کمبود «نیروی کار متخصص» مشکل‌زا شده است| مشارکت مردم زیر سایه «تعاونی‌ها» - افق اقتصادی

بازار، گروه استان‌ها: تعاونی‌ها به اجتماعات مردمی با هدف خاص گفته می‌شود که فعالیت اقتصادی، تولیدی، خدماتی و آموزشی و … را ارائه می کنند و در واقع مامنی برای سرمایه های مردمی هستند که بتوانند از آن منفعت کسب کنند مانند یک شرکت مثلا تولید فرش اما به جای اینکه این شرکت هفت عضو هیات مدیره داشته باشد هفت هزار نفر عضو دارد و سود تولید و یا فعالیت اقتصادی نیز بین اعضا تقسیم می شود.
تعاونی‌ها یکی از اشکال خوب مشارکت های مردمی در اقتصاد و در بخش های مختلف مانند خدمات و تولید هستند اما به شرط آنکه به درستی در ریل مناسبی قرار گیرند زیرا تعاونی ها به واسطه ماهیت مردمی بودنشان بسیار هم متزلزل هستند.
تجربه تعاونی‌ها در استان سمنان نشان می‌دهد که بخش تعاون در سه دهه اخیر به خصوص از زمان تحریم‌ها و دورانی که مشکلات اقتصادی یکباره به کشورمان هجوم آورد و عمده دلیل آن هم سوء مدیریت در دو دهه اخیر است، با شرایط متفاوتی روبرو شدند بسیاری از تعاونی‌ها حتی تعطیل و بسیاری دیگر نتوانستند انتفاعی داشته باشند.

تعداد اندک تعاونی های موفق
به عبارت دیگر استان سمنان به شرایطی تبدیل شده که تعاونی ها در آن دو دسته هستند تعاونی های موفق و فعال اقتصادی که البته تعدادشان اندک است و تعاونی های دارای مشکل دار که بخش بزرگتری را شکل می دهند اما در کل باید گفت که تعاونی ها نقش بی بدیلی را در اقتصاد استان دارند و این نقش باید تقویت هم شود در این گزارش نگاهی به شرایط تعاونی ها در استان سمنان می اندازیم.

مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی سمنان: ۴۲۰ هزار نفر مردم استان سمنان عضو تعاونی ها هستند

قبل از هر چیز ابتدا باید بدانیم که وضعیت تعاونی ها در استان سمنان چطور است؟ علی نورانی مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی استان سمنان از وجود یک هزار و ۲۰۰ تعاونی در استان خبر داد و در گفتگو با خبرنگار بازار، ضمن اشاره به شرایط عمومی تعاونی های استان گفت: این تعاونی ها برای ۱۶ هزار نفر اشتغال ایجاد کرده اند.
نورانی با بیان اینکه تعاونی ها بخش مهمی از اقتصاد و اشتغال استان سمنان را شکل می دهند، تاکید کرد: ایجاد تعاونی های به روز با نیازهای جدید به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات یکی از رویه هایی است که ما در استان سمنان آن را دنبال می کنیم.
وی با بیان اینکه افزایش حمایت از تعاونی های دانش بنیان از جمله دیگر برنامه های ما در استان سمنان است، افزود: ۴۲۰ هزار نفر مردم استان سمنان عضو تعاونی ها هستند و این برای استان ۷۰۰ هزار نفری سمنان، آمار قابل قبول و قابل توجهی است و نشان از نقش تعاونی ها در زندگی و اقتصاد مردم می دهد.

ایجاد تعاونی‌های جدید
مدیرکل تعاون کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه برنامه ما این است که تعاونی های دانش بنیان را با اتکای ظرفیت گسترده ای که از فارغ التحصیلان دانشگاهی در استان داریم، بتوانیم در قالب تیمی حمایت کنیم، تاکید کرد: تیم های نخبگانی دانشگاهی به زودی در استان سمنان در قالب تعاونی گرد هم می آیند تا به صورت گروهی کار و تولید کرده و ارائه خدمات نمایند.
معاون اقتصادی استاندار سمنان نیز از بهره برداری هفت تعاونی در استان طی روزهای اخیر و همزمان با هفته تعاونی ها خبر داد و به خبرنگار بازار، گفت: بنا به اعلام اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان سمنان این تعاونی ها ۱۵۰ شغل را ایجاد کرده اند.
محمدرضا صادقی با بیان اینکه مجموع سرمایه گذاری این هفت تعاونی افتتاح شده ۱۸۳ میلیارد تومان بوده است، ابراز کرد: این تعاونی ها عمدتاً در حوزه فناوری اطلاعات و نیازهای جدید و به روز فعالیت دارند و تلاش شده تا آنها را مورد حمایت های خوبی قرار دهیم.

