اهداف راهبردی باکو از پیوستن به بریکس| علی‌اف به اروپا پشت کرد؟ - افق اقتصادی

بازار: گروه بین‌الملل: پس از سفر رسمی ولادیمیر پوتین به باکو، آذربایجان رسماً درخواست عضویت در بریکس را داده است. این اقدام توجه افکار عمومی جهانی را به خود جلب کرده و آذربایجان را مورد انتقادات مختلفی در رسانه‌های غربی قرار داده است. بریکس حروف اول نام انگلیسی کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است. این سازمان بین المللی که در سال ۲۰۰۶ تأسیس شد، در حال حاضر شامل کشورهایی مانند مصر، امارات، ایران و اتیوپی نیز می‌شود.
در درون بریکس، چین به دلیل قدرت اقتصادی خود جایگاه برجسته و تاثیرگذاری دارد و تخمین زده می‌شود ۷۰ درصد از کل تولید ناخالص داخلی این گروه را به خود اختصاص دهد. تصویر سازمان بین‌المللی در افکار عمومی جهانی اغلب به عنوان یک «مسیر جایگزین به سوی غرب» دیده می‌شود که اغلب با اصطلاح «جنوب جهانی» از آن یاد می‌شود. نفوذ چشمگیر چین باعث شده که برخی از تحلیلگران غربی سیاست توسعه بریکس را به عنوان بخشی از استراتژی چین برای افزایش نفوذ جهانی خود توصیف کنند.
در ۱۸ آگوست ۲۰۲۴، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه با الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان در باکو دیدار کرد. این سفر شامل گفتگوهای گسترده در مورد روابط روسیه و آذربایجان بود. هدف آن‌ها ادامه همکاری فعال در دریای خزر در چارچوب کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر است. علاوه بر این، پوتین به مناقشه ارمنستان و آذربایجان پرداخت و بر آمادگی روسیه برای کمک بیشتر به حل و فصل مناقشه تاکید کرد.

نفوذ چشمگیر چین باعث شده که برخی از تحلیلگران غربی سیاست توسعه بریکس را به عنوان بخشی از استراتژی چین برای افزایش نفوذ جهانی خود توصیف کنند.

پس از دیدار پوتین و علی‌اف، آیهان حاجی‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه آذربایجان اعلام کرد که جمهوری آذربایجان رسما برای عضویت در بریکس درخواست داده است. پیش از این، در تاریخ ۳ ژوئیه ۲۰۲۴ و در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) در آستانه، «بیانیه مشترک در مورد مشارکت راهبردی بین آذربایجان و چین» به امضاء رسید. در این راستا همچنین اشاره شده که آذربایجان برای عضویت در بریکس اقدام کرده است. روابط آذربایجان با چین به ویژه قوی بوده و چین یکی از چهار شریک تجاری اصلی آذربایجان است.
رسانه‌های غربی با توجه به ریاست روسیه بر بریکس در سال ۲۰۲۴، پیش‌بینی کردند که سفر پوتین به باکو بر همین دستور کار بوده است. آن‌ها مدعی شده‌اند که باکو روسیه را در انتخاب غرب-روسیه برگزیده است. عضویت در بریکس می‌تواند تقریباً برای تمام بخشهای اقتصاد آذربایجان مفید باشد. این بلوک در حال رشد فرصت‌های گسترده‌ای را برای بخش غیرنفتی آذربایجان و همچنین سایر حوزه‌های اقتصاد آن ارائه می‌دهد.
آذربایجان با درخواست رسمی برای پیوستن به BRICS، گام مهمی در صحنه جهانی برداشت. این اقدام نشان دهنده جاه طلبی باکو برای همسو شدن با یک بلوک پویا است که به طور فزاینده‌ای چشم‌انداز اقتصادی و سیاسی جهانی را شکل می‌دهد. درخواست آذربایجان نه تنها نشان دهنده منافع استراتژیک این کشور است، بلکه تمایل این کشور برای ایفای نقش فعال‌تر در امور جهانی و بهره گیری از فرصت‌های گسترده عضویت در بریکس را نشان می‌دهد.

آذربایجان با درخواست رسمی برای پیوستن به BRICS، گام مهمی در صحنه جهانی برداشت. این اقدام نشان دهنده جاه طلبی باکو برای همسو شدن با یک بلوک پویا است که به طور فزاینده‌ای چشم‌انداز اقتصادی و سیاسی جهانی را شکل می‌دهد.

درخواست آذربایجان برای بریکس را می‌توان به شکل دیگری بیان کرد. یوری اوشاکوف، معاون رئیس اداره ریاست جمهوری روسیه گفت که بریکس از نظر برابری قدرت خرید از گروه ۷ پیشی گرفته و ۳۵.۶ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهد، در حالی که G۷ در ۳۰.۳ درصد باقی مانده است. البته پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۸، سهم بریکس به ۳۶.۶ درصد افزایش یابد، در حالی که سهم G۷ به حدود ۲۷.۸ درصد کاهش می‌یابد. کشورهای بریکس مجموعاً ۵۸.۹ تریلیون دلار از اقتصاد جهان را به خود اختصاص می‌دهند و همچنین، ۴۵ درصد از جمعیت جهان، ۴۰ درصد تولید جهانی نفت و ۲۵ درصد از صادرات کالاهای جهانی را تشکیل می‌دهد.
ادعای غرب مبنی بر اینکه «آذربایجان در کنار روسیه قرار گرفته است» را می‌توان تلاشی برای اعمال فشار بر باکو در عرصه بین‌المللی تلقی کرد. موضع آذربایجان را می‌توان به عنوان یک پیام سیاسی غیرمستقیم به غرب نیز تعبیر کرد. این پیام به غرب یادآوری می‌کند که آذربایجان با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی خود، به ویژه با توجه به رویکرد ظاهراً راه حل محور غرب در مناقشه قره باغ، هم از نظر تجاری، هم از نظر سیاسی و اقتصادی موقعیتی مهمی دارد.
وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که آماده همکاری با ارمنستان و آذربایجان در هر قالبی است که منجر به پیشرفت روابط و پذیرش طرفین شود. آن‌ها همچنین نظرات خود را در مورد آینده گروه «مینسک» سازمان امنیت و همکاری اروپا و موضع آمریکا در این زمینه به اشتراک گذاشتند که در برقراری صلح در قفقاز ناتوان بوده‌اند.

