کریدوری بر پایه منطق بازار و منابع استراتژیک ملی! - افق اقتصادی

خبرگزاری بازار؛ گروه بین الملل: سایت تحلیلی نشنال اینترست اخیرا مقاله ای با قلم «کارلوس روآ» در مورد کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه اروپا منتشر کرده است. ترجمه متن مقاله در ادامه می آید. از آنجایی که چشم انداز اقتصادی و ژئوپلیتیک جهانی در دهه ۲۰۲۰ دستخوش دگرگونی قابل توجهی می شود، تعامل پیچیده تجارت، سیاست و جاه طلبی های استراتژیک در سراسر منطقه هند، خاورمیانه و اقتصادهای اروپایی در کانون توجه قرار گرفته است. در قلب این تغییر، ظهور کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) است – یک ابتکار اقتصادی جسورانه که بر اقتصاد پویای هند، خاورمیانه سرشار از منابع و کشورهای پیشرفته از نظر تکنولوژیکی اروپا پل می زند. با ایجاد شبکه‌ای از مسیرهای تجاری، توسعه‌های زیرساختی و پیوندهای دیجیتال در یک پارادایم آزاد و باز، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا قرار است این مناطق را متحول کند و فرصت‌های جدیدی برای همکاری و رفاه متقابل ایجاد کند.

پروژه کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا به طور لحظه ای متوقف می شود اما به هیچ وجه از ریل خارج نمی شود – بادهای دنباله دار اقتصادی و سیاسی آن قوی هستند و تنها قوی تر خواهند شد

با این حال این تحول گسترده بدون نقص یا اختلال نیست. به عنوان مثال مناقشه اسرائیل و حماس، پیشرفت به سوی نزدیکی اسرائیل و عربستان سعودی و ادغام در کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا را متوقف کرده است. با وجود وضعیت غزه، خصومت‌های اسرائیل و ایران و سایر چالش‌ها، هند و کشورهای حاشیه خلیج فارس همچنان نسبت به این پروژه به عنوان ابزاری برای پیشبرد منافع ملی خود خوش‌بین هستند. احتیاط و عمل گرایی از ایالات متحده و اروپا می خواهد که با این شور و شوق مطابقت داشته باشند. پروژه کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا به طور لحظه ای متوقف می شود اما از ریل خارج نمی شود – بادهای دنباله دار اقتصادی و سیاسی آن قوی هستند و قوی تر خواهند شد.
ابعاد کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا در خط مقدم تغییر در ژئوپلیتیک، هند قرار دارد که پیش‌بینی می‌شود سریع‌ترین رشد اقتصادی دهه گروه ۲۰ را داشته باشد و سومین اقتصاد بزرگ جهان باشد. این جهش اقتصادی به موازات همکاری با کشورهای حاشیه خلیج فارس است که به دلیل عواید بی سابقه تحریم های غرب علیه روسیه و تمایل به فراتر رفتن از وابستگی داخلی به سوخت های فسیلی، به دنبال تنوع بخشیدن به اقتصاد خود به عنوان مراکز تجاری هستند.ایالات متحده آمریکا و اروپا جهت کاهش اتکا به چین و اتکا به زنجیره تامین خود، مشتاقانه در حال بررسی شراکت های جایگزین به ویژه با هند و کشورهای خلیج فارس هستند. مفهوم سازی و ایجاد کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا در اجلاس سران گروه ۲۰،۲۰۲۳ در دهلی نو بر تعهد جمعی به این مسیر تاکید می کند – با امضای کشورهای هر سه منطقه. این تنوع مشارکت آن را به یک ابتکار چندجانبه واقعی تبدیل می کند که بر پیشبرد منافع ملی همه امضاکنندگان بدون بازیگری مسلط متمرکز است. کشورهای عضو آن از نظر مالی قادر به انجام سرمایه گذاری های استراتژیک در امتداد محور تجاری هند و اروپایی بدون اتکا به سرمایه گذاری های خارجی یا تعهد به بدهی های ناپایدار هستند.

کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا یک بازی دگرگون کننده برای پیوند دادن اقتصادهای هند-اقیانوس آرام و مدیترانه- آتلانتیک به یکدیگر و تقویت امنیت اقتصادی و انعطاف پذیری همه درگیران ارائه می دهد

