مشهد- استفاده ازریال«آفشور» یا همان ریال برون مرزی برای تسهیل تجارت در بازارهای افغانستان و عراق یکی از خواسته های دیرینه تجار خراسانی و افغانستانی محسوب می شود که هنوز به حقیقت نپیوسته است.
بازار؛ گروه استان ها: چالش رفع تعهد ارزی برای صادرات ریالی یکی از وعده هایی است که در اواسط امسال توسط رئیس کل بانک مرکزی و در سفر به خراسان رضوی مطرح و با اینکه قرار بود تا پایان امسال فعال و عملیاتی شود اما جامه عمل به تن نکرد! محمدرضا فرزین که خود چالش رفع تعهد ارزی برای صادرات ریالی به بعضی کشورهای همسایه را در شمار دغدغه‌های فعالان اقتصادی عنوان کرد در همین راستا چندی پیش وعده داد تا این مشکل را حل کند.
وی با اشاره به این موضوع که سازوکار ریال آفشور یا همان «ریال برون‌مرزی» طراحی و تعریف شده است پیش از این ابراز کرد: این ساز و کار برای تسویه کالا و خدمات صادراتی و وارداتی طراحی شده و با استفاده از آن، چالش صادرات ریالی و رفع تعهد ارزی در تجارت با کشورهایی همچون افغانستان و عراق رفع خواهد شد.
فرزین طرح مذکور را برگرفته از تجربه آزموده دیگر کشورها دانست و بیان کرد: ارزهای آفشور در زمره ابزارهایی هستند که بعضی کشورها با هدف توسعه استفاده از ارز ملی خود در تجارت و همچنین مدیریت مصارف ارزی خود به کار می‌گیرند.
وی پیش از این در سفر به مشهد و در جمع تجار اذعان کرد: ارائه مجوز تجارت ریالی با افغانستان برای فعالان اقتصادی خراسان رضوی موضوعی موقتی و خارج از چهارچوب خواهد بود که موجب ایجاد بی‌نظمی در نظام ارزی کشور می‌شود؛ لذا بانک مرکزی به دنبال اجرای ساز و کاری جهت تحقق تجارت ریالی بلند مدت است که البته در چهارچوب ضوابط و نظارت‌ها باشد و این مهم از طریق اجرای طرح ریال آفشور محقق خواهد شد.
هزینه های انتقال ارز
در حال حاضر وجود موانعی همچون نبود کانال‌های بانکی، هزینه‌های انتقال ارز، وجود تعرفه‌ها و ممنوعیت‌ها و برخی مشکلات حمل‌ونقل قابل از جمله مشکلاتی است که بازرگانان ایرانی برای صادرات کالاهای غیر نفتی با آن دست و پنجه نرم می کنند.
در زمانی که بازار ارز از ثبات کافی برخوردار نیست و چشم انداز نرخ ارز صعودی است، بخشی از صادرکنندگان، باهدف کسب سود بیشتر در آینده از بازگرداندن ارز حاصل از صادرات خود به چرخه اقتصادی کشور امتناع می‌ورزند این مسئله در شرایطی که انگیزه بیشتری برای خروج سرمایه وجود دارد جدی‌تر می‌شود و به کاهش ارزش پول ملی دامن می‌زند بنابراین دولت‌ها برای جلوگیری از خروج ارز و جبران کاهش منابع ارزی، صادرکنندگان را ملزم به سپردن پیمان ارزی، مبنی بر بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور می‌کنند که همین موضوع در حال حاضر تجارت برا با چالش روبرو کرده است.
سیاست های غیر شفاف
عضو هیئت رییسه انجمن مدیران صنایع و اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی در گفت و گو با بازار اظهار می کند: متاسفانه افق روشن و سیاست شفافی در خصوص سیاست های ارزی پیش روی تجار قرار نداشته و مسیر برای صادرکنندگان روشن و هموار نیست.