موضع آذربایجان را می‌توان به عنوان یک پیام سیاسی غیرمستقیم به غرب نیز تعبیر کرد. این پیام به غرب یادآوری می‌کند که آذربایجان با توجه به موقعیت ژئوپلیتیکی خود، به ویژه با توجه به رویکرد ظاهراً راه حل محور غرب در مناقشه قره باغ، هم از نظر تجاری، هم از نظر سیاسی و اقتصادی موقعیتی مهمی دارد.

درخواست آذربایجان برای عضویت در بریکس نمونه دیگری است که باکو به جای اینکه صرفاً طرف‌هایی را در محور غرب-شرق انتخاب کند، ابتکاراتی را در راستای منافع خود دنبال می‌کند. اخیراً در اولین نشست شورای عالی بین دولتی که با حضور روسای جمهوری ازبکستان و آذربایجان در تاشکند برگزار شد، از ائتلاف راهبردی دو کشور استقبال شد. این گفتگوها شامل همکاری در زمینههایی مانند انرژی، حمل و نقل و گردشگری و همچنین تبادل نظر در مورد مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای بود. در نتیجه این گفتگوها، مجموعه‌ای از موافقت‌نامه‌ها برای گسترش همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف امضا شد.
رسانه‌های غربی گزارش داده‌اند که آذربایجان در پی سفر پوتین تصمیم به پیوستن به بریکس گرفته است. آذربایجان در درجه نخست بر همکاری‌های لجستیکی، تجاری و اقتصادی تمرکز کرده و موقعیت منطقه‌ای خود را بر همسویی با چین یا روسیه ترجیح داده است.
ادعاهایی مبنی بر اینکه بریکس به عنوان «جایگزینی برای غرب» عمل می‌کند، بی‌اساس است. در حالی که اتحادیه اروپا (EU) به عنوان یک سازمان سیاسی و ناتو به عنوان یک اتحاد نظامی شناخته می‌شود، بریکس نه یک سازمان سیاسی و نه نظامی است. بنابراین، با توجه به مواضع مختلف سیاسی کشورهای عضو و درگیری‌های نظامی احتمالی درون گروه، بریکس فاقد نهادهای سیاسی و نظامی است. این سازمان صرفاً یک نهاد اقتصادی است که بر حمایت از سرمایه گذاری‌های متقابل، ترویج تعرفه‌های تجاری ترجیحی و توسعه کریدورهای حمل و نقل جدید تمرکز می‌کند. کل حجم تجارت چین، هند، برزیل و آفریقای جنوبی با اتحادیه اروپا و ایالات متحده از چندین تریلیون دلار فراتر رفته است که نشان می‌دهد شرکای تجاری اصلی این چهار کشور اتحادیه اروپا و ایالات متحده هستند. به عبارت دیگر، کشورهای بریکس از نظر اقتصادی به دولت‌های غربی وابسته هستند. باید توجه داشت که به جز روسیه و ایران، سایر اعضای بریکس تحت مدل اقتصاد بازار غرب فعالیت می‌کنند.

درخواست آذربایجان برای پیوستن به بریکس را نباید به عنوان گسست یا واکنشی علیه غرب تلقی کرد. علاقه آذربایجان به بریکس ناشی از موقعیت استراتژیک جغرافیایی آن است و اگر به درستی مدیریت شود، عضویت بریکس می‌تواند سرمایه گذاری‌های بیشتری را بدون آسیب رساندن به آذربایجان جذب کند.

در مجموع، درخواست آذربایجان برای پیوستن به بریکس را نباید به عنوان گسست یا واکنشی علیه غرب تلقی کرد. علاقه آذربایجان به بریکس ناشی از موقعیت استراتژیک جغرافیایی آن است و اگر به درستی مدیریت شود، عضویت بریکس می‌تواند سرمایه گذاری‌های بیشتری را بدون آسیب رساندن به آذربایجان جذب کند. علاوه بر این، تمایل آذربایجان برای پیوستن به بریکس در درجه نخست به دلیل مزایای لجستیکی آن است.
این کشور از نظر استراتژیک در تقاطع کریدورهای کلیدی مانند کریدور میانی، مسیرهای شمال-جنوب و شرق-غرب قرار دارد که برای چین و هند بسیار مهم است. در واقع، آذربایجان برای اعمال نفوذ موقعیت ژئوپلیتیک خود درخواست پیوستن به بریکس را داد و با توجه به ادغام کشورهای بریکس با غرب، این اقدام آذربایجان را نه به عنوان حرکتی علیه غرب، بلکه به عنوان تلاشی برای تحکیم موقعیت خود و تبدیل شدن به کشوری ضروری در رویکردغرب باید تلقی کرد.