فعال بخش تعاون: سرمایه در گردش و تسهیلات بانکی برای تامین نیازهای تعاونی ها به خصوص مواد اولیه مشکلات تعاونی ها است

وی در ادامه از برگزاری مراسم تقدیر از تعاونی های برتر استان هم خبر داد و تاکید کرد: در این مراسم هشت تعاونی برتر و هشت تعاونی نیز قابل تقدیر اعلام شدند که از همه ۱۶ تعاونی قدردانی شد همچنین یک تعاونی برتر نیز به سطح کشوری راه یافت.

نیروی متخصص نداریم
اما تعاونی‌های استان سمنان مانند دیگر نقاط کشورمان با مشکلاتی هم روبرو هستند، برای مثال یک فعال بخش تعاونی در گفتگو با خبرنگار بازار، فقدان نیروی متخصص برای جذب در تعاونی ها را یکی از مشکلات بخش تعاون دانست و گفت: امروزه بسیاری از تعاونی ها با توجه به نیازهای روز به روز رسانی شده اند و برای مثال کمتر دیگر تعاونی به سمت تولید فرش می رود.
حسین گل محمدی با بیان اینکه تعاونی های جدید نیازهای جدید را پوشش می دهد در نتیجه نیروی کار جدید، فارغ التحصیلان دانشگاهی جدید و فضای کار جدید را نیز می طلبد، تاکید کرد: اگر در تعاونی های جدید متخصص وجود نداشته باشد حرکت به سمت تخصص گرایی کند شده و تعاونی از درون از هم می پاشد لذا این مشکل بزرگی است که در استان سمنان با آن روبرو هستیم.
وی با بیان اینکه عمده جوانان متخصص ما متاسفانه یا خوشبختانه به دنبال کار در مجامع خصوصی و شرکت ها هستند و کمتر به سمت تعاونی ها حرکت می کنند، افزود: مشکل بزرگ تعاونی ها فقدان نیروی متخصص است که بتواند امور را پیش ببرد برای مثال ما در حوزه نرم افزار و هوش مصنوعی و … با مشکل شدید نیروی انسانی روبرو هستیم.

سرمایه در گردش می‌خواهیم
زهرا کریمی دیگر فعال بخش تعاونی استان سمنان با بیان اینکه سرمایه در گردش و تسهیلات بانکی برای تامین نیازهای تعاونی ها به خصوص مواد اولیه تولید یکی از مهمترین مشکلاتی است که تعاونی های استان با آن دست و پنجه نرم می کنند، ابراز کرد: لوازم اولیه تولید گران شده و روز به روز هم همه چیز افزایش قیمت پیدا می کند و برای تعاونی ها ادامه کار مشکل شده است.
کریمی با بیان اینکه مشکل دیگری که تعاونی ها با آن روبرو هستند نیروی کار است، تاکید کرد: مشکل اینجا است که نیروی کار متخصص برای تعاونی ها وجود ندارد و اگر هم پیدا شود، تمایلی به کار با تعاونی ها ندارند چرا که تعاونی ها را ارگان های نیمه تعطیل با ضعیف یا فاقد اطمینان از آینده شغلی می دانند و اعتقاد دارند که ممکن است یک تعاونی امروز باز باشد و فردا تعطیل؛