جواد نیشابوری با اشاره به اهمیت صادرات و ضرورت حمایت از صادر کننده اذعان می کند: در بسیاری از کشورها سیاست های تشویقی متنوعی برای صادر کنندگان در نظر می گیرند و به طور کلی تجار به واسطه ظرفیت تولید ثروت و ارزآوری که دارند از حمایت کامل دولت برخوردار هستند اما متاسفانه در ایران این موضوع دارای چالش های جدی است و به آن توجهی نمی شود!
عضو هیئت رییسه انجمن مدیران صنایع و اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی: به دلایل تورم لجام گسیخته تولید کننده مجبور است برای تحویل به موقع سفارش مواد اولیه را به هر قیمتی و با ارز آزاد تهیه کند اما دولت ارزش کالا به قیمت دلاری که مد نظر دارد تعیین می کند
وی اذعان می کند: به طور مثال در کشور ما نه تنها بسته حمایتی و تشویقی در کار نیست بلکه دولت از تولید کننده و صادر کننده می خواهد تا با دلار ۶۰ هزار تومانی نسبت به تولید و یا صادرات اقدام کند اما پولش را بعد از صادرات به دلار دستوری و دولتی باز پس بگیرد و لذا این موضوع به هیچ وجه منطقی نیست!
این فعال حوزه صادرات ابراز می کند: به دلایل تورم لجام گسیخته تولید کننده مجبور است برای تحویل به موقع سفارش مواد اولیه را به هر قیمتی و با ارز آزاد تهیه کند اما دولت ارزش کالا به قیمت دلاری که مد نظر دارد تعیین می کند و از تعیین نرخ دستوری برای کنترل قیمت ها در بازار بهره می گیرد.
سوق دادن معاملات
عضو هیئت رییسه انجمن مدیران صنایع و اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی با اشاره به این نکته که در حال حاضر با توجه به آنکه بسیاری از کشورهای همسایه با ما بسیار ارتباط نزدیکی دارند و خیلی راحت وارد کشور ما می‌شوند می افزاید: تجارزیادی عملاً خریدشان را داخل کشور ما به صورت ریالی انجام می دهند و عملا دلاری مبادله نمی‌شود و دلاری هم وارد کشور ما نمی‌شود.
نیشابوری با اشاره به طرح ریال «آف شور»نیز به ما می گوید: اگر ما بتوانیم به دلیل مشکلاتی که با ارز و همچنین با یورو و دلار داریم معاملات را به سمت ریال سوق بدهیم به طور قطع آورده خوبی خواهیم داشت اما این موضوع در حالی است که با وجود وعده های داده شده هنوز سازوکاری از طرف بانک مرکزی برای آن اعلام نشده است!
عضو هیئت رییسه انجمن مدیران صنایع و اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی: هنوز بانک مرکزی هیچ ساز و کاری را اعلام نکرده و اتاق بازرگانی مشهد نیز از طریق بحث کمیسیون واردات و صادرات موضوع را همچنان به جدیت پیگیری می‌کند
وی ابراز می کند: بطور قطع انجام آف شور هزینه‌های زیادی دارد لذا اگر به صورت واقعی ریال را به صورت ارز برای تجارت در نظر بگیریم به طور حتم این موضوع بر روی ارزش پول کشور نیز تاثیر خواهد گذاشت به شرط آنکه ساز و کار و ضمانت اجرایی برای آن تعریف شود. با وجود وعده های داده شده و مباحثی که پیرامون این موضوع مدت هاست از طرف مسئولان بانک مرکزی مطرح شده اما هنوز ساز وکاری از طرف بانک مرکزی اعلام نشده که روش مبادله پول در قالب این طرح چگونه و به شکل خواهد بود؟
تعهد ارزی مد نظر باشد
این فعال حوزه صادرات متذکر می شود: به هر ترتیب ریال آف شور باید به گونه ای اجرایی شود که بتواند مسئله تعهد ارزی تولیدکنندگان و صادرکنندگان را برطرف کند و در صورت اجرای این قانون به طور حتم فشارهای فعلی که بر روی تجارت خارجی کشور وجود دارد، برطرف و انگیزه برای صادرات بیشتر خواهد شد.
