بازار؛ گروه اصناف و بازرگانی: دو سال بیشتر به زمان برگزاری اکسپو ژاپن باقی نمانده اما هنوز هیچ اقدامی برای حضور ایران در این رویداد بین المللی صورت نگرفته است. آنگونه که سید احمد رضا علایی طباطبایی مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه ها به بازار می گوید: ژاپنی ها به بهانه تحریم ها همکاری لازم را با ایران انجام نمی دهند.
تا این لحظه موفق به افتتاح حساب و ثبت یک شرکت حقوقی برای پیگیری امور مربوط به احداث پاویون ایران در اکسپو ۲۰۲۵ نشدیم. در صورت عدم همکاری ژاپن تا دو ماه آینده احتمالا ایران از حضور در اکسپو ۲۰۲۵ باز خواهد ماند
او می گوید: ما تا زمانی که نتوانیم در ژاپن یک ساختار حقوقی به وجود بیاوریم و شرکت ثبت کنیم و برای آن حساب بانکی باز کنیم پیشرفتی در کارمان نخواهیم داشت و در همین نقطه متوقف خواهیم شد. او همچنین این نکته را هم گفت که در صورت ادامه این وضعیت تا ۲ ماه آینده این احتمال وجود دارد که ایران عملا فرصت حضور در اکسپو ۲۰۲۵ را از دست بدهد.
دردسرهای تحریم برای صنعت نمایشگاهی
دردسرهای تحریم برای ایران تمامی ندارد. بعد از مشکلاتی که در روند خرید و فروش نفت و صادرات نفتی و غیر نفتی و تعاملات پولی و مالی ایجاد شده، حالا حضور در برخی از نمایشگاه های خارجی هم به چالش خورده است. علایی طباطبایی در اینباره می گوید: تمامی ۸۰ نمایشگاهی که به صورت سالانه در داخل کشور برگزار می کنیم، بین المللی است به همین دلیل تحریم ها علیه ایران حتی در نمایشگاه هایی که در داخل کشور برگزار می شود هم مشکلاتی را ایجاد می کند
او در ادامه در توضیح گفته های خود افزود: نمایشگاه های بین المللی که در داخل برگزار می شود، از دو وجه تحت تاثیر تحریم ها قرار دارد. یک وجه آن غرفه داران خارجی بوده و وجه دیگر شرکت کنندگان و بازدیدکنندگان خارجی است. طبیعی است برای شرکت های خصوصی که می‌خواهند به عنوان غرفه دار در این نمایشگاه شرکت کنند عملیات مالی باید اتفاق افتد که تحت تاثیر مشکلات شبکه بانکی و تحریم هاست. جدای از این یک سری مشکلاتی هم هست که می تواند برای توریست ها یا همان بازدیدکنندگان خارجی اتفاق بیافتد. البته بخش زیادی از این چالش ها در این حوزه با تدبیری که وزارت میراث و گردشگری به خرج داده در حال برطرف شدن است.
فرانسه پول شرکت سهامی نمایشگاه ها را بلوکه کرد
هرچند که تحریم ها مشکلاتی را هم در روند برگزاری نمایشگاه های داخلی ایجاد کرده اما مقدار و سطح آن قابل قیاس با مشکلاتی که ایرانی ها برای شرکت در نمایشگاه های خارجی دارند، نیست. این همان نکته ای است که مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه ها هم به آن اشاره کرده و افزود: ما در نمایشگاه های فرامرزی با یک برگزار کننده خارجی مواجه هستیم؛ حالا اگر این برگزار کننده یک شرکت یا نهاد دولتی باشد، تعاملات به سختی انجام می شود. البته در نمایشگاه هایی که متولی برگزاری نمایشگاه بخش خصوصی است، شاید این مشکلات کمتر باشد، اما همچنان وجود دارد.
او با بیان اینکه بسیاری از متقضیان حضور در نمایشگاه های خارجی به دلیل مشکلاتی که تحریم ها برای آنها ایجاد کرده، عطایش را لقایشان می بخشند، ادامه داد: به عنوان مثال ایران قصد شرکت در نمایشگاهی در فرانسه را داشت اما به دلیل مسائل تحریمی این امکان فراهم نشده و هم اکنون بخشی از پول شرکت سهامی نمایشگاه در فرانسه بلوکه شده است.
ایران از حضور در اکسپو باز می ماند؟
حالا اما تحریم رویدادی فرهنگی و بین المللی را نشانه گرفته است. ایران که قدمت طولانی در حضور در اکسپو دارد، احتمال دارد که این بار به دلیل تحریم ها ظالمانه از حضور در این رویداد بین المللی باز بماند. علایی طباطبایی با بیان اینکه یکی از بزرگترین مصادیق تحریم ها در صنعت نمایشگاهی موضوع اکسپو ۲۰۲۵ است، درباره جزییات این چالش گفت: ژاپنی ها تا حالا اجازه افتتاح حساب بانکی برای ایران را نداده اند. به همین دلیل عملیات مالی ما عملا متوقف شده است.
