امین محمدی؛ بازار: استان ایلام ۴۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق دارد، مرز بین المللی مهران، بازارچه هلاله شمالی و مرز چیلات مبادی ورود و خروج دوطرفه ایلام و عراق هستند که در حال حاضر تنها مرز مهران فعال است.
طبق آمار گمرک استان در سال‌گذشته ۲۵۹ هزار تن کالا به ارزشی بالغ بر یک میلیارد و ۶۱۰ میلیون دلار از مرز مهران به کشور عراق صادر شده که از این میزان ۹۵ درصد متعلق به دیگر استان‌های کشور بوده و ۵ درصد محصولات استان ایلام است، از این ۵ درصد هم ۹۵ درصد محصولات پتروشیمی و سیمان بوده و رقم بسیار ناچیزی به دیگر محصولات تولیدی استان اختصاص دارد.
بنا بر گزارش اداره کل صمت استان در حال حاضر ۵۰۰ شرکت خدماتی و تولیدی در استان ایلام مجوز دارند که ۷۰ درصد آنها فعال هستند، قطعا اگر بازار مصرف عراق روی تولیدات ایلامی باز باشد تعداد کارخانه ها و واحدهای تولیدی بیشتر خواهد شد چرا که تقاضا به تنهایی دلیل مهمی برای عرضه کالا است.
اما بنا به دلایلی که در ادامه به آنها پرداخته ایم شرکت‌های ایلامی اهم از تولید کننده و یا شرکت‌های خدماتی و پیمانکاری تا کنون نتوانسته اند آنطور که باید از ظرفیت بازار مصرف کشور عراق برای فروش محصولات و ارائه خدمات خود بهره‌مند شوند.
در مقام مقایسه استان کرمانشاه با ۳۷۰ کیلومتر مرز مشترک پنج بازارچه مرزی با کشور عراق دارد، این استان به واسطه رشد تفکر توسعه اقتصادی و قدرت چانه زنی بالاتر مسئولان به تنهایی ۴۸ درصد از صادرات زمینی ایران به عراق را به خود اختصاص داده و از این ۴۸ درصد ۲۲ درصد به تولیدات و خدمات بومی خود استان کرمانشاه اختصاص دارد.
عدم تمرکز دستگاه ها و نهادهای اقتصادی استان روی موضوع مهم تقویت صادرات بومی، ضعف مفرط و عدم تجهیز اتاق بازرگانی استان به دانش نوین صادرات و واردات و عدم اشراف شرکت‌های تولید کننده و خدماتی ایلام به دانش بازاریابی را می توان سه دلیل عمده برای عدم استفاده استان ایلام از ظرفیت مرز و بازار مصرف عراق دانست.
ارائه بسته های تشویقی به صادرکنندگان بومی مانند تسهیلات کم بهره، دعوت از رایزن های تجاری کاربلد ایرانی و عراقی و اخذ اطلاعات دقیق از بازار مصرف عراق از جمله پیشنهاداتی است که هم کاملا عملی بوده و هم به زعم نگارنده اگر جدیتی پشت آنها باشد قطعا جهشی در تولید استان ایجاد خواهد شد
اتاق بازرگانی استان ایلام تعریف درستی از وظایف حرفه ای نداشته و هر دوره اعضای این اتاق را افراد سنتی با رنج سنی بالای ۶۰ سال تشکیل می دهند که عموما نه دانش لازم برای فراهم آوردن زیرساخت‌های صادراتی در استان را دارند و نه تا امروز علاقه ای به استفاده از دانش نخبگان علمی و جوان مشرف به دانش تجارت خارجی نشان داده اند.
در این سال‌ها تلاش آنچنانی برای ایجاد روابط تجاری کارآمد و مداوم بین تجار عراقی و ایلامی صورت نگرفته است، اتاق بازرگانی هم ابزار و هم اعتبار لازم را برای آموزش تولید کنندگان و شرکت‌های خدماتی ایلامی را در اختیار دارد اما تاکنون کمتر از این ظرفیت‌ها بهره برده است، سابق بر این کمتر زمانی مشاهده شده که اتاق بازرگانی با تبلیغات گسترده و منظم برنامه ای را برای توسعه صادرات محصولات و توانمندی های بومی استان اطلاع رسانی کرده باشد.
اما چه باید کرد
برای استفاده هرچه بهتر و بیشتر از ظرفیت مرز مهران و بازار مصرف عراق چند راهکار عملی ساده به ذهن نگارنده می رسد.
باید کارگروه یا کمیته ای عملی متشکل از کارشناسان دارای اختیار ادارات ذیربط با حضور چند شخصیت علمی و تخصصی برای راهکارهای تسهیل صادرات محصولات و توانمندی های خدماتی استان ایلام به عراق تشکیل شود.
برگزاری دوره های آموزشی منسجم و اجباری و یا دارای مشوق برای مدیران بازاریابی شرکت‌ها و یا فردی که از طرف آنها معرفی شده باشد، از دیگر راهکارها برای استفاده از ظرفیت های صادراتی مرز مهران است.
برپایی نمایشگاه های واقعی توانمندی های صادراتی استان و دعوت از تجار شناخته شده عراقی از دیگر راهکارها است، باید رایزنی جدی مقامات استان با مرکز برای در نظر گرفتن مشوق های مختلف مانند معافیت از مالیات و عوارض گمرکی و … برای صادر کنندگان بومی استان انجام شود.
ارائه بسته های تشویقی به صادرکنندگان بومی مانند تسهیلات کم بهره، دعوت از رایزن های تجاری کاربلد ایرانی و عراقی و اخذ اطلاعات دقیق از بازار مصرف عراق از جمله پیشنهاداتی است که هم کاملا عملی بوده و هم به زعم نگارنده اگر جدیتی پشت آنها باشد قطعا جهشی در تولید استان ایجاد خواهد شد.