نیشابوری بیان می کند: در این حوزه ضرورت دارد کشورهای هدف، ریال آف شور را بپذیرند و در همین راستا باید پیمان های پولی درباره آف شور منعقد شود و ضوابط و مقررات آن در بانک های مرکزی کشورهای مقابل مورد پذیرش قرار گیرد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا پیگری و یا اقدامی برای این مضوع شده است یا خیر نیز به ما گفت: از طریق اتاق بازرگانی ما این موضوع را پیگیری کردیم حتی در زمان حضور ریاست محترم بانک مرکزی در مشهد وقتی موضوع آفشور از زبان ایشان مطرح شدیک روز بعد اتاق بازرگانی ایران از این موضوع استقبال ئ آمادگی خود را برای همکاری اعلام کرد اما با وجود مکاتباتی که انجام پذیرفت اما هنوز بانک مرکزی هیچ ساز و کاری را اعلام نکرده است و اتاق بازرگانی مشهد نیز از طریق بحث کمیسیون واردات و صادرات موضوع را همچنان به جدیت پیگیری می‌کند.
عضو هیئت رییسه انجمن مدیران صنایع و اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی با انتقاد از برخی رفتار ها و یا سیاست های ارزی ادامه می دهد: در حال حاضر سیاستگذاری‌های غلطی در حال اتفاق افتادن است که ما بحران دلار و ارز خارجی برای بحث واردات کالا و یا بحث‌های کلان تر داریم اما در همین شرایط که کشور بسیار نیاز به ارز دارد برای کسانی که می‌خواهند از کشور خارج شوند و به مسافرت بروندمبلغ ارز دولتی را از ۵۰۰ یورو به ۱۰۰۰ یورو ارتقاء می‌دهند.
نیشابوری تصریح می کند: متاسفانه تجار با توجه به اینکه راه های رسمی به دلیل تحریم ها بر روی آن ها بسته شده است برای دور زدن تحریم ها هزینه های بیشتری را متحمل می شوند اما پس از به جان خریدن تمامی مشکلات دولت انتظار آن ها وادار می سازد تا با قیمت دستوری واردات را انجام داده و به نرخ دولتی ارز را پس بگیرند و لذا این موضوع به هیچ وجه منطقی و برای تجار قابل پذیرش نیست
روند نزولی صادرات
دبیر کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز با بیان اینکه در حوزه توسعه صادرات نسبت به آماده سازی طرحی با هدف شناسایی و معرفی مزیت های صادرات در خراسان رضوی قراردادی با همکاری اساتید دانشگاه منعقد و در حال تهیه است ابراز می کند: برای نیازها و مسیر صادرات استان در سال پیش رو برنامه داشته و لذا بر اساس این طرح پیش نیاز و مبنای فعالیت در واحد های تولیدی مشخص و برنامه ریزی خواهد شد.
دبیر کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی مشهد: رئیس بانک مرکزی بارها اعلام کرده است که قیمت ارز کف خیابان را قبول نداریم ولی آیا با این سخنان مشکل تولید کننده و صادر کننده حل می شود؟
حسین محمدیان در خصوص آسیب شناسی بازار های صادراتی و مشکلاتی که صادرکنندگان در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم می کنند به بازار می گوید: در شرایط فعلی به علت افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم، بخش عمده‌ای از محصولات واحدهای تولیدی ما امکان فروش در داخل ایران راندارند و از طرفی صادر کننده زحمات بسیاری برای پیمان سپاری ارزی و هم چنین صادرات متحمل می شود که مشکلات را دو چندان کرده است. برای یک بار هم که شده دولت و بانک مرکزی باید در بحث صادرات محصولات غیر نفتی،صدای بخش خصوصی را بشنوند!
وی اذعان می کند: در حال حاضربخش عمده ای از مواد اولیه که در واحدهای کوچک و متوسط برای تولید مصرف می شود بالاتر از قیمت ارزی است که حتی در کف خیابان وجود دارد و لذا هیچ گونه امتیاز و یا رانتی تولید کننده‌ها و صادر کنندگان برای خرید مواد اولیه ندارند.