تجربه‌های ناکام
یکی از مهمترین مشکلاتی که در بخش تعاون در استان سمنان وجود دارد، تجربه ناکام کارهای تعاونی در سال های اخیر به خصوص سه دهه اخیر است مردم استان سمنان انقدر فعالیت های ابتر و بی نتیجه و حتی مضرّ تعاونی دیده اند و آنقدر حرکت های مردمی اقتصادی را تجربه کرده اند که هیچ کدام به نتیجه نرسیده که کمتر رغبت به حضور در بخش تعاون دارند.
آنطور که یک کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار بازار، می گوید: اگر از بنده سوال کنید که مثلا یک مورد تعاونی تولید محور در شاهرود و میامی و بسطام و مجن و حتی دامغان و امیریه نام ببریم که در سه دهه اخیر مستمراً به درستی کار کرده اند تولید داشته اند، سود ده بوده اند همه راضی بوده اند و هیچ مشکلی نبوده، حتی یک مورد هم نمی توانم نام ببرم.
حسن همتیان با بیان اینکه معدود تعاونی هایی هستند که در برهه هایی خاص مثلا دو الی سه سال درخشش کرده اند اما همان ها هم با عمده مشکلات روبرو هستند که دیر یا زود گریبان شان را می گیرد، تاکید کرد: ما ساختار تعاونی هایمان را باید درست کرده و اعتماد مردمی را به آنها بازگردانیم.

کارشناس اقتصادی: سهم اشتغال تعاونی‌ها به نسبت جمعیت قابل قبول نیست

وی با بیان اینکه تجربه های ناموفق تعاونی ها سبب شده تا بخش بزرگی از مردم از بخش تعاون گریزان باشند، افزود: به دلیل مشکلاتی که ما در فرهنگ کار تیمی و تعاون داریم بخش مهمی از انرژی تعاونی ها سر اختلافات درونی و تلاش برای حل مشکلات بیرونی مانند تامین نقدینگی و تولید و … هدر می رود و در نتیجه نمی توانند آنطور که باید و شاید نتیجه درستی را بگیرند.

مشکلات تعاونی‌ها و سهم اندک در اشتغال
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: بخش دیگری از مشکلات هم بر گردن خود تعاونی ها بوده است که نتوانسته اند آنطور که باید و شاید درست عمل کنند و سهم خوبی از اشتغال و اقتصادی استان داشته باشند به عبارت دیگر تعاونی ها هم نتوانسته اند جایگاه درست خودشان را در معادلات اقتصادی استان سمنان پیدا کنند.
همتیان با بیان اینکه استان سمنان در سرشماری سال ۹۵ بالغ بر ۷۰۳ هزار نفر جمعیت داشت که امروز به بیش از ۸۰۰ هزار نفر رسیده است، تاکید کرد: ما تنها ۱۶ هزار اشتغال را توانسته ایم در یک هزار و ۲۰۰ تعاونی استان سمنان ایجاد کنیم آن هم برای استان ۸۰۰ هزار نفری یعنی در واقع سهم اشتغال تعاونی ها از نیروی قابل اشتغال استان سمنان (افراد بین ۱۸ تا ۵۲ سال) به پنج درصد هم نمی رسد در صورتی که باید دست کم ۱۲ الی ۱۵ درصد اشتغال استان با توجه به این حجم از ظرفیت هایی که دارد، از بخش تعاون باشد.
وی افزود: بخش مهمی از مشکلات تعاونی ها که سبب شده به این وضعیت دچار شوند عدم حمایت های دولتی، تصمیمات دولتی ها و تلاطم های اقتصادی که گریبان گیر بخش تعاون هم شد، تورم و گرانی لوازم اولیه و مواد اولیه و مایحتاج و … بوده و تعاونی ها هم نتوانسته اند به درستی از عهده این مشکلات بر بیایند.
علیرغم تمام این موارد، تعاون هنوز هم بهترین روش برای مشارکت های مردمی در اقتصاد و تولید و خدمات است در استان مستعد سمنان با توجه به این حجم از محصولات کشاورزی، صنایع تبدیلی، انرژی، صنایع دستی و ده ها مورد دیگر، باید شاهد شکوفایی بیشتر بخش تعاونی ها باشیم اما وضعیت امروز تعاونی ها اصلا شباهتی به آن شکوه و عظمتی که باید داشته باشند، ندارد باید دید که در دولت چهاردهم چه اتفاقاتی در بخش تعاون کشورمان رخ خواهد داد.