تلاش برای به حاشیه رفتن دلار در مقابل سایر ارزها در حالی است که اغلب کشورها با فاصله گیری از آن به فکر ارز جایگزین هستند، ظهور پلتفرم بریکس‌پی و انجام پیمانهای دوجانبه پولی نمونه چنین سیاستی است.
بازار؛ گروه بانک و بیمه: خیلی از کشورهای دنیا تلاش می کنند تا از قدرت و سلطه دلار در انجام فعالیت های اقتصادی خود بکاهد و به تدریج از این مخمصه خارج شوند، تعداد زیادی از کشورها در دنیا تاکنون توانسته اند در این مسیر گام های موفقیت آمیزی بردارند، علاوه بر این بیشتر کشورهای جهان با هدف رهایی از اسارات دلار، سعی می کنند با روی گردانی از دلار آمریکا در انجام تبادلات تجاری و اقتصادی اقدام به انجام پیمانهای دو یا چند جانبه پولی نمایند. چنین تفکری بیانگر ترسیم نقشه ای راهبردی برای خروج اغلب کشورها از سیطره دلار بوده آنگونه که اکنون کشورهای آسیایی با ایجاد اتحادیه هایی، سعی دارند در انجام مراودات اقتصادی و تبادلات تجاری، ارزی جدید را جایگزین دلار آمریکا در تبادلات اقتصادی و تجاری کنند.
عمده کارشناسان اقتصادی دنیا نیز افول هیمنه و فرمانروایی دلار در جهان طی سالهای آینده را پیش بینی می کنند و معتقدند؛ دلار در آستانه فروپاشی کامل با توجه به افزایش رویکرد کشورهای جهان برای کنار گذاشتن آن در انجام تبادلات بین المللی هستند. به طور مثال هنگامی که کشورهایی مانند چین، روسیه، ایران و ونزوئلا گامهای راهبردی جدی برای کنار گذاشتن دلار به نفع دیگر ارزها مانند یوان چین و یورو برمی دارند؛ مفهومش این است که عرش دلار آمریکا تهدید شده و به تدریج ارزش خود را در سالهای آتی از دست می دهد.
علاوه بر ایران چندین کشور دیگر نیز دلار زدایی را به چشم‌انداز بلند مدت تبدیل کرده اند که همین مسئله مشترک بین برخی کشورها، گروهی به نام «بریکس» پایه‌گذاری شده است، بریکس گروهی از کشورهایی راست که قصد دارند با نظام اقتصادی غربی، مقابله کنند، و اخیرا نیز «ارز بریکس» را رونمایی کردند
ارز واحد جدید، برای جایگزینی دلار در راه است
اکنون بیشتر تبادلات تجاری بخصوص داد و ستد کالاهای استراتژیک نظیر نفت در کشورهای آسیایی بعضا با دلار انجام نمی شود، بلکه کم و بیش با سایر ارزهای دیگر صورت می گیرد، به همین دلیل است آمریکا سعی دارد با کشورهای تولید کننده نفت چون عربستان و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس به نفع خود طرح دوستی بریزد تا مبادا فروش نفت آنها با یوان چین و یا سایر ارزهای دیگر اتفاق بیفتد، اقدامی که نتیجه آن منجر به کنار گذاشته شدن دلار آمریکا در معاملات خواهد شد. البته اغلب کشورهای دنیا به این نتیجه رسیده اند که تا کی باید زیر یوغ سلطه آمریکا بمانند و اگر از دلار این کشور در معاملات تجاری و بازرگانی استفاده نکنند با محدودیت هایی مواجه گردند. بنابراین سعی دارند خود را به اتحادیه هایی نزدیک کنند که می خواهند ارز جدیدی را در مبادلات تجاری رو کنند.
دلار زدایی که هدف حذف حداکثری دلار از مبادلات را دنبال می‌کند، علاوه بر ایران برای چندین کشور دیگر نیز به چشم‌انداز بلند مدت تبدیل شده است که همین مسئله مشترک بین برخی کشورها، گروهی به نام «بریکس» را پایه‌گذاری کرد. بریکس گروهی از کشورهایی را شامل می‌شود که قصد دارند با نظام اقتصادی غربی که همه مناسبات جهانی را در بر گرفته است، مقابله کنند. گروه بین‌المللی بریکس، به رهبری پنج اقتصاد بزرگ و نوظهور جهان یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است که البته ایران و پنج کشور دیگر نیز سال گذشته به عضویت این گروه درآمدند. چالش پیدا کردن جایگزین برای دلار باعث شد که طی هفته های اخیر و در شانزدهمین اجلاس سران گروه بریکس، از «ارز بریکس» رونمایی شود.