بار اشتغال بازار
عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی ادامه می دهد: حال سوال اینجاست چرا یک واحد تولید کننده کوچک ومتوسط که بار اشتغال را به دوش می کشد باید مواد اولیه خودش را به قیمت ارز کف بازار تهیه کنند اما از آن طرف کالا که صادر شد بانک مرکزی حکم می کند که به قیمت ارز دستوری هزینه اش پرداخت شود؟
محمدیان با بیان اینکه این اختلاف هزینه موجب فلج شدن تولید کننده و هم چنین کاهش انگیزه صادر کننده شده است اذعان می کند: رئیس بانک مرکزی بارها اعلام کرده که قیمت ارز کف خیابان را قبول نداریم ولی آیا با این سخنان مشکل تولید کننده و صادر کننده حل می شود؟
وی ادامه می دهد: همه افرادی که درایران زندگی می‌کنند به خوبی در می کنند که قیمت همه کالاها بر اساس قیمت ارز آزاد است و اگر امروز نرخ ارز بالا می‌رود مایحتاج روزانه ما نیز با تورم مواجه می شود و لذا چگونه می توان موضع گیری بانک مرکزی را مبنی بر عدم پذیرش قیمت ارز کف خیابان را پذیرفت؟
محمدیان می گوید: در حال حاضر بسیاری از تجار برای تخصیص ارز به منظور تامین مواد اولیه‌شان در پاره ای از اوقات تا ۶ ماه در نوبت می‌مانند و لذا این مشکلات همگی تناقضاتی است که امروز باعث شده تعدادی بسیاری از صادرکنندگان از حوزه تجارت کناره گیری کرده و به دلیل آسیب دیدن در پیمان سپاری ارزی عطای صادرات را به لقایش ببخشند.
«آف شور» در بلاتکلیفی
دبیر کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی مشهد با اشاره به آمار نزولی صادرات بیان می کند: اگر نفت، میعانات گازی و صادرات برق را به کنار بگذاریم الباقی صادرات غیر نفتی طی ۱۰ ماهه اخیر تراز آن منفی ۱۴ میلیارد دلار بوده که در طی چند سال اخیر بی‌سابقه است.
محمدیان با اشاره به موضوع ریال آف شور در جلسه‌ای که با حضور رییس بانک مرکزی در مشهد برگزار شد تا معاملات ریالی را بپذیرید به ما می گوید: در جلسه ای با حضور تجار خراسانی اعلام شد که ریال آف شور را جایگزین می کنیم اما در حال حاضر ما فعالان بخش اقتصادی هیچ اطلاعاتی را از اینکه ریال آف شورچیست و چگونه می‌خواهد اجرا شود اطلاعاتی در اختیار نداری!
وی بیان می کند: ماه گذشته طی جلسه ای که با توسعه و صادرات در اتاق بازرگانی داشتیم و همچنین در کمیسیون توسعه و صادرات در اتاق بازرگانی ایران من به عنوان سخنران اعلام کردم که بانک مرکزی اگر می‌خواهد دستورالعمل ریال آف شور را اعلام کند، لطفاً قبلش پیشنویس آن را به بخش خصوصی ارائه کند تا کارشناسانمان بر روی آن کار کنند ودستورالعملی داده نشود که بدتر از قبل تجار را دچار چالش کند.
محمدیان با اشاره به آن که بخش عمده صادرات به کشورهای افغانستان، عراق و آسیای میانه به صورت ریالی انجام می شود توضیح می دهد: علت این مبادلات به این شکل آن است که مکانیزم معاملات دلاری وجود ندارد و اگر چه ما نیز به عنوان یک صادر کننده به نفع مان است که با دلار معاملات را به سرانجام برسانیم اما واقعیت این است که امکانش وجود ندارد زیرا بخش عمده تجار افغانستان در ایران دارای حساب بانکی هستند و در مشهد زندگی می‌کنند و آن ها محصولات همکاران ما را درب کارخانه خریداری می‌نمایند. از آن جا که تجار افغانستانی پول خرید کالا را ریالی پرداخت می کنند لذا از این رو برون سپاری و رفع تعهد ارزی جایگاهی ندارد و فروش ریالی به معنای عدم خروج ارز از کشور است.