او ادامه داد: ادامه این وضعیت می تواند ایران را با بحران مواجه کند چرا که عملا خیلی از فرصت هایی و مهلت های تعیین شده برای انجام مقدمات حضور در اکسپو را از دست داده ایم. با توجه به اهمیت و حساسیت این موضوع از سفیر ژاپن در تهران خواستیم که به این مساله رسیدگی کنند. ضمن اینکه وزارت امور خارجه هم از طریق دولت ژاپن پیگیر این مشکل هستند. از آنجایی که اکسپو یک مساله فرهنگی بوده و مرتبط با تحریم ها و نظام بانکی نیست، خواهان رفع هر چه سریع تر این مشکل هستیم.
مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه ها با بیان اینکه دولت ژاپن باید این استثنی را قائل شده و این حق را برای ایران به رسمیت شناحته شود تا شرکت های حقوقی مربوطه تاسیس شده و مقدمات لازم برای حضور ایران در اکسپو را فراهم کند.
اماراتی ها برای تحریم ها راه حل پیدا کردند، ژاپنی ها نه
اما شاید برای شما هم این سوال پیش آید که آیا تحریم ها همواره مشکلاتی را برای حضور ایران در اکسپو ایجاد می کرده یا این ژاپن است که حاضر به همکاری با ایران نمی شود. مدیرعامل شرکت سهامی نمایشگاه ها می گوید: این مشکل را در اکسپو دبی هم داشتیم اما اماراتی برای آن راه حلی پیدا کردند چرا که موضوع اکسپو نباید تحت تاثیر تحریم ها قرار گیرد.
ایران چقدر دیگر فرصت دارد؟
کمتر از دو سال به زمان برگزاری اکسپو زمان باقی نمانده است. به گفته علایی طباطبایی، ایران تا حالا مهلت های تعیین شده برای انعقاد قرارداد، تجهیز و تحویل زمین و مشخص کردن اسکان پرسنلی که باید در پاویون اکسپو فعالیت کنند را از دست داده ایم. تا زمانی که نتوانیم یک ماهیت حقوقی که به نمایندگی از ایران برای انجام عملیات اکسپو به وجود نیاوریم، کاری نمی توانیم انجام دهیم و عملا مهلت های دیگر هم سپری شود. اگر عدم همکاری در خصوص انجام فرآیندهای قانونی تا ۲ دو ماه آینده هم ادامه پیدا کند باید در حضور خود در اکسپو ۲۰۲۵ بازنگری کنیم.
او همچنین در پاسخ به این سوال حداکثر زمان باقی مانده برای حضور ایران و افتتاح حساب در اکسپو چقدر است؟ همه چیزی به خود ژاپنی ها بستگی دارد. چرا که هم ایجاد کننده مشکل خود آنها هستند، هم اینکه زمان بندی حضور و انجام فرآینده های حضور در اکسپو توسط خود آنها صورت می گیرد. به هر حال ابتکار عمل دست میزبان است. اما بدون شک اگر ما بیشتر از این زمان را از دست بدهیم و نتوانیم عملیات معماری و محتوایی را انجام بدهیم دیگر حضور ما در در اکسپو توجیه نخواهد داشت.
سابقه طولانی ایران در اکسپوهای جهانی
ایران تاکنون در اکسپوهای زیادی حضور داشته است. برای مثال اولین حضور ایران مربوط به اکسپو ۱۸۵۱ لندن است که در آن، ایران با غرفه ای به مساحت ۹۲ مترمربع فرش، صنایع دستی، کاشی و انواع آجیل را در معرض دید بازدید کنندگاه گذاشت. پس از آن در اکسپوی ۱۸۶۷ پاریس و اکسپوهای ۱۸۷۳ وین، ۱۹۰۰ پاریس، ۱۹۵۸ بروکسل حضور پیدا کرد. در اکسپو ۱۹۶۷ مونترال، بنایی با الهام از مسجدجامع شوشتر حضور موفقی داشت، در اکسپو ۱۹۸۵ ژاپن، ۱۹۹۳ کره جنوبی، اکسپو ۱۹۹۸ پرتغال، اکسپو ۲۰۰۰ هانوفر و ۲۰۰۵ ژاپن و همچنین در اکسپو ۲۰۱۰ شانگهای، ایران با پاویونی برگرفته از سبک اصفهان و ماکتی از پل خواجو حضور پیدا کرد. در اکسپوی ۲۰۱۵ میلان ابتدا تا انتها طراحی و اجرای پاویون ایران داخلی بود. همچنین در اکسپوی ۲۰۲۰ دبی که البته با یک سال تاخیر برگزار شد، ایران هم با روایتی از شهرزاد قصه‌گو و با شعار «ایران؛ تمدن کهن و استوار: تنوع اقوام و میزبان ملت‌ها» در پاویونی به وسعت ۲۰۱۴ متر، حاضر شده بود.