موضوع مهم این است که اعضای کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا درگیر تقویت روابط اقتصادی بین خود و منطقه هستند. به عنوان مثال امارات متحده عربی و عربستان سعودی را در نظر بگیرید که به شدت به دنبال توافقات تجاری دوجانبه با چندین کشور هستند. امارات متحده عربی با امضای قراردادهایی با هند، اندونزی، اسرائیل و ترکیه و چندین قرارداد دیگر فعال بوده است. تجارت غیرنفتی این کشور در سال ۲۰۲۳ به بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار رسید و توافق اخیر با هند تعرفه ها را بر ۸۰ درصد محصولات کاهش داد که منجر به این پیش بینی شد که تجارت دوجانبه بین این دو کشور تا پایان دهه به ۱۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید. به نوبه خود، هند اخیرا یک قرارداد تجاری با نروژ، سوئیس، ایسلند و لیختن اشتاین امضا کرده است و در حال مذاکره با اتحادیه اروپا و بریتانیا برای انجام همین کار است. نمونه های دیگر فراوان است. اتحادیه اروپا، علاوه بر هند در مذاکرات تجاری با اندونزی، فیلیپین و کره جنوبی و غیره مشغول است. عربستان سعودی ۲۰ میلیارد دلار برای توسعه شبکه ریلی ملی خود متعهد شده است. هر دو شرکت هندی و اماراتی به شدت به دنبال سرمایه گذاری در بنادر استراتژیک در سراسر منطقه هستند. علاوه بر این با توجه به پراکندگی جغرافیایی این کشورها، انتظار اینکه کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا به یک گذرگاه محدود شود، کوته بینانه است. کشورهای مختلف به دنبال توسعه مسیرهای تجاری جایگزین هستند. به عنوان مثال عربستان سعودی مایل به توسعه شبکه راه‌آهن ملی خود برای تنوع بخشیدن به اقتصاد و امکان ترانزیت زمینی بین دریای عرب و مدیترانه است. در همین حال ترکیه مسیرهای ترانزیت زمینی بیشتری را در سراسر عراق و آناتولی به اروپا پیشنهاد می کند. به طور خلاصه ترکیبی از نیروهای بازار و منافع استراتژیک ملی، تخصیص بهینه را در معابر تجاری موجود و پیشنهادی تعیین خواهد کرد. به طور کلی، در زمینه ژئوپلیتیک کنونی، کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا یک بازی دگرگون کننده برای پیوند دادن اقتصادهای هند-اقیانوس آرام و مدیترانه- آتلانتیک به یکدیگر و تقویت امنیت اقتصادی و انعطاف پذیری همه درگیران ارائه می دهد.
موانع کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا نگرانی‌های گسترده در مورد امکان‌سنجی مالی و فیزیکی کریدور مانند زیر ساخت های راه آهن و بنادر و .. متمرکز است که به موجب آن کالاهایی که از هند به امارات حمل می‌شوند در خشکی منتقل خواهند شد. این کالاها سپس از طریق شبکه‌های ریلی جدید در سراسر عربستان سعودی و اردن به بنادر مدیترانه اسرائیل منتقل می‌شوند و سپس به اروپا می رسند. در حالی که منتقدان معتقدند این کار هزینه برتر از حمل و نقل کالا از طریق دریا است، محاصره دریای سرخ نشان می‌دهد نیاز آشکاری به زیرساخت‌ها و جایگزین‌های تجاری وجود دارد. در غیر این صورت تجارت باید به مسیر آفریقا هدایت شود و هزینه ها و زمان حمل را به طور قابل توجهی افزایش دهد. مانع دیگر طرح یک کمربند یک جاده چین است که از بنیادهای اقتصادی و سیاسی قوی تری نسبت به کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا برخوردار است. درگیری غزه و شعله ور شدن تنش اخیر بین اسرائیل و ایران منعی مهم است اما نه مانعی غیرقابل عبور برای همگرایی فزاینده میان اقتصادهای هند، خاورمیانه و اروپا. مطمئناً درست است که بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس که علاقه مند به عادی سازی روابط با اسرائیل هستند، صراحتاً اقدامات اورشلیم در غزه را محکوم کرده اند. با این حال این دولت‌ها از نظر دیپلماتیک و اقتصادی آنچنان که می‌توانستند مورد انتقاد قرار نگرفته‌اند. علاوه بر این آنها در ارائه یک سپر هوایی یکپارچه برای خنثی کردن حملات پهپادی و موشکی اخیر ایران به اسرائیل همکاری کردند. به نظر می‌رسد دولت‌های منطقه‌ای در حال محافظت هستند و نشان می‌دهند که عادی‌سازی دیپلماتیک همچنان یک احتمال است، مشروط بر اینکه به موضوع فلسطین به درستی رسیدگی شود. اینکه روندهای ژئوپلیتیکی و اقتصادی محرک کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا به اندازه کافی قوی هستند که بتوانند در تاریک ترین روزهای درگیری اسرائیل و فلسطین و حملات بی سابقه ایران به اسرائیل جان سالم به در ببرند، گواهی بر میزان سرمایه گذاری دولت ها و طرف های مختلف در موفقیت بلندمدت این پروژه است.