پروژه «میرشتاب» که اخیرا با تلاش‌های بانک مرکزی عملیاتی شد؛ موجب اتصال شبکه‌های پرداخت کارتی ایران و روسیه شده است که به گفته کارشناسان این راهکار اقدام بزرگ و خوبی است که در شرایط تحریم به کشور ما کمک می‌کند، آنطور که اتصال شبکه شتاب ایران به شبکه میر روسیه منجر به به دلار زدایی خواهد شدد
دلار زدایی با میرشناب
هر چند ایران جزو گروه کشورهای دلارزدای بریکش است اما به تنهایی نیز سعی دارد مبادلات تجاری و خدماتی خود را با دیگر کشور با ارزی غیر از دلار انجام دهد. به طور مثال پروژه «میرشتاب» که اخیرا با تلاش‌های بانک مرکزی عملیاتی شد؛ موجب اتصال شبکه‌های پرداخت کارتی ایران و روسیه شده است که به گفته کارشناسان این راهکار اقدام بزرگ و خوبی است که در شرایط تحریم به کشور ما کمک می‌کند. آنطور که اتصال شبکه شتاب ایران به شبکه میر روسیه به دلار زدایی کمک می‌کند. از طرفی درخواست فعالان بازرگانی این است که برای گسترش تجارت بین دو کشور ظرفیت مبادلات ارزهای ملی دو کشور در راستای دلارزدایی تقویت شود.
کیامرث جهانگیر، استاد دانشگاه علوم سیاسی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرگزاری «بازار» گفت: یکی از ابزارهای تداوم سلطه استعمارگران، ارز آنهاست. کشوری چون آمریکا برای اینکه استعمار خود را تداوم بخشد با استفاده از نقش دلار در اقتصاد کشورهای جهان همچنان در اغلب کشورهای دنیا حکمرانی می کند. ولی اکنون خیلی از کشورها برای برون رفت از این سلطه بدنبال ارز جایگزین دلار هستند. قضیه حکمرانی دلار به این معناست که چند دهه پیش و بعد از جنگ جهانی دوم آمریکا با ترفند اینکه هر نوع معامله ای در دنیا چنانچه با دلار انجام شود به آنها امتیاز می دهد، برای سالاری دلار در دنیا همه کشورها را ترغیب به استفاده از این نوع ارز کرد و به آنها پاداش می داد. ولی با گذشت چند سال وقتی اکثر کشورهای جهان ارز رایج خارجی خود را دلار می دانستند و در تبادلات اقتصادی و تجاری به آن مبتلا شده بودند، آمریکا چون جایگاه دلار را در دنیا تثبیت شده دانست به تعهد خود در قبال ارایه امتیاز به تجار و معامله گران عمل نکرد.
اغلب کشورها به فکر چاره ای برای خروج از سلطه دلار شده اند و اقدام به ایجاد پیمانهای منطقه ای و اتحادیه هایی نمودند تا ارز دیگر را جایگزین دلار کنند، اولین اتحادیه دلار زدایی کشورهای منطقه یورو بود و پس از آن پیمان شانگهای، بریکس و حرکت برخی کشورهای در مسیر پیمانهای دو یا چند جانبه پولی بوده است
خروج کشورها از سلطه گری دلار
وی اضافه کرد: این کشور البته با بحرانهای اقتصادی مواجه شد ولی همچنان دلار بدون پشتوانه چاپ و در دنیا عرضه می کرد. و با این شیوه با چاپ کاغذهای که ارزش آن فقط ۸۰ سنت بود این کار را ادامه داد، از طرفی نیز کشورهایی که از ارز رایج آمریکا استفاده نمی کردند، آنها را تحریم می کرد و یا از طریق دلار به آنها فشار وارد می نمود. موضوعی که می توان آن را غارت نوین اموال و فشارآوردن غیر نظامی به جهان عنوان کرد.
در این بین اغلب کشورها به فکر چاره ای برای خروج از سلطه دلار شدند و اقدام به ایجاد پیمانهای منطقه ای و اتحادیه هایی نمودند تا ارز دیگر را جایگزین دلار کنند. ابتدا کشورهای اروپایی و سپس آسیایی، به این سمت روی آوردن تا با چنین شیوه ای از سرقت اموالشان در مقابل سلطه گری دلار در امان مانند. اولین اتحادیه دلار زدایی کشورهای منطقه یورو بود و پس از آن پیمان شانگهای، بریکس و حرکت برخی کشورهای در مسیر پیمانهای دو یا چند جانبه پولی بوده است که در این مسیر گام های خوبی برداشته می شود.
اکنون در پیمان شانگهای و بریکس قدرتمندترین اتحادیه منطقه بین المللی است که ایران نیز جزو این اتحادیه هاست تا کشورهای عضو از از یک ارز واحد در تبادلات تجاری استفاده کنند. کشورهایی که جمعیت زیادی دارند و دارای بازار مصرف قابل توجهی در دنیا هستند. اخیرا نیز ارز واحد بریکس رونمایی شد که این نوع ارز در مقابل دلار قرار گرفته است و سلطه ظالمانه آمریکا به وسیله دلار را خنثی خواهد کرد. این اتفاق نه فقط به عنوان رویگردانی از دلار و حرکت در مسیر دلار زدایی است بلکه باعث می شود تا ارزش دلار در دنیا افت کند، زیرا تقاضا برای دلار آمریکا با فاصله گیری کشورها از آن کم می شود.
