‌المللی، روندهای سلامت و تغذیه، شرایط اقلیمی و …» هستند.
از سوی دیگر بر اساس داده های گزارشات جهانی، سالانه حدود ۱۷ تا ۲۰ میلیون تن ماست در جهان تولید می‌شود، و در این میان ایالات متحده آمریکا یکی از بزرگ ‌ترین بازارهای مصرف و تولید محسوب می شود. در حالی که ایران یکی از بزرگ ‌ترین مصرف‌ کنندگان و تولیدکنندگان، به‌ ویژه در منطقه خاورمیانه و آلمان و اتحادیه اروپا نیز بخش قابل توجهی از تولید و مصرف لبنیات را به خود اختصاص می دهند. همچنین گزارشات حاکی است چین در حال رشد سریع، با افزایش مصرف لبنیات و ماست است. نکته قابل تامل اینکه تولید جهانی ماست در حال توسعه و رشد است، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه که مصرف لبنیات در حال افزایش است.

سرانه مصرف ماست در کشورهای مختلف چقدر است؟
به این ترتیب سرانه مصرف ماست در جهان حدود ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم در سال است. این میزان در کشورهای مختلف متفاوت است؛ به نحوی که بر فرض در ایران، سرانه مصرف به طور تقریبی بین ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم در سال است، که یکی از بالاترین سرانه‌ها در جهان محسوب می‌شود. همچنین در کشورهای اروپایی، معمولاً حدود ۱۰ تا ۲۰ کیلوگرم در سال است. در آمریکا، سرانه مصرف حدود ۸ تا ۱۲ کیلوگرم است. البته در کشورهای آسیایی، مصرف پایین‌تر است ولی در حال رشد است.
گزارشات جهانی همچنین نشان می دهد: فروش جهانی ماست صادراتی از همه کشورها در سال ۲۰۲۱ به ارزش ۲.۷۷ میلیارد دلار بوده است. در واقع در حوزه صادرات ماست، گزارشات جهانی می گوید: آلمان، فرانسه، یونان، بلژیک و اتریش مهمترین صادر کنندگان هستند و در مجموع، این گروه پیشرو از تامین کنندگان بین المللی بیش از نیمی (۵۶.۴درصد) از فروش ماست صادراتی را از آن خود می کنند.
در واقع آمارها بیانگر این است که در حوزه صادرات ماست ارزش صادراتی کشورهای «آلمان، فرانسه، یونان، بلژیک، اتریش، اسپانیا، عبستان، تایلند، جمهوری چک، لهستان، هلند، ایالات متحده، رومانی، بلاروس و کانادا» به ترتیب پانزده صادرکننده برتر هستند. به نحوی که این کشورها این کشورها در مجموع بیش از ۸۰درصد از ماست صادرات جهانی را راهی بازارهای بین المللی می کنند.
از سوی دیگر داده های آماری مربوط به صادرات جهانی ماست در سال ۲۰۲۱ حاکی از این است که از نظر ارزش صادراتی ماست ایران در مدت نامبرده جایگاه سی و دوم جهان قرار گرفته است.

گشورهای آسیایی؛ در جایگاه دوم صادرات ماست
این در حالی است که از منظر قاره ای نیز کشورهای اروپایی سهمی بیش از ۸۲درصد از کل فروش جهانی ماست را در اختیار دارند و در جایگاه اول صادرات ماست از نظر ارزش صادراتی قرار دارند. همچنین در رتبه دوم، صادرکنندگان آسیایی با ۸.۹ درصد قرار دارند، در حالی که ۳.۳ درصد دیگر از محموله های ماست در سراسر جهان از آمریکای شمالی منشا می گیرد و پس از آن صادر کنندگان آفریقا، اقیانوسیه و سپس آمریکای لاتین قرار دارند.

ارزش ۱۰-۱۲ میلیارد دلاری بازار جهانی ماست پروبیوتیک
نکته قابل تامل در بازارهای جهانی رشد قابل توجه بازار جهانی ماست پروبیوتیک است که عمدتا به‌دلیل افزایش آگاهی عمومی درباره سلامت دستگاه گوارش و فواید پروبیوتیک‌ها است. برآوردهای اخیر نشان می‌دهد که این بازار در چند سال گذشته با نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) حدود ۶-۸درصد رشد کرده است.
همچنین طبق گزارش ‌های بازار، اندازه بازار جهانی ماست پروبیوتیک در ۲۰۲۳ تقریباً حدود ۱۰-۱۲ میلیارد دلار تخمین زده شده و انتظار می ‌رود تا دهه آینده به بیش از ۲۰ میلیارد دلار برسد، اگر روند توسعه و تقاضا ادامه یابد. جالب اینکه این بازار عمدتاً در کشورهای توسعه ‌یافته، مثل آمریکای شمالی، اروپا و آسیا، رشد قابل توجهی دارد و برندها تمرکزشان بر عرضه محصولاتی با کیفیت، طبیعی و دارا بودن سطوح بالای پروبیوتیک است.